De mortuis nil nisi bene

«Για τους νεκρούς τίποτε άλλο εκτός από καλά (λόγια)», μας παροτρύνουν οι Λατίνοι. Είναι καλύτερο και για τους νεκρούς, που δεν μπορούν πια να απαντήσουν, να μνημονεύεται ό,τι πιο θετικό έχουν κάνει και έχουν αφήσει πίσω τους, επειδή το καλό δεν χρειάζεται να δικαιολογηθεί. Αλλά και για τους ζώντες είναι καλύτερο να σφάλλουν σε μία θετική κρίση από το να σφάλλουν σε μία καταδίκη. Είναι καλύτερο να θυμούνται τα λίγα θετικά που ο νεκρός άφησε πίσω του και που στηρίζουν τη ζωή τους, παρά να δηλητηριάζουν την ψυχή τους με την ανάμνηση των αθετημένων του υποσχέσεων, των εσφαλμένων του αποφάσεων και των άδικων πράξεών του.

Το 2015 μας άφησε. Ήταν μια χρονιά γεμάτη αρνητικές εμπειρίες, μια χρονιά στην οποία κυριάρχησε το πάθος και πάρθηκαν αποφάσεις με γνώμονα τα χαμηλότερα ένστικτα, την κουτοπονηριά, το πείσμα, το μίσος. Ήταν μια χρονιά που δεν έφερε την καταστροφή μόνο και μόνο επειδή κάποιοι σε σημαντικές θέσεις του δημόσιου βίου, στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, διατήρησαν την ψυχραιμία τους, ενώ μερικοί άλλοι (αυτοί κατά κύριο λόγο στην Ελλάδα) είχαν και έχουν ένα τόσο ισχυρό ένστικτο πολιτικής αυτοσυντήρησης, ώστε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή να κάνουν πίσω και να μην πατήσουν το «κόκκινο κουμπί» που θα οδηγούσε τη χώρα και τους κατοίκους της στον Αρμαγεδδώνα — οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό.

Το 2015 πέθανε και μας άφησε μια βαριά κληρονομιά. Αλλά και μόνο το γεγονός ότι στην αρχή του 2016 η Ελλάδα βρίσκεται ακόμη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ευρωζώνη είναι θετικό. Ναι, η κυβέρνηση μπορεί να αποτελείται κυρίως από αιθεροβάμονες, ιδεοληπτικούς και φαντασμένους που νομίζουν ότι τώρα θα ικανοποιήσουν όλα τα πολιτικά και προσωπικά απωθημένα τους —κυρίως στην παιδεία, στον πολιτισμό και στην οργάνωση των ενόπλων δυνάμεων, αλλού ευτυχώς έχουν εδώ και καιρό μόνο περιορισμένη εξουσία—, αλλά η χώρα δεν αποτελείται μόνο από την κυβέρνηση. Η χώρα είναι και οι άνθρωποί της και οι ρουτίνες τους που κατάφεραν να επιζήσουν και να συνεχίσουν στους ρυθμούς τους.

Η χώρα δεν αποτελείται μόνο από τον δημόσιο χώρο και τα τεκταινόμενα σ’ αυτόν, αλλά και από τους ανθρώπους που την κατοικούν. Και αυτοί οι άνθρωποι δεν είχαν μόνο αρνητικές εμπειρίες· είχαν και πολλές θετικές: μια επιτυχία σε εξετάσεις, μια καλή μέρα στη δουλειά, ένα ευχάριστο Σαββατοκύριακο, τις μικρές ευτυχισμένες στιγμές με την οικογένεια και τους φίλους, ένα καλό ποτήρι κρασί, μια συναυλία, μια ωραία θεατρική παράσταση ή ένα βράδυ στο σινεμά, ένα πετυχημένο κείμενο, μια εργασία που δημοσιεύτηκε, μια καλή συζήτηση, ένας πίνακας ή ένα γλυπτό που επιτέλους τελείωσε, τη σοδειά που βγήκε ίσως πιο καλή από ό,τι περίμενε ο αγρότης, έναν καινούριο φίλο, μια νέα αγάπη, τη θέα της γάτας με τα νεογέννητα μωρά της στο καλάθι. Πολλές μικρές, ασήμαντες μπροστά στην ιστορία, θετικές εμπειρίες, μα που θα τις αναπολούμε με ευχαρίστηση και θα μας θυμίζουν ότι και η χρονιά που πέρασε δεν ήταν μόνο ένα συνονθύλευμα κακών.

De mortuis nil nisi bene. Το 2015 βρίσκεται στον τάφο της ιστορίας, και μαζί του όλες οι συμφορές που μας έφερε. Ας κρατήσουμε στην ψυχή μας ό,τι θετικό ζήσαμε και ας είμαστε ευτυχείς που οι χειρότερες προβλέψεις της Κασσάνδρας δεν επαληθεύτηκαν. Ας αρχίσουμε τον καινούριο χρόνο με όσο το δυνατόν λιγότερη πικρία στις ψυχές μας. Και ας προσπαθήσουμε και ατομικά και συλλογικά να ενισχύσουμε ό,τι καλό βλέπει μαζί μας την πρώτη ανατολή του.

Καλή Χρονιά!

[ Εικονογράφηση: Vincent van Gogh, Περίπατος υπό βροχήν στο πάρκο, 1886 ].