Ελέγχοντας τον ίδιο τον ήλιο

Η πρώτη κατοχύρωση ευρεσιτεχνίας στην Αμερική πραγματοποιήθηκε το 1790. Από τότε έως το 1836, εκτιμάται πως επικυρώθηκαν περίπου 10.000 κατοχυρώσεις. Συσκευές και αντικείμενα δεδομένα στην καθημερινότητα από τον 19^ο αιώνα ώς τις μέρες μας —η θράκα, η κλειδαριά, οι εστίες μαγειρικής— κατοχυρώθηκαν εκείνη την εποχή με μία αίτηση.

Η διαδικασία για τη νομιμοποίηση μίας σύλληψης και της μετατροπής σε κάτι απτό και εφαρμόσιμο προκαλούσε άγχος και πονοκέφαλο στους άμεσα εμπλεκόμενους. Ιδιαίτερα στον Πολ Κράβαθ, τον νεαρό δικηγόρο-εκπρόσωπο του Τζορτζ Γουέστινγκχαουζ στη διαμάχη του με τον Τόμας Έντισον για την πατέντα του ηλεκτρικού λαμπτήρα. Συνέταιρος σε μικρό δικηγορικό γραφείο του Μανχάταν, βρίσκεται στα χαρακώματα μίας μάχης για την οποία δεν έχει εκπαιδευτεί. Η διαιώνιση της κατάθεσης αγωγών μεταξύ των δύο εφευρετών έχει ξεφύγει από την κατοχύρωση ευρεσιτεχνίας: εξελίσσεται σε πόλεμο. Τον πόλεμο του ρεύματος.

Ο Τόμας Έντισον της Edison General Electric Company κερδίζει όλες τις αγωγές κατά του Τζορτζ Γουέστινγκχαουζ της Westinghouse Electric Company. Δεν είναι δύσκολο να υποθέσουμε τον λόγο: διοικεί μία εταιρία στην οποία εκατοντάδες τεχνικοί εργάζονται για να υλοποιήσουν τις ιδέες του. Επιπλέον, ενισχύει τη μυθολογία γύρω από το όνομά του με πριβέ επιδείξεις νέων κατασκευών, διθυραμβική προβολή από αμειβόμενους λομπίστες, και την οικονομική στήριξη του Τζ. Π. Μόργκαν αυτοπροσώπως. Για τον Γουέστινγκχαουζ, η δικαστική διαμάχη είναι ζήτημα αξιοπρέπειας και ακεραιότητας — δεν φιλοδοξεί να γίνει διάσημος. Επιδιώκει να παραδώσει στον κόσμο έναν άρτιο και λειτουργικό λαμπτήρα ώστε κάθε σπίτι να ευλογηθεί με το αγαθό της ηλεκτρικής ενέργειας. Ή, τουλάχιστον, έτσι βλέπει τα πράγματα ο άπειρος και ιδεολόγος Πολ.

Σύντομα, όμως, θα γίνει η ανατροπή.

Υπήρχε ένα ανέκδοτο που περνούσε από μηχανολόγο σε μηχανολόγο. Θυμάσαι εκείνον τον ψηλέα; Με την περίεργη προφορά; Τι τρελάρας! Τι νομίζεις ότι απέγινε;

Λίγοι γνωρίζουν τον Νίκολα Τέσλα, τον πανύψηλο ιδιόρρυθμο Σέρβο μηχανολόγο. Τρία χρόνια νωρίτερα εγκατέλειψε τον εργοδότη του, Έντισον, εν μέσω ενός τρομερού καβγά. Επανέρχεται το καλοκαίρι του 1888 υποστηρίζοντας πως το εναλλασσόμενο ρεύμα είναι το μέλλον του ηλεκτρισμού. Έως τότε, οι δοκιμές και τα πρώτα κυκλώματα βασίζονταν στο συνεχές ρεύμα. Το στρατόπεδο του Έντισον διαψεύδει τη θεωρία φτάνοντας στα άκρα, ενώ ο Γουέστινγκχαουζ, με την προτροπή του Πολ, προσλαμβάνει τον Τέσλα και προσαρμόζει την παραγωγή του στο όραμα του μοναχικού εφευρέτη. Έκανε σωστή επιλογή; Τι θα συμβεί όταν ο Τέσλα φτάσει στα όρια του ευαίσθητου ψυχισμού του; Πόσο ακίνδυνοι είναι οι καλοθελητές που τείνουν χείρα βοηθείας στον Πολ και ποιο ρόλο θα παίξει η διάσημη αοιδός του Μπρόντγουεϊ και νέα πελάτισσά του Άγκνες Χάντινγκτον; Ο Πολ Κράβαθ ξεκινά την καριέρα του με την πιο επικίνδυνη υπόθεση της ζωής του.

