Η Συμφωνία του Παρισιού

Είναι γεγονός! Τα 196 κράτη-μέλη που έστειλαν αντιπροσωπείες στο Παρίσι, στη σύνοδο της Σύμβασης-Πλαίσιο του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, κατέληξαν σε συμφωνία. Η συμφωνία έθεσε ξεκάθαρους στόχους και καθόρισε αρκετά από τα μέσα που θα αξιοποιηθούν για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί. Όρισε ως κοινό, δεσμευτικό στόχο όλων των κρατών που συμμετέχουν στη σύμβαση-πλαίσιο τη διατήρηση της μέσης θερμοκρασίας στον πλανήτη σε λιγότερο από 2 βαθμούς Κελσίου παραπάνω σε σχέση με τη μέση θερμοκρασία της προβιομηχανικής εποχής. Επιπλέον, συμφωνήθηκε ότι θα γίνει προσπάθεια να μειωθεί ακόμη περισσότερο η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας, ώστε να μην ξεπεράσει ούτε τον 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική περίοδο.

Η συμφωνία καθαυτήν περιέχει δεσμεύσεις που αφορούν το σύνολο των κρατών-μελών, αλλά δεν εξειδικεύει υποχρεώσεις για κάθε κράτος χωριστά. Προβλέπει όμως μια διαδικασία καθορισμού εθνικών στόχων, οι οποίοι δεν μπορούν να υπολείπονται αυτών που ισχύουν σήμερα. Η σημασία της έγκειται και στο ότι, δεν κατηγοριοποιεί μόνο τις δράσεις που πρέπει να αναληφθούν ή να ενταθούν σε σχέση με την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου, αλλά αναγνωρίζει ταυτοχρόνως προβλήματα και δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα αναπτυσσόμενα και τα ελάχιστα ανεπτυγμένα κράτη. Τα προβλήματα αυτά δεν έχουν να κάνουν μόνο με τη σταδιακή εκβιομηχάνισή τους —την οποία θα εμποδίσουν περιορισμοί στην εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου— αλλά και την αδυναμία τους να αντιμετωπίσουν έντονα κλιματικά φαινόμενα ή να συνέλθουν από αυτά. Επίσης, έχουν και έλλειψη τεχνολογίας που θα τους επιτρέψει να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου χωρίς σοβαρή επιβράδυνση της βιομηχανικής τους παραγωγής.

Τα ανεπτυγμένα κράτη δεσμεύθηκαν ότι θα παραμείνουν στην πρωτοπορία της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και ότι θα διαθέτουν πόρους τουλάχιστον 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως μετά το 2020. Ιδιαίτερη σημασία έχει ότι στα ανεπτυγμένα κράτη περιλαμβάνονται και οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς και η Κίνα — που είχαν αποχωρήσει ή δεν συμμετείχαν, για τον ένα ή τον άλλο λόγο, στο Πρωτόκολλο του Κιότο. Επίσης, με τη συμφωνία καθιερώνεται ένα σύστημα διαφάνειας στον καθορισμό στόχων και στον έλεγχο για την επίτευξή τους, με αποτέλεσμα να καθίσταται πλέον σαφές ποιο κράτος επιτελεί τον ρόλο που του αναλογεί στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και ποιο όχι.

Τα διαδικαστικά που ακολουθούν:                                                                            

Η σύμβαση θα ανοίξει για υπογραφή στις 22 Απριλίου 2016, ημέρα της Γης, και για ένα χρόνο. Εν συνεχεία, θα ξεκινήσει η διαδικασία των επικυρώσεων από το νομοθετικό σώμα κάθε συμβαλλομένου κράτους. Η συμφωνία θα τεθεί σε ισχύ όταν τουλάχιστον 55 κράτη, που εκπέμπουν τουλάχιστον το 55% των αερίων του θερμοκηπίου παγκοσμίως, έχουν καταθέσει τα όργανα επικυρώσεως της συνθήκης στα γραφεία του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη.

Είναι πολύ νωρίς να εκτιμηθεί η σημασία της συμφωνίας της 12ης Δεκεμβρίου. Μένει να δούμε, λ.χ., εάν η αμερικανική Γερουσία θα επικυρώσει τη συμφωνία, πράγμα που (με δεδομένο τον έλεγχό της από το ρεπουμπλικανικό κόμμα) δεν είναι βέβαιο για το εγγύς μέλλον. Όμως το κλίμα στις βιομηχανικές χώρες είναι πλέον σαφώς υπέρ της διεθνούς συμφωνίας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Οι στόχοι που τέθηκαν στη συμφωνία θεωρήθηκε ότι υπερβαίνουν τις προσδοκίες που υπήρχαν κατά την έναρξη της συνόδου του Παρισιού, και η ομόθυμη πολιτική στήριξη στους στόχους αυτούς είναι το πιο αισιόδοξο μήνυμα που βγήκε από τη σύνοδο. Πέραν τούτου, η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου συνδέεται με την πρόοδο της τεχνολογίας: πλέον, η τεχνολογική πρόοδος δεν θεωρείται ότι φέρνει την καταστροφή του πλανήτη — αλλά ότι οδηγεί στη διάσωσή του.

Γιατί έχει πολύ μεγάλη σημασία αυτή η αναγνώριση; Επειδή η τεχνολογία έχει αυξήσει συνολικά το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων σε όλη τη γη. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, μέσα στο 2015 το ποσοστό του παγκοσμίου πληθυσμού που ζει κάτω από το όριο της απόλυτης φτώχειας (σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας θεωρείται ότι ζει όποιος ζει με λιγότερο από 1,90 δολάρια ΗΠΑ την ημέρα) θα πέσει κάτω από 10% (και θα φτάσει στο 9,6%). Το αντίστοιχο ποσοστό για το έτος 2012 ήταν 12,8%. Η πτώση της παγκόσμιας φτώχειας συνδέεται με τη σημαντική αύξηση του βιοτικού επιπέδου σε χώρες που παλαιότερα κατατάσσαμε στον «Τρίτο Κόσμο». Η αύξηση του βιοτικού επιπέδου οφείλεται στην εκβιομηχάνισή τους και στην αξιοποίηση και της πρωτογενούς τους παραγωγής — εξελίξεις άμεσα συνδεόμενες με την αξιοποίηση της τεχνολογίας. Εάν η λύση στο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής προερχόταν μέσα από την καταδίκη της τεχνολογίας και μιαν αόριστη «επιστροφή στη φύση», πολλά εκατομμύρια συνανθρώπων μας θα επέστρεφαν στη φτώχεια.

Για τον λόγο αυτό, και το πιο θετικό, ίσως, στοιχείο της Συμφωνίας του Παρισιού είναι η αναγνώριση του ρόλου που μπορεί να παίξει η τεχνολογία στην κλιματική αλλαγή. Η αξιοποίηση των εναλλακτικών, ήπιων μορφών ενέργειας, η αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων ή η ελαχιστοποίηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, όλα αυτά είναι προϊόντα της τεχνολογίας και της ανθρώπινης εφευρετικότητας — είναι δείκτες της πραγματικής προόδου της ανθρωπότητας.

[ Διαβάστε εδώ το κείμενο της Συμφωνίας του Παρισιού ].