Το δίκιο

Ξεκίνησα να γράψω ένα σχόλιο για το δοκίμιο του Άρτουρ Σοπενχάουερ «Η τέχνη τού να έχεις πάντα δίκιο», που εκδόθηκε μετά τον θάνατό του, αλλά ο ίδιος τα γράφει πολύ καλύτερα.

Ιδού, λοιπόν, ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από την αρχή του κειμένου, πριν δηλαδή ο μακαρίτης μπει στην ουσία και αρχίσει το τρολάρισμα, προτείνοντας ανέντιμες μεθόδους που αντίκεινται σε κάθε έννοια λογικής, καταφέρνουν όμως να «κατατροπώνουν» τον αντίπαλο, ή τουλάχιστον να θολώνουν τα νερά αρκετά ώστε να μην είναι σαφές ποιος έχει δίκιο και ποιος όχι, ακολουθώντας με περιπαικτική διάθεση την αρχαία σοφιστική παράδοση. Τη μετάφραση έχει κάνει η Μυρτώ Καλοφωλιά, και εκδόθηκε από τον Πατάκη το 2011.

Αν η ανθρώπινη φύση δεν ήταν ποταπή, αλλά απόλυτα έντιμη, θα έπρεπε σε κάθε αντιπαράθεση να αποβλέπουμε μόνο στην αποκάλυψη της αλήθειας. Δεν θα έπρεπε να μας απασχολεί ούτε στο ελάχιστο αν η αλήθεια θα αποδειχτεί υπέρ της άποψης που εκφράσαμε αρχικά ή υπέρ της άποψης του αντιπάλου μας. Αυτό δεν θα έπρεπε να θεωρείται σημαντικό ζήτημα ή, εν πάση περιπτώσει, θα έπρεπε να θεωρείται δευτερεύουσας σημασίας. Όμως, όπως έχουν τα πράγματα, αποτελεί πρωταρχικό μέλημα. Η έμφυτη ματαιοδοξία μας, που είναι ιδιαίτερα εύθικτη όταν πρόκειται για τη νοητική μας ικανότητα, δεν επιτρέπει να δεχτούμε πως η αρχική μας τοποθέτηση ήταν εσφαλμένη και ότι η θέση του αντιπάλου μας ήταν η σωστή. Η λύση σε αυτήν τη δύσκολη κατάσταση θα ήταν να μπαίνουμε πάντα στον κόπο να σχηματίζουμε σωστές απόψεις. Γι’ αυτό θα έπρεπε κανείς να σκέφτεται προτού μιλήσει. Όμως, στους περισσότερους ανθρώπους η έμφυτη ματαιοδοξία συνοδεύεται από φλυαρία και εγγενή ανειλικρίνεια. Οι περισσότεροι άνθρωποι μιλούν προτού σκεφτούν, και μάλιστα, αν αργότερα αντιληφθούν πως έχουν άδικο, επιθυμούν να αποδειχτεί το αντίθετο. Το ενδιαφέρον για την αλήθεια, που υποτίθεται ότι ήταν το μοναδικό τους κίνητρο όταν άρχισαν να αναπτύσσουν την άποψη που θεωρούσαν ορθή, παραχωρεί πλέον τη θέση του στη ματαιοδοξία.

Πέραν τούτων των καταιγιστικών δεν έχω να προσθέσω τίποτε, εκτός από το ότι το Σάββατο, στις 23 Ιανουαρίου 2016, στις 10 το πρωί, στην εκπομπή Vox Antiqua του Amagi, θα ακουστεί το υπέροχο αυτό κείμενο, καθώς και μουσική Γερμανών συνθετών της εποχής του Σοπενχάουερ (τέλη 18ου - μέσα 19ου αιώνα).