Αυτοπροσώπως

Τις τελευταίες εβδομάδες το Ευρωκοινοβούλιο τοποθέτησε μία στοχευμένη διαφήμιση στο Facebook. Προέτρεπε όσους ζούμε στο εξωτερικό να κάνουμε αίτηση στις ελληνικές Αρχές για να ψηφίσουμε στις Ευρωεκλογές Έλληνες υποψηφίους από τον τόπο κατοικίας μας. Με το θέμα της ψήφου της λεγόμενης γενιάς του Brain Drain στην επικαιρότητα, η καμπάνια του Ευρωκοινοβουλίου απέκτησε ευρύτερη σημασία. Μήπως τελικά δεν είναι τόσο δύσκολο να ψηφίζουν οι Έλληνες πολίτες του εξωτερικού από τον τόπο διαμονής τους;

Αποφασίζω λοιπόν να το προσπαθήσω. Το αισιόδοξο μήνυμα στο προφίλ του Ευρωκοινοβουλίου καταλήγει σε ένα λινκ στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών. Εκεί ο αρχικός ενθουσιασμός μετριάζεται στη θέα ενός παλαιολιθικού pdf. Διαβάζοντας προσεκτικά, φτάνω σε κόκκινα γράμματα. Πρόκειται για τις διαδικασίες που οριοθετούν μια γνώριμη μάχη: οι ελληνικές Αρχές σταθμίζουν (α΄) το δικαίωμά μου να συμμετέχω στα κοινά της χώρας μου και της Ένωσης και (β΄) την παρόρμηση να με κηδεμονεύσει η γραφειοκρατία του Υπουργείου του σε μία αχρείαστα περίπλοκη διαδικασία. Όπως σε τόσες άλλες περιπτώσεις, η μάχη αυτή αποδεικνύεται άνιση.

Το πράγμα έχει ως εξής: Ηλεκτρονική αίτηση. Εκτύπωση (3 φορές) αίτησης και κατάθεση αυτοπροσώπως στην κοντινότερη προξενική Αρχή (σε μέρες και ώρες εργάσιμες). Η διαδικασία κατάθεσης αίτησης πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι τα τέλη Μαρτίου, δηλαδή δύο μήνες πριν τις Ευρωεκλογές - την ίδια στιγμή η ημερομηνία ολοκλήρωσης της διαδικασίας π.χ. για Γερμανούς πολίτες διαμένοντες στο εξωτερικό είναι η 4η Μαΐου. Σκέφτομαι: κάποιος πρέπει να είναι ανησυχητικά κολλημένος με την πολιτική για να οργανωθεί και να ετοιμάσει αίτηση για τις Ευρωεκλογές 2,5-3 μήνες πριν. 

Η αίτηση έπειτα αποστέλλεται από την προξενική Αρχή και επεξεργάζεται στο Υπουργείο, κεντρικά, ανεξάρτητα από τον εκλογικό κατάλογο του αιτούντος στην Ελλάδα. Εφόσον εγκριθεί, το Υπουργείο δημοσιοποιεί τα εκλογικά κέντρα στο εξωτερικό που θα λειτουργήσουν την Κυριακή των εκλογών. Την ημέρα εκείνη ο ευσυνείδητος νεομετανάστης καλείται να πραγματοποιήσει δεύτερο ταξίδι στο εγγύτερο εκλογικό κέντρο, όπως αυτό έχει ανακοινωθεί με βάση τα συγκεντρωτικά στοιχεία. Από προηγούμενες Ευρωεκλογές ξέρουμε ότι μεγάλες χώρες όπως η Γαλλία ή η Ιταλία έχουν δύο ή το πολύ τρία τέτοια κέντρα. Ολόκληρη η Ολλανδία έχει ένα. Επιστολική αίτηση ή επιστολική ψήφος δεν είναι δυνατή. Τις πληροφορίες, δε, για όλα τα παραπάνω πρέπει να τις αποκτήσει με δική του πρωτοβουλία ο αιτών.

