Ερωτηματολόγιο αναγνωστικής συμπεριφοράς

Απαντήστε στις 15 ερωτήσεις που ακολουθούν με ένα «ναι» ή με ένα «όχι», μετρήστε τις απαντήσεις σας και ανακαλύψτε, εύκολα και γρήγορα, σε ποια αναγνωστική κατηγορία ανήκετε: βιβλιόφιλος, βιβλιοφάγος ή βιβλιομανής;

1. Ταξιδεύετε για χρονικό διάστημα ολίγων ημερών στη Βαρκελώνη και δεν γνωρίζετε ούτε λέξη ισπανικά (γεγονός, μάλλον, απίθανο, αφού στη βιβλιοθήκη σας βρίσκονται διαβασμένες και ξαναδιαβασμένες κάμποσες δίγλωσσες εκδόσεις έργων Ισπανών και ισπανόφωνων ποιητών — του Λόρκα, του Θερνούδα, του Μπόρχες, ίσως ακόμη και του Νερούδα). Υπάρχει περίπτωση να επισκεφτείτε κάποιο βιβλιοπωλείο της πόλης;

2. Μπήκατε, έστω, στο βιβλιοπωλείο. Και τώρα τριγυρίζετε, δοκιμάζοντας μια παράξενη απόλαυση, ανάμεσα στα ράφια και τους πάγκους με τα απροσπέλαστα βιβλία, μεταξύ των οποίων αναγνωρίζετε ορισμένα ονόματα, κλασικών ή γνωστών ξένων, συγγραφέων, ξεφυλλίζετε με περιέργεια μερικές εκδόσεις τέχνης, διαλέγετε για να αγοράσετε έναν τόμο με έγχρωμες φωτογραφίες της πόλης, όταν σε κάποια γωνία βλέπετε τα ποιήματα του αγαπημένου σας ποιητή Οκτάβιο Παζ ή μιαν ωραία έκδοση του «Δον Κιχώτη». Θα αγοράσετε κάποιον από αυτούς τους τόμους, που, κατά πάσα πιθανότητα, δεν πρόκειται ποτέ, σε αυτήν τη ζωή τουλάχιστον, να διαβάσετε;

3. Είστε, συνήθως, σε θέση, όταν περπατάτε άσκοπα ανάμεσα στους διαδρόμους ενός βιβλιοπωλείου, να υποδείξετε σε κάποιον πελάτη την ακριβή θέση του βιβλίου που γυρεύει ή τον τίτλο και τον εκδότη του βιβλίου που προσπαθεί να περιγράψει στον υπάλληλο του καταστήματος, ακόμα και όταν αυτός ο τελευταίος δεν μπορεί να το εντοπίσει ή να αντιληφθεί περί τίνος πρόκειται;

4. Η πρώτη ερώτηση, μετά από τις τυπικές φιλοφρονήσεις, που σας απευθύνουν οι καλεσμένοι σας όταν έρχονται για πρώτη φορά στο σπίτι σας αφορά, συνήθως, τα βιβλία που βλέπουν παντού γύρω τους (στις βιβλιοθήκες, στα τραπεζάκια, στο πάτωμα, κάτω από το φλιτζάνι του καφέ, στο περβάζι του παραθύρου, μέσα στο τζάκι); «Τα έχετε διαβάσει όλα αυτά τα βιβλία;», «Μα πόσα βιβλία έχετε, επιτέλους;», «Τι είναι εδώ, δανειστική βιβλιοθήκη;»

5. Ανακοινώνεται ο νικητής του βραβείου Μπούκερ, του βραβείου Νόμπελ για τη λογοτεχνία, του βραβείου Θερβάντες, του βραβείου Νέμπιουλα ή του βραβείου Γκονκούρ. Ας υποθέσουμε πως δεν γνωρίζετε ήδη το έργο του συγγραφέα. Την επομένη κιόλας βρίσκεστε στο κεντρικό και ενημερωμένο βιβλιοπωλείο όπου συχνάζετε· θα αγοράσετε, οπωσδήποτε, το βραβευμένο βιβλίο τού συγγραφέα και, ενδεχομένως, όσα άλλα βιβλία του καταφέρετε να βρείτε;

6. Διστάζετε καμιά φορά ή και σκόπιμα αποφεύγετε να χρεώσετε τα βιβλία που έχετε αγοράσει στην πιστωτική σας κάρτα, προκειμένου να μην αποτυπωθεί στον μηνιαίο λογαριασμό, που η τράπεζα επιμελώς κάθε μήνα ταχυδρομεί στο σπίτι σας, το ακριβές ποσό που ξοδέψατε για την αγορά βιβλίων στη διάρκεια τριάντα και μόνο ημερών;

