Αναγνώστης βιογραφιών [7]

Ένας Οδυσσέας. Θα γεννηθεί στο Μεγάλο Κάστρο, όπως λεγόταν τότε το Ηράκλειο της Κρήτης, τον Φεβρουάριο του 1883. Έξι χρόνια αργότερα, κατά τη διάρκεια της κρητικής επανάστασης του ’89, η οικογένειά του θα καταφύγει για έξι μήνες στον Πειραιά. Η επόμενη μεγάλη επανάσταση του νησιού θα ξεσπιτώσει πάλι την οικογένεια, στη Νάξο αυτή τη φορά, για δύο χρόνια και ύστερα πίσω στην Κρήτη. Το 1902 θα εγκατασταθεί στην Αθήνα για σπουδές. Θα συνεχίσει ανώτερες σπουδές, πέντε χρόνια αργότερα, στο Παρίσι. Η περιπλάνηση του Οδυσσέα όμως έχει ήδη ξεκινήσει. «Να γυρίζεις τη γης, να βλέπεις —να βλέπεις και να μη χορταίνεις— καινούρια χώματα και θάλασσες κι ανθρώπους κι ιδέες, και να τα βλέπεις όλα σα για πρώτη φορά, να τα βλέπεις όλα σα για τελευταία φορά, με μακρόσερτη ματιά, κι έπειτα να σφαλνάς τα βλέφαρα και να νιώθεις τα πλούτη να κατασταλάζουν μέσα σου ήσυχα, τρικυμιστά, όπως θέλουν, ωσότου να τα περάσει από την ψιλή κρησάρα του ο καιρός, να κατασταλάξει το ξαθέρι απ’ όλες τις χαρές και τις πίκρες σου — τούτη η αλχημεία της καρδιάς είναι, θαρρώ, μια μεγάλη, αντάξια του ανθρώπου ηδονή».