Σηκώνω τα μάτια από το pdf και αισθάνομαι ήδη μετανιωμένος που ασχολήθηκα. Εν πάση περιπτώσει, κάνω έναν πρόχειρο υπολογισμό: για να ψηφίσω από την πόλη στην κεντρική Γερμανία όπου μένω πρέπει να υπολογίσω δύο μέρες και γύρω στα 100 ευρώ για τρένα/βενζίνη για τα δύο ταξίδια στο Αμβούργο (αίτηση και ψηφοφορία) συν την άδεια από τη δουλειά μου για την αίτηση. Ενώ τα σκέφτομαι αυτά, ρίχνω μια ματιά στο γράμμα που μου έχουν μόλις στείλει οι δημοτικές Αρχές της πόλης μου στη Γερμανία. Με ενημερώνουν ότι με μια επιστολή ή επίσκεψη στο τοπικό δημαρχείο μπορώ να λάβω την εκλογική μου κάρτα και να ψηφίσω στις Ευρωεκλογές, υποψήφιους γερμανικών κομμάτων, στη γειτονιά μου. Δίλημμα σε ό,τι αφορά τα πρακτικά δεν υφίσταται. Θα ψηφίσω στη Γερμανία. Η ειρωνεία είναι (και ισχύει για τους περισσότερους που ζούμε έξω) ότι ξέρω και θέλω να μάθω πολύ περισσότερα για τους υποψήφιους στην Ελλάδα, από ό,τι για τους υποψήφιους στη Γερμανία.

Έτσι λοιπόν έχει η κατάσταση στις φετινές Ευρωεκλογές για όσους μένουμε σε άλλες χώρες της Ένωσης. Το ελληνικό υπουργείο Εσωτερικών τυπικά προσφέρει τη δυνατότητα συμμετοχής σε αυτή την εκλογική διαδικασία, επειδή δεν μπορεί να κάνει αλλιώς (οι εφαρμοστικοί νόμοι για τη συμμετοχή στις Ευρωεκλογές, σε αντίθεση με τις εθνικές και τοπικές, υπόκεινται στην ευρωπαϊκή νομοθεσία). Ουσιαστικά όμως κάνει ό,τι μπορεί ώστε να μην καταφέρουμε να ασκήσουμε ούτε αυτό το δικαίωμα. Είναι ένα καλό case study που δείχνει ότι τα δάκρυα για τη γενιά του brain drain είναι στην πραγματικότητα μια κοροϊδία, μια συναισθηματικά φορτισμένη φούσκα από τις πολλές που παράγει ο δημόσιος λόγος στην Ελλάδα. 

Αυτοί δηλαδή οι Έλληνες πολίτες που ξέρουν κατεξοχήν τα ευρωπαϊκά, που έχουν καθημερινή τριβή με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους στο πλαίσιο της ΕΕ, αυτοί που έχουν γνώση και συναίσθηση του διακυβεύματος, καλούνται να γίνουν πολίτες-ήρωες για να ψηφίσουν στις Ευρωεκλογές. Προφανώς δεν θα πάνε. Την ίδια στιγμή ένα άλλο κράτος τούς στέλνει επιστολή και τους λέει, «Ψηφίστε στο δίπλα οικοδομικό τετράγωνο, θα χαρούμε πολύ για τη συμμετοχή σας». 

Το πρόβλημα φυσικά λειτουργεί και αντίστροφα. Όσοι μεταναστεύσαμε τα τελευταία 5-10 χρόνια δεν υπάρχουμε ως οργανωμένη οντότητα, δεν μας εκπροσωπεί κανείς, δεν μιλάει κανείς εκ μέρους μας και δεν προσπαθούμε να δημιουργήσουμε αντιπροσωπευτικές δομές οι ίδιοι. Παραμένουμε βουβοί πολιτικά, μεταφέροντας στο εξωτερικό την κακή συνήθεια της ελληνικής μεσαίας τάξης να αδιαφορεί για το δημοκρατικό παιχνίδι. Κόμματα, εκκλησία, συνδικαλισμός και εμπορικά επιμελητήρια, θεσμοί που εκπροσώπησαν κάπως παλιότερες γενιές Ελλήνων μεταναστών και θα μπορούσαν να ζητήσουν την απλοποίηση των διαδικασιών, δεν έχουν επαφή με τη νέα αυτή μετανάστευση. 

Έτσι, η γνώση για το ποια είναι τα δικαιώματα που πρέπει να υπερασπιστούν οι Ευρωομάδες από την Ελλάδα και πώς λειτουργεί η Ευρώπη της ελεύθερης μετακίνησης χαραμίζεται. Οι με κόπο μαζεμένες εμπειρίες αυτών των ανθρώπων δεν θα γίνουν ποτέ αντικείμενο συζήτησης στις Ευρωεκλογές. Οι υποψήφιοι, όπως είναι απολύτως αναμενόμενο και λογικό, δεν θα ασχοληθούν μαζί τους. Σκασίλα του τώρα όμως του Υπουργείου. Να φρόντιζαν 3 μήνες πριν τις εκλογές να κάνουν αίτηση! Στην κοντινότερη προξενική Αρχή! Αυτοπροσώπως!