Είναι οι αγορές, κακόπιστε!

Είναι εύλογο, όσο ο εναπομείνας προεκλογικός χρόνος λιγοστεύει και ο καιρός για την έκφραση της λαϊκής βούλησης πλησιάζει, τόσο να μεγαλώνει το ενδιαφέρον πολιτευτών και ψηφοφόρων για την έκβαση της εκάστοτε εκλογικής αναμέτρησης. Μέσα σε αυτή την αγωνιώδη αναμονή, μια «κλεφτή» ματιά στο πολιτικό μέλλον αποτελεί διακαή πόθο για τα ενδιαφερόμενα μέρη. Είθισται, λοιπόν, η κύρια πηγή πληροφόρησης που χρησιμοποιείται για τη διαμόρφωση εκλογικών εκτιμήσεων να είναι οι δημοσκοπήσεις, καθώς παρέχουν μια συνοπτική και εύληπτη απεικόνιση της απήχησης των κομμάτων στο εκλογικό σώμα. Δευτερευόντως, οι προβλέψεις που παράγονται από πολιτικούς αναλυτές και δημοσιογράφους συνεισφέρουν στον σχηματισμό μιας σχετικά ενδεικτικής εικόνας για την ανάπτυξη των εκλογικών τάσεων. Ωστόσο, πολλές φορές αγνοείται η προβλεπτική του πολιτικού ρου ικανότητα των αγορών, κι αυτό γιατί είτε εκλαμβάνονται σαν αόριστες κι άρα ανακριβείς δομές, είτε έχουν καταγραφεί σαν ανήθικοι και άρα αναξιόπιστοι θεσμοί, είτε ενέχουν τεχνική πολυπλοκότητα και άρα καθίστανται απρόσιτοι χώροι. Ο αποκλεισμός, όμως, αυτού που ακαδημαϊκοί και επαγγελματίες του χώρου καλούν «προεξοφλητικό μηχανισμό μελλοντικών εξελίξεων» από τη δημόσια συζήτηση αφαιρεί ικανό μέρος της πολυσυλλεκτικότητας στις αναφορές που απαιτείται για μια όσο το δυνατόν ακριβέστερη εκλογική πρόγνωση, μιας και ο μηχανισμός αυτός δεν υπόκειται στην πολιτική μεροληψία που ενίοτε μπορεί να προσβάλει την εγκυρότητα των παραπάνω προβλεπτικών μέσων.

Από τη μεσοπολεμική περίοδο κιόλας, πολλοί οικονομολόγοι ανά τον κόσμο έχουν εξάρει τη μοναδική ικανότητα των αγορών να συγκεντρώνουν και να διαδίδουν την πληροφόρηση με τρόπο που να διευκολύνει την αποτελεσματική κατανομή περιορισμένων οικονομικών πόρων. Είναι παραπάνω από εντυπωσιακό πως μέσα από τον μηχανισμό τιμών επιτυγχάνεται η ανταλλαγή προσωπικών πληροφοριών, με αγοραστές και πωλητές που δεν έχουν κανένα άλλο μέσο επικοινωνίας παρά μόνο την αλληλεπίδρασή τους στις αγορές. Μέρος αυτού του κρίσιμου όγκου πληροφόρησης αφορά μείζονες πολιτικές εξελίξεις, καθώς ιδιώτες επενδυτές, εταιρικοί παίκτες, και άλλοι ενδιαφερόμενοι, που αναμένεται να επηρεαστούν από το αποτέλεσμα μιας μελλοντικής εκλογής, ενσωματώνουν τις προσδοκίες τους στις παροντικές αποφάσεις τους. Ως εκ τούτου, τα αναμενόμενα –και τα πραγματικά– εκλογικά αποτελέσματα και οι κινήσεις χρηματιστηριακών δεικτών / αποδόσεων ομολόγων είναι στενά συνδεδεμένα μεγέθη μεταξύ τους με προβλεπτικούς δεσμούς (παραπομπές: [1], [2], [3], [4]). Επιπλέον, η σύνδεση μεταξύ εκλογικών γεγονότων και αγορών κεφαλαίου δεν είναι αγνωστικιστική όσον αφορά τις πολιτικές διακηρύξεις των αντιπάλων κομμάτων. Μόλις οι αγορές καταφέρουν να προγνώσουν το εκλογικό αποτέλεσμα, αντιδρούν κυρίως επί τη βάσει των προγραμματικών δεσμεύσεων της επερχόμενης κυβέρνησης. Έχει παρατηρηθεί ό,τι όσο πιο φιλοεπενδυτικό, μεταρρυθμιστικό και μη παρεμβατικό είναι το οικονομικό πρόγραμμα του κόμματος που βαδίζει προς την εξουσία, τόσο θετικότερη είναι και η εκ των προτέρων ανταπόκριση των αγορών απέναντι σε αυτό το σενάριο.

Αλλά ας μην αρκεστούμε στην αμιγώς επιστημονική διάσταση και ας προσεγγίσουμε το θέμα επίσης από μια απλουστευτική σκοπιά.