7. Σας καταλαμβάνει αμηχανία, ανησυχία, άγχος ή/και πανικός στην προοπτική μιας μακράς (ή όχι και τόσο μακράς) και μοναχικής αναμονής, στην τράπεζα, στον προθάλαμο ενός οφθαλμιατρείου, σε μια καφετέρια, ή στο κάθισμα ενός λεωφορείου που, αργά-αργά, κατευθύνεται προς το γραφείο σας, αν δεν έχετε ένα βιβλίο (ή, έστω, μια εφημερίδα) στη διάθεσή σας;

8. Υπάρχουν, σε σταθερή βάση, τρία έως πέντε βιβλία πάνω στο κομοδίνο σας, τα οποία διαβάζετε ταυτόχρονα ή σκοπεύετε να ξεκινήσετε την ανάγνωσή τους άμεσα (ή, σε τελική ανάλυση, θέλετε απλώς να αισθάνεστε την παρουσία τους δίπλα σας διά παν ενδεχόμενον και για παρηγοριά);

9. Έχετε, ανά πάσα στιγμή, στο μυαλό σας (αν όχι και επιμελώς καταγεγραμμένους στο σημειωματάριό σας ή στον σκληρό δίσκο του υπολογιστή) καταλόγους, ενημερωμένους σε τακτά χρονικά διαστήματα, με τα «Πέντε πιο αγαπημένα μου βιβλία», «Τα τρία βιβλία που θα έσωζα από την ολική καταστροφή του πλανήτη ή του σπιτιού μου», «Τα επόμενα δέκα βιβλία που θα διαβάσω», «Βιβλία που θέλω να αγοράσω»;

10. Είναι αδιανόητο για σας να μην κοιτάξετε, καταβάλλοντας μεγάλη προσπάθεια καμιά φορά, ποιο βιβλίο κρατάει στα χέρια του και διαβάζει ο συνεπιβάτης σας στο μετρό ή στο πλοίο της γραμμής, η ξανθιά που κάθεται στο παγκάκι του πάρκου δίπλα σας ή ποια βιβλία αγόρασε ο πελάτης του βιβλιοπωλείου που προηγείται από εσάς στην ουρά του ταμείου;

11. Βγαίνοντας από ένα βιβλιοπωλείο σάς τυχαίνει, καμιά φορά, να έχετε ξεχάσει πόσα και ποια ακριβώς βιβλία έχετε αγοράσει και να ανοίγετε, όρθιος στην άκρη του δρόμου, τις σακούλες που κρατάτε στα χέρια σας, προκειμένου να βεβαιωθείτε για το περιεχόμενό τους;

12. Ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζετε, όσον αφορά την κατοικία σας αλλά και τις σχέσεις σας με τον σύντροφό σας, είναι η έλλειψη χώρου για ακόμα περισσότερα βιβλία ή, για να το θέσουμε διαφορετικά, η έλλειψη χώρου για οτιδήποτε άλλο εκτός από βιβλία (για διακοσμητικά αντικείμενα, φέρ’ ειπείν, για κορνίζες με οικογενειακές φωτογραφίες, για μαχαιροπίρουνα και πετσέτες προσώπου);

13. Εκείνες τις μακριές στιγμές μέσα στο σπίτι, όταν περιμένετε να ετοιμαστεί ο σύζυγος ή η σύζυγος για τη βραδινή σας έξοδο, όταν το τηλεφώνημα που περιμένετε δεν ακούγεται, όταν η μελαγχολία ή η ανία εμποδίζουν οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα, είναι πιθανότερο να περιδιαβαίνετε, με αργόσχολο ενδιαφέρον, μπροστά στα ράφια της βιβλιοθήκης σας παρά να στέκεστε μπροστά σε ένα ανοιχτό παράθυρο κοιτάζοντας τον δρόμο ή τα φωτισμένα παράθυρα των γειτόνων;

14. Έχετε αφαιρέσει (έχετε απαλλοτριώσει, έχετε σηκώσει, έχετε κλέψει) ποτέ βιβλία από κάποιο, πρόσφορο γι’ αυτό το εγχείρημα, βιβλιοπωλείο, από τη βιβλιοθήκη του πνευματικού κέντρου της συνοικίας σας, από κάποια δημόσια υπηρεσία, από τον προθάλαμο ενός ιατρείου, από το περίπτερο, από την τσάντα του αχώνευτου συμφοιτητή σας;

