Ατέλειωτη εκλογική ευχαρίστηση

Στην τετραετία που σύντομα κλείνω στην Κροατία, είχα την τύχη να ζήσω όλων των ειδών τις προεκλογικές εκστρατείες. Μη φανταστεί κανείς βέβαια ότι ζω και κάτι το συγκλονιστικό. Βοηθά στην αποστασιοποίηση η ανεμελιά που εξ ορισμού έχει ο μέτοικος. Πράγματι, ως πολίτης και φορολογούμενος άλλης χώρας, ελάχιστα θα μπορούσε να πει κανείς ότι επηρεάζομαι από τις εδώ εξελίξεις. Από την άλλη, με ενδιαφέρει και με συμφέρει η οικονομική και νομισματική σταθερότητα, από τη στιγμή που τα πάντα είναι υπολογισμένα με βάση μια —περίπου ακλόνητη— ισοτιμία 7,5 περίπου κούνες στο ευρώ. Κι αυτή, τα τελευταία χρόνια, δεν δείχνει να απειλείται από καμία πολιτική δύναμη.

Μέσα σε αυτό το γενικά φιλοευρωπαϊκό και γενικά πολιτισμένο περιβάλλον, ο βασικός ανταγωνισμός είναι —όπως και σε πολλές άλλες χώρες— ανάμεσα σε δύο κύριες παρατάξεις και πολλές μικρότερες. Η κροατική (κεντρο)δεξιά («Δημοκρατική Ενότητα» ή HDZ) είναι το κόμμα του πρώτου προέδρου Φράνιο Τούτζμαν, ενώ ή (κεντρο)αριστερά είναι ο διάδοχος της παλιάς, τιτοϊκής Ένωσης Κομουνιστών («Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα» ή SDP). Παραδοσιακά προπύργια για το HDZ θεωρούνται οι ακριτικές περιοχές της Δαλματίας και της Σλαβονίας, ενώ το SDP είναι ισχυρότερο του αντιπάλου του στο Ζάγκρεμπ και τη Ριέκα, πρωτίστως.

Αντίδοτο στην όποια βαρεμάρα θα μπορούσε να προκύψει από την κλασική αυτή εναλλαγή είναι το εκλογικό σύστημα της χώρας. Οι δέκα εκλογικές περιφέρειες είναι αρκετά «ευρείες» (14 έδρες η καθεμία) ώστε να επιτρέπουν σε «όλα τα λουλούδια να ανθίσουν», εξασφαλίζοντας εκπροσώπηση με αρκετά καλή αναλογικότητα, χωρίς ελάχιστα πλαφόν — και με συνηθέστατη την αδυναμία μονοκομματικής πλειοψηφίας. Στους 140 βουλευτές προστίθενται οι τρεις που εκλέγονται από τη χωριστή διαδικασία της διασποράς καθώς και οι 8 που εκπροσωπούν τις αναγνωρισμένες εθνικές μειονότητες.

Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι ότι τα τελευταία χρόνια, με μειωμένη την παντοκρατορία του διπολισμού, οι κυβερνήσεις προκύπτουν από συνεργασία περισσότερων του ενός κομμάτων. Επειδή, ταυτόχρονα, η αρχή της «δεδηλωμένης» (η υποχρέωση να έχεις διαρκώς την απόλυτη πλειοψηφία στη βουλή) δεν εφαρμόζεται με τον ίδιο τρόπο εδώ, η τωρινή κατάσταση είναι μια de facto κυβέρνηση μειοψηφίας/ανοχής, που ζητά (και έως τώρα έχει λάβει) στήριξη πολλών «μικρών» στις κρίσιμες στιγμές, δηλαδή στην ψήφο εμπιστοσύνης στην αρχή της θητείας αλλά και στην καταψήφιση της πρότασης μομφής της αντιπολίτευσης.

Η δύναμη που εκ των πραγμάτων αποκτούν στο κατακερματισμένο αυτό περιβάλλον οι περιφερειακής εμβέλειας ή/και προσωποπαγείς συνδυασμοί είναι από τα χαρακτηριστικά στοιχεία που διαφοροποιούν το κροατικό σκηνικό από αυτό της Ελλάδας. Το Ιστριακό Δημοκρατικό Κόμμα (IDS), κυρίαρχο στον πάλαι ποτέ ιταλικό νομό της Ιστρίας, δεν θα μπορούσε να ευδοκιμήσει αν η Κροατία είχε εθνικό πλαφόν εκπροσώπησης. Εντυπωσιακό είναι επίσης ότι, παρά τις πάντοτε «ιδιαίτερες» σχέσεις μεταξύ εθνοτήτων, το κόμμα των Σέρβων (SDSS, βλ. και φωτογραφία) στηρίζει την κυβερνητική πλειοψηφία. Ωστόσο, οι αρχηγοί αυτών των δύο συνδυασμών (Μίλετιτς και Πούποβατς, αντίστοιχα) δεν είναι οι πιο προβεβλημένοι σταρ της κροατικής πολιτικής. Για τη «διάκριση» αυτή, ανταγωνίζονται άλλοι — σε πιο πρόσφορους στίβους από αυτούς των κοινοβουλευτικών εκλογών.

