«Αποστολή στο Παρίσι» του Άλαν Φερστ

Ο Φρέντρικ Σταλ, μολονότι Ευρωπαίος, Αυστριακός, είχε ήδη ζήσει οκτώ χρόνια στην Αμερική, αρκετά ώστε να θεωρεί εαυτόν Αμερικανό. Δεν τα είχε καταφέρει και άσχημα: έγινε ηθοποιός και, επειδή ήταν όμορφος και τον αγαπούσε η κάμερα, ιδιαίτερα επιτυχημένος. Ένας πραγματικός αστέρας του Χόλιγουντ. Όταν πάντως με το πλοίο Ιλ Ντε Φρανς προσέγγιζε το 1938 το λιμάνι της Χάβρης, δεν φανταζόταν αυτό που τον περίμενε στο γοητευτικό μεσοπολεμικό Παρίσι, όπου τον έστειλε η Warner Bros για τα γυρίσματα της νέας του ταινίας.

Ο Άλαν Φερστ στο υπέροχο ιστορικό-κατασκοπευτικό νουάρ Αποστολή στο Παρίσι περιγράφει το Παρίσι λίγους μήνες πριν από τη γερμανική εισβολή του 1940. Το Παρίσι που δεν θέλει να δει ότι έρχεται ένας δεύτερος Μεγάλος Πόλεμος, πολύ μεγαλύτερος και πολύ πιο καταστροφικός από τον πρώτο, το Παρίσι που εθελοτυφλεί και δεν αντιλαμβάνεται τις προθέσεις του Χίτλερ, μολονότι είναι κάτι περισσότερο από εμφανείς.

 «Επιστρέφοντας με τα πόδια από το ξενοδοχείο, ο Σταλ διαισθάνθηκε ότι η ατμόσφαιρα της πόλης είχε αλλάξει. Κατηφείς εκείνη την ημέρα οι Παριζιάνοι, αγέλαστοι, με το βλέμμα χαμηλωμένο λες και το πρωινό της 19ης Σεπτεμβρίου είχαν μάθει κάποια είδηση. Οι τίτλοι των εφημερίδων δε διέφεραν από τους χθεσινούς, όλοι τους σχετικοί με την πιθανή εισβολή της Γερμανίας στην Τσεχοσλοβακία. Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, η Γαλλία ήταν υποχρεωμένη λόγω συμφώνου να εμπλακεί στον πόλεμο».

 Ο Φερστ περιγράφει πώς η προπαγάνδα του Γκέμπελς διεισδύει εντός των γαλλικών συνόρων πείθοντας (με κάθε τρόπο: εκβιασμό, δωροδοκία…) Γάλλους σε θέσεις-κλειδιά να στηρίξουν τις γερμανικές «καλές προθέσεις».

 «Ένας τέτοιος βαθμός διαφθοράς ήταν πρωτόγνωρος, τουλάχιστον για τα δικά του δεδομένα. Όταν έμενε στο Παρίσι, οι κουβέντες στα καφέ χαρακτήριζαν τη διαφθορά ως θλιβερό αλλά φυσιολογικό ανθρώπινο εγχείρημα — ένα δόλιο μέσο για την απόκτηση πλούτου και εξουσίας, μια από τις πιο σκοτεινές παραδόσεις της Γηραιάς Ηπείρου. Στα καφέ η κουβέντα έληγε πάντα με ένα ανασήκωμα των ώμων. Όμως η διαφθορά αυτή δεν αποδιδόταν ποτέ σε ξένο δάκτυλο. Εκείνη την περίοδο ήταν καθαρά γαλλική, σαν το καλό κρασί και τον απολαυστικό έρωτα».

 Ο Φρέντρικ Σταλ μπαίνει στο στόχαστρο των Γερμανών. Οι ναζί θέλουν να εκφράσει δημόσια συμπάθεια προς τη Γερμανία, και μάλιστα απαιτούν να επισκεφτεί το κινηματογραφικό φεστιβάλ του Βερολίνου και να γίνει μέλος της κριτικής επιτροπής. Ο Σταλ μπαίνει χωρίς να το επιδιώξει σε ένα φαντασμαγορικό παιχνίδι κατασκοπείας, θέτοντας σε κίνδυνο την καριέρα του αλλά και —κυρίως— την ίδια του τη ζωή.

Ο Φερστ περιγράφει αριστοτεχνικά την επικίνδυνη και δύσκολη χρονική περίοδο λίγο πριν η Ευρώπη εκραγεί, καθώς ο ήρωάς του, όχι ο πρώτος «αθώος» της λογοτεχνίας (ή του κινηματογράφου) που αναγκάζεται να γίνει κατάσκοπος, παρασύρεται, ενώ εξελίσσονται τα γυρίσματα της ταινίας του, στον κόσμο των μυστικών πρακτόρων στο Παρίσι, στο Βερολίνο, στο Μαρόκο και σε ένα επιβλητικό κάστρο στην Ουγγαρία…

Το βιβλίο είναι εξαιρετικό, η ιστορία εξελίσσεται σε ένα τραγικό μεν, ωστόσο υπέροχο κατά μία προφανή έννοια πλαίσιο: το ομιχλώδες, σκοτεινό, ρομαντικό Παρίσι του 1938 και του 1939, και πραγματικά δεν θέλεις να τελειώσει. Ιδανικό φθινοπωρινό ανάγνωσμα.

Η Αποστολή στο Παρίσι (μετάφραση Αντώνης Καλοκύρης) εκδόθηκε τον Ιούλιο από τις Εκδόσεις Πατάκη. Υπέροχο.

(Επίσης του Άλαν Φερστ, και επίσης από τον Πατάκη: Οι κατάσκοποι των Βαλκανίων).