Το 1909 θα ταξιδέψει στη Φλωρεντία και στη Ρώμη. Τον άλλο χρόνο θα εγκατασταθεί στην Αθήνα. Το 1914 θα επισκεφθεί, μαζί με τον Άγγελο Σικελιανό, το Άγιον Όρος και θα μείνουν εκεί σαράντα ημέρες. Το 1915, περιηγήσεις στην Ελλάδα: Αττική, Δελφοί, Πελοπόννησος, Σίφνος. Το 1916 και ’17 στη Μάνη για δουλειές. Το φθινόπωρο του ’17, και όλο τον επόμενο χρόνο, θα βρίσκεται στην Ελβετία. Το 1919 θα ταξιδέψει στις Σπέτσες και στο Πήλιο και, ύστερα, στο Μπατούμ, σε αποστολή επαναπατρισμού Ελλήνων προσφύγων. Από εκεί θα πάει με πλοίο στην Ιταλία και μετά στο Παρίσι, πίσω στην Αθήνα και ξανά Μακεδονία και Θράκη για τους πρόσφυγες του Καυκάσου. Το 1920 στην Αγόριανη, στους Δελφούς, στην πάτρια Κρήτη και στην Αθήνα, στο Παρίσι και στο Βερολίνο. Το 1921 περιοδεία στη Γερμανία (Δρέσδη, Λιψία, Ιένα, Βαϊμάρη, Νυρεμβέργη, Μόναχο) και ύστερα Βιέννη, Βενετία, Αθήνα, Κρήτη, πάλι Αθήνα και Μεσολόγγι. Το 1922 ξανά στη Βιέννη και στο Βερολίνο, όπου θα παραμείνει και τον επόμενο χρόνο. Το 1924 Γερμανία, Ιταλία, Αθήνα, Κρήτη. Το 1925 θα επισκεφτεί την Αίγινα, θα περιηγηθεί στις Κυκλάδες και θα φύγει για τη Σοβιετική Ρωσία (Οδησσό και Μόσχα). Το 1926 επιστροφή στην Αθήνα και ύστερα Κύπρος, Παλαιστίνη, Πήλιο, Ισπανία και Ιταλία. Το 1927 στην Αίγυπτο και το Σινά, στην Αίγινα και στην Πελοπόννησο και ξανά στη Ρωσία (Οδησσό, Μόσχα, Καύκασο, Κίεβο). Επιστροφή στην Αθήνα. Το 1928 στην Αίγινα και πίσω στη Ρωσία (Κίεβο, Μόσχα, Λένινγκραντ, Νότια Ρωσία). Και το 1929 το ίδιο: Μόσχα, Τασκένδη, Σαμαρκάνδη και ύστερα Βερολίνο και στο ορεινό Γκότεσγκαμπ, στην Τσεχία. Το 1930 Παρίσι, Νίκαια, Ηράκλειο, Αθήνα. Το 1931 Αίγινα, Παρίσι, Γκότεσγκαμπ πάλι. Το 1932 Παρίσι, Μαδρίτη και διαδρομές δύο χιλιάδων χιλιομέτρων με το τρένο μέσα στην Ισπανία. Το 1933 ακόμα στη Μαδρίτη και μετά Παρίσι και Αίγινα. Εκεί και το 1934. Τον άλλο χρόνο ταξίδι με πλοίο στην Ιαπωνία και στην Κίνα και επιστροφή στην Αίγινα, μέχρι τα τέλη του επόμενου έτους, οπότε θα ξαναβρεθεί στην Ισπανία, εν μέσω εμφυλίου πολέμου. Το 1937 στην Αίγινα και μια περιήγηση στην Πελοπόννησο. Το 1938 και το 1939 μεταξύ Αίγινας και Αθήνας. Από τον Ιούλιο ώς τον Νοέμβριο όμως θα βρίσκεται στην Αγγλία· ύστερα, επιστροφή στην Αίγινα. Τα κατοχικά και μετακατοχικά χρόνια, από το 1940 μέχρι το 1946, θα βρίσκεται μονίμως στην Αίγινα, με σύντομες επισκέψεις στην Αθήνα και μια-δυο φορές στην Κρήτη. Τέλη του 1946 όμως θα φύγει για την Αγγλία: «Έφυγα για σαράντα μέρες από την Αίγινα και δεν αξιώθηκα να ξαναγυρίσω». Παρίσι, Βρυξέλλες, ξανά Παρίσι το 1947 και από εκεί στην Αντίμπ της Νότιας Γαλλίας το 1948. Το 1949 στην Αντίμπ. Το 1950 στην Αντίμπ, στο Παρίσι και στην Ισπανία. Το 1951 στην Αντίμπ και στη Φλωρεντία. Το 1952 στην Αντίμπ και σε Αυστρία, Ιταλία και Ολλανδία. Το 1953 σε νοσοκομείο του Παρισιού και τον υπόλοιπο καιρό στην Αντίμπ. Το 1954 πάντα στην Αντίμπ, με μια εξόρμηση στη Μπαρσελονέτ. Και στο Φράιμπουργκ της Γερμανίας για εξετάσεις και θεραπεία. Το 1955 Αντίμπ και Ιταλία, Ελβετία. Το 1956 στην Αντίμπ και στο υποχρεωτικό Φράιμπουργκ. Αλλά και στη Βιέννη, στη Σλοβενία, στη Γενεύη. Το 1957 θα ξεκινήσει από την Αντίμπ, αφού προηγουμένως περάσει από το Φράιμπουργκ, ταξίδι στην Άπω Ανατολή: «Χαίρουμαι που θα κάμω ένα μεγάλο ταξίδι και θα ξαναδώ την Alma Mater την Ασία. Εδώ παραβάσταξε η γαλήνη». Βέρνη, Πράγα, Μόσχα, Πεκίνο, Χονγκ Κονγκ, Τόκιο. Επιστροφή με αεροπλάνο πάνω από τον Βόρειο Πόλο με μόλυνση από το εμβόλιο που έκανε πριν περάσει τα σύνορα της Ιαπωνίας: Κοπεγχάγη και ύστερα Φράιμπουργκ, στο νοσοκομείο. Εκεί θα αφήσει την τελευταία του πνοή.

«Έκανα μερικά ταξίδια — πνευματικές πειρατείες, ξεσπάσματα της καρδιάς που πονούσε, απληστία του ματιού που λαχτάριζε και βιάζουνταν, προτού να σβήσει, να δει όσο μπορεί περισσότερο νερό και χώμα». Τα τελευταία λόγια που βγήκαν από τα χείλη του ήταν, «Νερό! Νερό!» Τόσους ωκεανούς που είχε αγναντέψει ο Οδυσσέας, δεν είχε ξεδιψάσει, θα γράψει ο φίλος μιας ζωής Παντελής Πρεβελάκης.