Ένα αριστουργηματικό fantasy παραμύθι

Ο Θαμμένος γίγαντας του Καζούο Ισιγκούρο (Εκδόσεις Ψυχογιός, εξαιρετική μετάφραση από την Αργυρώ Μαντόγλου) είναι εκ πρώτης όψεως ένα σπαρακτικό βιβλίο για υποσχέσεις που δεν τηρούνται, για την ελπίδα σαν κυτταρικό συστατικό της ανθρώπινης ραθυμίας, για τις καθημερινές προδοσίες που συνθέτουν τη μεγάλη προδοσία τής —κοινωνικής— ύπαρξης, για τη χθόνια αβελτηρία του ανθρώπου. Ταυτόχρονα, είναι ένας προφανής απροσδόκητος θρίαμβος της από καιρού ταλαιπωρημένης fantasy λογοτεχνίας — όχι ένα homage στον Τόλκιν αλλά περισσότερο μια επιπολής αναφορά στον Μάλορι και στο Le Morte d’Arthur (στα ελληνικά από τον «Gutenberg»). Και λέω επιπολής επειδή ο Ισιγκούρο δεν ενδιαφέρεται να γράψει άλλο ένα ιπποτικό μυθιστόρημα, ή μια Sword and Sorcery περιπέτεια: επιλέγει το συγκεκριμένο πλαίσιο επειδή αναζητούσε έναν τόπο διαρκούς σφαγής και πόνου — ένα μεταπολεμικό «βομβαρδισμένο» τοπίο. Κυρίως όμως είναι ένα λεκτικό παγόβουνο, με λίγες ορατές κορυφές και έναν πελώριο καλά κρυμμένο όγκο από κάτω τους: θα τον συναντήσεις αφότου έχεις τελειώσει με τη χαρτογράφηση αυτού που βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια — δεν ξέρεις αν είναι κούφιος ή γεμάτος θαυμαστά πράγματα, αλλά σίγουρα θα συναντήσεις τον εαυτό σου εκεί· όπως θα συναντήσεις και ένα μπουκέτο στοχασμών για την ίδια τη λογοτεχνία. (Το μυθιστόρημα διαβάζεται και σαν μια αλληγορία για την πάλη ενός δημιουργού με τη μυθοπλασία, και εξ αυτού κρίνεται και από τα πιο προσωπικά του Ισιγκούρο). Με θεατρική δομή και σκηνικούς διαλόγους υψηλής πνοής, σχεδόν γκροτέσκους και εν πολλοίς αναληθοφανείς, ακόμη και με θεατρική σκηνογραφία που τονίζει τις προφανείς σαιξπηρικές του καταβολές —οι σκιές των φυσικών ή τεχνητών σκηνικών, των βράχων, του μοναστηριού, των ερειπίων, των λειμώνων, του κρατήρα, των σπηλαίων, των αποθηκών, του προβλήτα, πέφτουν καταιγιστικές πάνω στους ηθοποιούς του δράματος και βαραίνουν αβάσταχτα τα πρόσωπα και τις πλάτες τους, αν και δεν τους στερούν την ανάγκη τους να μιλούν, και να μιλούν πολύ, με υπαινιγμούς και μισόλογα—, με τέσσερις κεντρικούς χαρακτήρες που παίζουν διαρκώς ένα παιχνίδι ποντικοπαγίδας, ακόμη και αν οι δύο από αυτούς δεν το γνωρίζουν πάντα, ή αν δεν θέλουν να θυμηθούν τους κανόνες του. Υπέροχο.

Ο Θαμμένος γίγαντας είναι ένα λογοτεχνικό παράδοξο που συζητείται πολύ, πρόλαβε ήδη να αποκτήσει εχθρούς και καλεί τους αναγνώστες του σε μια, εξόχως τιμητική, ιπποτική μονομαχία.

Δυο λόγια για την πλοκή: Ο Αξλ και η Μπέατρις, δύο Βρετανοί στη μετααρθουριανή εποχή (6ος με 7ο αιώνα μ.Χ.), σκεπασμένη με μια μαγική ομίχλη που στερεί από τους ανθρώπους τις αναμνήσεις τους ή, ακόμη χειρότερα, επιτρέπει σε θραύσματα μόνο από αυτές να τους επισκέπτονται, και γεμάτη δράκους και άλλα πλάσματα της μαγείας που πολεμούν με τους ανθρώπους, αποφασίζουν να φύγουν από το χωριό τους και να βρουν τον από χρόνια πολλά χαμένο τους γιο. Στον δρόμο τους, θα συναντήσουν και θα προσκολληθούν στον πάλαι ποτέ ιππότη της Στρογγυλής Τραπέζης σερ Γκάουεϊν, γέρο πια, μια ψηλόλιγνη σιδεροντυμένη φιγούρα που θυμίζει έντονα τον Δον Κιχώτη, ενώ σύντομα θα ταξιδέψει μαζί τους και ο νεαρός Σάξονας, και ανίκητος πολεμιστής, Γουίσταν, δυνάμει εχθρός των Βρετανών, παρά την επίπλαστη ειρήνη που σκεπάζει σαν ένα άλλο πέπλο φονικής ομίχλης τη χώρα: μια παραμυθένια και σκοτεινή χώρα, έρημη, φτωχή, ακαλλιέργητη, οργωμένη από θάνατο και μοναξιά. Ο καθένας τους έχει μια φανερή και μια μυστική αποστολή, και ένα παρελθόν καλά κρυμμένο από τους άλλους. Η αλήθεια χτίζεται αργά-αργά στο μυαλό του αναγνώστη, αν και τα ερωτήματα πληθαίνουν ολοένα.

Ένα δυστοπικό παραμύθι, και μια αλληγορία μαζί, κι ένας επιπλέον σταθμός στο λογοτεχνικό ταξίδι του ιδιαίτερου αυτού Βρετανού συγγραφέα με τις ιαπωνικές ρίζες, που αρνείται να υποταχθεί σε οποιαδήποτε αφηγηματική νόρμα.

[ Πρώτη δημοσίευση: 19.6.2015 ].