Είναι δυνατόν να αντέξει σε λογική κριτική το σχήμα «ζημιοσκόπος επενδυτής»; Κανένας εχέφρων δεν προσβλέπει σε απώλειες όταν καταστρώνει τα οικονομικά του πλάνα· τουναντίον, επιδιώκει ευκαιρίες που θα του αποφέρουν αποδόσεις ανάλογες του ορίζοντα των τοποθετήσεών του. Οπότε, επόμενο είναι οι ιδιώτες, αποστρεφόμενοι παντός τύπου αβεβαιότητα, να απομακρύνονται από ασταθείς αγορές οικονομιών με εχθρικό περιβάλλον και δυσοίωνο μέλλον. Αντιθέτως, όταν διαβλέπουν αναστροφή των τάσεων, αναθεωρούν ταχέως τις προσδοκίες τους και δείχνουν έμπρακτα εμπιστοσύνη σε ό,τι εγγυάται ασφάλεια και προοπτική για τα κεφάλαιά τους. Κι αυτή η κίνηση, φυσικά, δεν παράγει οφέλη που καρπώνονται μόνο οι επενδυτές, αλλά οφέλη που διαχέονται σε όλη την οικονομία με ποικίλους τρόπους. Για παράδειγμα, όταν εκφράζεται επενδυτικό ενδιαφέρον για τα μακροπρόθεσμα ομόλογα μιας χώρας, εκδηλώνεται ταυτόχρονα πίστη όχι μόνο στο τωρινό αξιόχρεό της αλλά και στη μελλοντική της φερεγγυότητα. Η αυξημένη ζήτηση για τέτοια προϊόντα αποκλιμακώνει τα επιτόκια δανεισμού και έτσι ελαφρύνεται ο κρατικός προϋπολογισμός από το κόστος εξυπηρέτησης του εξωτερικού χρέους. Αυτό μεταφράζεται σε διευρυμένο δημοσιονομικό χώρο για στοχευμένες παρεμβάσεις –όπως, λόγου χάρη, η μείωση φορολογικών συντελεστών– που θα ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα και την οικονομική ανάπτυξη.

Με δεδομένο το ερμηνευτικό πλαίσιο, μπορούν με ευκολία να αποκωδικοποιηθούν οι τελευταίες εξελίξεις στο Χρηματιστήριο Αθηνών και στις διεθνείς αγορές ομολόγων. Από τις αρχές κιόλας του 2019, μιας εκλογικής χρονιάς για την Ελλάδα, ο Γενικός Δείκτης έχει διαγράψει αυξητική πορεία μετά την παρατεταμένη καθήλωση περί τις 600 μονάδες. Ειδικότερα, από τις 20 Μαΐου, την τελευταία προεκλογική εβδομάδα πριν τις Ευρωεκλογές, έως και τις 3 Ιουνίου, σημείωσε άλμα 16,7%, φτάνοντας στις 837 μονάδες. Μέσα σε αυτό διάστημα, ο τραπεζικός δείκτης πέτυχε κατακόρυφη άνοδο 35%, προσεγγίζοντας τις 800 μονάδες. Σε παρόμοιο πνεύμα και η απόδοση του 10ετούς ελληνικού κρατικού ομολόγου για το 2019, που γκρέμισε για πρώτη φορά το φράγμα του 3%, κλείνοντας στις 3 Ιουνίου στο 2,88% – μια απότομη μείωση 16% για την ίδια περίοδο. Αυτή η ευφορία των αγορών, που είχε ξεκινήσει έξι μήνες νωρίτερα και κλιμακώθηκε εξ αφορμής της πρόσφατης αλλαγής πολιτικών συσχετισμών, οφείλεται αδιαμφισβήτητα στη σαρωτική επικράτηση της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης στις ευρωπαϊκές κάλπες και στην επακόλουθη προκήρυξη πρόωρων εθνικών εκλογών. Η διακηρυγμένη οικονομική ατζέντα τής –όπως όλα συνηγορούν– επόμενης κυβέρνησης έχει λάβει εδώ και καιρό «ψήφο εμπιστοσύνης» από τις Αγορές, γεγονός που αγνοείται μονάχα από τους ανίατα εθελοτυφλούντες.

Στους πάσχοντες από ιδεοληψία, λοιπόν, συνίσταται με κατανόηση στην κατάστασή τους να ανακαλέσουν το ιστορικό σλόγκαν του Τζέιμς Κάρβιλ, σχεδιαστή στρατηγικής της προεδρικής καμπάνιας Μπιλ Κλίντον 1992, να το προσαρμόσουν στη συγκυρία και να το επαναλαμβάνουν ημερησίως τουλάχιστον μέχρι την 7^η Ιουλίου για όσο το δυνατόν ταχύτερη ανάρρωση πριν τη μοιραία επαφή με την πραγματικότητα.

[ Εικονογράφηση ]