Οι νεοϋορκέζικες νύχτες του βιβλίου φωτίζονται ακόμα με φωταέριο. Η πρωτόφαντη τεχνολογία του ηλεκτρισμού περιορίζεται σε ελάχιστα σημεία.

Οι λιγοστές λάμπες φωταερίου που φώτιζαν τον δρόμο έδιναν στο πλακόστρωτο μια αμυδρή κίτρινη λάμψη. Μόνο ένα σημείο άστραφτε πιο μακριά. Η Γουόλ Στριτ, στα νότια, ήταν μια ακρόπολη από λαμπερό ηλεκτρικό φως που ξεπρόβαλλε ανάμεσα στη ζοφερή καπνιά και στα καυσαέρια του Μανχάταν.

Στην επαρχιακή Αμερική η ηλεκτρική ενέργεια αντιμετωπίζεται με αμφισβήτηση, σχεδόν με δεισιδαιμονία. Για κάποιους, η τιθάσευση μίας αόρατης δύναμης είναι ύβρις: πώς δημιουργείς φως σε ένα γυάλινο δοχείο; τι αντάλλαγμα έδωσες στον σατανά για να μεταστοιχειώσεις τον αέρα, το κενό;

Ήταν ηλεκτρισμός. Και το ερεβώδες θαύμα μιας αστραπής φτιαγμένης από ανθρώπινο χέρι ήταν τόσο μυστήριο και ακατανόητο όσο μια βιβλική μάστιγα.

Ο ίδιος ο πατέρας του Πολ, προοδευτικός ιεροδιάκονος και ιδρυτής πανεπιστημίου για «μαύρους» στο Νάσβιλ, δεν δείχνει εντυπωσιασμένος από την συμμετοχή του γιου του στη μεγαλύτερη νομική υπόθεση της εποχής. Ίσως εξαιτίας του ο Πολ αναζητά την ολοκλήρωση μέσω της δουλειάς. Εργάζεται έναντι πενιχρού μισθού για να λογίζεται συνέταιρος στην Κάρτερ, Χιουζ και Κράβαθ, θέτοτνας σε κίνδυνο τον εαυτό του για την υπεράσπιση των συμφερόντων του Γουέστινγκχαουζ και του Τέσλα.

Στις «Τελευταίες μέρες της νύχτας» τα πρόσωπα είναι αληθινά. Ο εικοσιεξάχρονος Πολ Κράβαθ βρέθηκε στο επίκεντρο της διάσημης υπόθεσης, και η Άγκνες Χάντινγκτον βρέθηκε στον δρόμο του. Οι μηχανορραφίες στα παρασκήνια της αγωγής αποτελούν καταγεγραμμένα γεγονότα συμπυκνωμένα στο χρονολογικό πλαίσιο της αφήγησης. Με έρευνες σε αρχεία και τις βιογραφίες των πρωταγωνιστών, ο Graham Moore, διάσημος για το βραβευμένο με Όσκαρ σενάριο της ταινίας Το Παιχνίδι της Μίμησης, αποδίδει την ανθρώπινη διάσταση των προσωπικοτήτων που άλλαξαν τη σύγχρονη Ιστορία, ζωντανεύοντας την πολιτισμική και κυριολεκτική μετάβαση από το σκοτάδι στο φως.

Ο πρωταγωνιστής μάς συγκλονίζει αβίαστα όταν βλέπει τα χέρια του για πρώτη φορά κάτω από ηλεκτρικό φωτισμό. Χάρη σε μια ζωτική ανακάλυψη, η ανθρωπότητα θα αναθεωρήσει την πρωταρχική εικόνα των πάντων:

Αρκούσε ένα σπίθισμα στο νήμα του λαμπτήρα και είχε μπροστά στα μάτια του έναν εαυτό που ποτέ δεν πίστευε ότι θα μπορούσε να υπάρχει.

Εξίσου ικανά, ο συγγραφέας εκθέτει την ευθύνη εκμετάλλευσης αυτής της δύναμης. Εμφορούμενος από έπαρση, ο Έντισον καυχιέται μία πρόβλεψη:

Η νύχτα των προγόνων μας τελειώνει. Το ηλεκτρικό φως είναι το μέλλον. Ο άνθρωπος που το ελέγχει όχι μόνο θα κάνει αμύθητη περιουσία, όχι μόνο θα υπαγορεύει τις πολιτικές εξελίξεις. […] Ο άνθρωπος που ελέγχει το ηλεκτρικό ρεύμα θα ελέγχει τον ίδιο τον ήλιο στον ουρανό.

Οι «Τελευταίες μέρες της νύχτας» είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα που πατάει γερά στην αλήθεια των γεγονότων και των συναισθημάτων. Βασίζεται στον ανθρώπινο παράγοντα, και επαφίεται στην ανθρώπινη ιδιοσυγκρασία με σκοπό να αναδείξει τις διαδρομές που χαράσσουν οι ήρωες στους δρόμους της ιστορικής ευθύνης.