Petaloso

«Πώς θα χαρακτηρίζατε ένα λουλούδι;» ήταν το θέμα της γλωσσικής άσκησης που έβαλε στους μαθητές της η κυρία Μαργκερίτα, δασκάλα της τρίτης τάξης ενός μικρού δημοτικού σχολείου, στην επαρχία της Φεράρα, στην Ιταλία. Σκοπός της άσκησης ήταν να εξασκηθούν οι μαθητές στη χρήση των επιθέτων.

Οι απαντήσεις πολλές και γνωστές: όμορφο, ευωδιαστό, πολύχρωμο…  Όμως τα μάτια της κυρίας Μαργκερίτα σκάλωσαν σε μια λέξη: petaloso, πεταλώδες σε ελεύθερη μετάφραση στα ελληνικά.

Ο οκτάχρονος Ματέο, επινοώντας μια δική του λέξη, ουσιαστικά περιέγραφε στη δασκάλα του ένα λουλούδι με πολλά πέταλα. Η κυρία Μαργκερίτα απόρησε με το ευφάνταστο επίθετο, χάρηκε με τη εφευρετικότητα του μαθητή της και, παρότι η λέξη αυτή είναι ανύπαρκτη στα ιταλικά λεξικά, αποφάσισε να απευθυνθεί στην Ακαδημία της Κρούσκα, το σπουδαιότερο πνευματικό ίδρυμα της Ιταλίας, παγκοσμίου βεληνεκούς, που ασχολείται από το 1582 με τον «καθαρμό της γλώσσας». Κύριο έργο της Ακαδημίας είναι το περίφημο λεξικό της, το οποίο ανά τους αιώνες έχει δεχτεί πολλές κριτικές για τα όρια που έχει θέσει στη χρήση της ζωντανής γλώσσας.

Η απάντηση της Ακαδημίας της Κρούσκα ήταν άμεση: «

Αγαπητέ Ματέο, η λέξη που επινόησες είναι σωστά δομημένη και θα μπορούσε να χρησιμοποιείται στα ιταλικά, έτσι όπως χρησιμοποιούνται άλλες λέξεις που σχηματίζονται κατά τον ίδιο τρόπο. Η λέξη σου είναι ωραία και σαφής. Πώς προστίθεται όμως μια καινούρια λέξη στο λεξικό;

Και ακολουθεί η εξήγηση:

Μια λέξη μπαίνει στο λεξικό αν τη χρησιμοποιούν και την καταλαβαίνουν πολλοί άνθρωποι, και αν πολλοί άνθρωποι αρχίσουν να λένε και να γράφουν, “Τι πεταλώδες που είναι αυτό το λουλούδι!” ή, όπως προτείνεις εσύ, “Οι μαργαρίτες είναι πεταλώδη λουλούδια, ενώ οι παπαρούνες δεν είναι πολύ πεταλώδεις”. Δεν είναι οι μελετητές αυτοί που αποφασίζουν ποιες καινούριες λέξεις είναι ωραίες ή άσχημες, χρήσιμες ή άχρηστες. Όταν μια καινούρια λέξη ακούγεται από το στόμα όλων (ή πολλών), τότε ο μελετητής καταλαβαίνει ότι η λέξη αυτή έχει γίνει όπως και οι υπόλοιπες λέξεις. Και την προσθέτει στο λεξικό.

Από σήμερα το πρωί, λοιπόν, οι Ιταλοί υποκλίνονται στον μικρό Ματέο ξεκινώντας έναν διαδικτυακό αγώνα προκειμένου να προστεθεί η καινούρια λέξη στο λεξικό της Ακαδημίας, και έτσι το hashtag της ημέρας είναι η λέξη πεταλώδης: #petaloso. Φωτογραφίες και φράσεις με τη λέξη «πεταλώδης» έχουν κατακλύσει το Twitter και το Facebook. H Lego κατασκεύασε με τα τουβλάκια της το δικό της… πεταλώδες λουλούδι. Μέχρι και ο Ρέντσι, ο πρωθυπουργός της χώρας και συνονόματος του μικρού Ματέο, ευχαριστεί σε πρωινό του tweet τον οκτάχρονο μαθητή και την Ακαδημία της Κρούσκα, και χαιρετίζει τη «γέννηση» της καινούριας λέξης.

Την επόμενη φορά που κάποιος πιτσιρικάς «πετάξει» μιας δικής του επινόησης λέξη, ας μη μείνουμε μόνο στα γέλια: ας την καταγράψουμε — γιατί ποτέ δεν ξέρεις…