Στις φετινές ευρωεκλογές, για παράδειγμα, ο υποψήφιος που διέψευσε κάθε προγνωστικό και εξελέγη με 8% είναι ο δικαστής Μίλαν Κολάκουσιτς. Χωρίς να έχει περγαμηνές σαν αυτές του Ιταλού εισαγγελέα Ντι Πιέτρο, που έγινε γνωστός από τον πόλεμο κατά της διαφθοράς πριν κατεβεί στην πολιτική, φαίνεται ότι απέκτησε ένα ακροατήριο που εκτίμησε την έκφραση γνώμης και την ανεξαρτησία. Ο Κολάκουσιτς είναι υποψήφιος και στις προεδρικές (με απευθείας λαϊκή ψήφο) εκλογές της 22^ης Δεκεμβρίου – αλλά με έντονο ανταγωνισμό από άλλες, εξίσου αναγνωρίσιμες προσωπικότητες, κάποιες από τις οποίες προς το παρόν τον προσπερνούν στις δημοσκοπήσεις.

Παρόλο που το προβάδισμα εξακολουθούν να το έχουν οι υποψήφιοι του δικομματισμού —η νυν πρόεδρος Κολίντα Γκράμπαρ Κιτάροβιτς (στήριξη HDZ) και ο πρώην πρωθυπουργός Ζόραν Μιλάνοβιτς (SDP)—, ισχυρή είναι και η παρουσία του δημοφιλούς τραγουδοποιού Μίροσλαβ Σκόρο. Παλιό μέλος του HDZ και βουλευτής του, ο Σκόρο εκφράζει πλέον μια «πατριωτική» στάση δεξιότερη της παραδοσιακής δεξιάς — σε συνέπεια με τις παλιότερες τραγουδιστικές του συνεργασίες με τον εθνικιστή Μάρκο «Τόμσον» Πέρκοβιτς. Οι έως τώρα μετρήσεις της κοινής γνώμης δείχνουν αμφίρροπες, με μόνο βέβαιο ότι τα ποσοστά των υποψηφίων απέχουν από το 50% και καθιστούν σίγουρο τον δεύτερο γύρο της 5^ης Ιανουαρίου 2020.

Πλάι στους «επιφανέστερους τέσσερις» (Κιτάροβιτς, Μιλάνοβιτς, Σκόρο και Κολάκουσιτς), δεν λείπουν και οι άλλοι επίδοξοι αστέρες, που σύντομα θα δούμε αν θα απειλήσουν κάποιον από αυτούς. (Θα πρέπει πρώτα να συγκεντρώσουν αρκετές υπογραφές έως τις αρχές Δεκεμβρίου, ώστε να χριστούν υποψήφιοι.) Τα τρικ που μετέρχονται παρουσιάζουν το ενδιαφέρον τους. Ο Ντάριο Γιούριτσαν, για παράδειγμα, άλλαξε το όνομά του σε Μίλαν Μπάντιτς, ταυτόσημο με αυτό του σημερινού δημάρχου Ζάγκρεμπ — ωστόσο, το Υπουργείο Δημόσιας Διοίκησης ακύρωσε αυτή την αλλαγή, δυσκολεύοντας το εγχείρημα του υποψηφίου που φιλοδοξούσε να κλέψει λίγη από τη λάμψη του «άρχοντα» της πρωτεύουσας. Με άλλα «όπλα» κινείται, πάλι, η Άβα Καραμπάτιτς, ερμηνεύτρια του μεγάλου σουξέ Τριπουταναντάν («Τρεις φορές τη μέρα»), η οποία με αισθητική Τσιτσιολίνας ευαγγελίζεται τη νομιμοποίηση της τεκνοθεσίας από LGBT+ άτομα, της πορνείας και της μαριχουάνας. Το σλόγκαν της είναι: «Θα ευχαριστηθείτε όλοι».