15. Είναι και για σας αδύνατον να περάσετε μπροστά από ένα βιβλιοπωλείο, ακόμη και αν είναι πολύ μικρό και ελάχιστα ελκυστικό ή εξειδικευμένο αποκλειστικά σε βιβλία γεωργικής παραγωγής ή αισθητικής προσώπου, και να μη σταθείτε, μια στιγμή έστω, για να κοιτάξετε τη βιτρίνα του; 

Μετρήστε τώρα προσεκτικά πόσες καταφατικές απαντήσεις («ναι») έχετε δώσει στο ερωτηματολόγιο.

i. Αν έχετε σημειώσει μέχρι 2 «ναι», η αναγνωστική και αγοραστική, όσον αφορά τα βιβλία τουλάχιστον, συμπεριφορά σας σας κατατάσσει, με βεβαιότητα, στους υγιείς βιβλιόφιλους και σε καμία περίπτωση δεν σας δημιουργεί προβλήματα στην καθημερινή σας ζωή ή στις σχέσεις σας με τους άλλους ανθρώπους — εκτός, βέβαια, εάν είστε μικρότερος των επτά ετών, εάν είστε άνεργος ή εάν είστε σύζυγος παράγοντα του αθλητισμού. Το γεγονός, ωστόσο, ότι υποβάλατε τον εαυτό σας στον κόπο να απαντήσετε σε 15 ερωτήσεις μιας τέτοιας θεματολογίας θα έπρεπε, ενδεχομένως, να σας ανησυχήσει.

ii. Αν απαντήσατε θετικά σε 3 έως 5 από τις παραπάνω ερωτήσεις, κατατάσσεστε, αναμφίβολα, στην κατηγορία των βιβλιοφάγων. Διαπίστωση που σημαίνει ότι η επιθυμία σας για αγορά, ανάγνωση, χρήση και συσσώρευση έντυπου υλικού έχει, προ πολλού, υπερβεί τα επιτρεπτά από το σύνηθες οικογενειακό και εργασιακό περιβάλλον όρια και έχει, πιθανώς, καταστεί πάθος ικανό, αν συνυπάρχουν και άλλοι αποσταθεροποιητικοί παράγοντες, να διαλύσει οποιαδήποτε ανθρώπινη σχέση διατηρείτε ακόμη· ίσως δε και να οδηγήσει στην κατάρρευση προσωπικότητες όχι επαρκώς συγκροτημένες. Προσπαθήστε, σε κάθε περίπτωση, να συνειδητοποιήσετε και να παραδεχτείτε το πρόβλημά σας, συζητήστε το με τους οικείους σας και ζητήστε τη συνδρομή τους — μη διστάσετε, εν ανάγκη, να απευθυνθείτε σε ειδικούς.

iii. Αν οι καταφατικές απαντήσεις σας υπερβαίνουν τις 6, αξίζετε πέραν πάσης αμφιβολίας τον χαρακτηρισμό του βιβλιομανούς, χαρακτηρισμός ο οποίος —αν δεν ήσασταν εδώ και καιρό εντελώς πωρωμένοι— θα έπρεπε να σας έχει ήδη οδηγήσει στην απεγνωσμένη αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας, προκειμένου να ξεπεράσετε την ακραία προβληματική κατάσταση που εσείς και οι οικείοι σας καθημερινά βιώνετε. Το πιθανότερο, βέβαια, είναι να έχετε ήδη αποξενωθεί ολότελα από κάθε ανθρώπινη παρουσία και, κατεστραμμένοι συναισθηματικά αλλά και οικονομικά, να ζείτε σε μια προσωπική Κόλαση, που ελάχιστα απέχει από το να αποτελεί τον προσωπικό σας Παράδεισο. Δεν χρειάζεται να αναζητήσετε δεύτερη γνώμη.

[Το παρόν ερωτηματολόγιο δεν δημοσιεύεται πρώτη φορά σήμερα. Έχει κυκλοφορήσει και διαδοθεί ευρέως, νομίζω, στο διαδίκτυο τα τελευταία χρόνια και έχει βοηθήσει πολλούς ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν το μέγεθος του βιβλιοφιλικού τους προβλήματος και αναλόγως να ενεργήσουν. Γι’ αυτό ακριβώς το ξαναδημοσιεύουμε, λόγω δηλαδή της διάθεσης για κοινωνική προσφορά που, σταθερά και όχι μόνο κατά την εορταστική περίοδο, χαρακτηρίζει τον ιστότοπο του Amagi. Καλές Γιορτές!]

[ Εικόνα: Theresa Bernstein, The Readers, 1915 ].