Εύκολος ήρωας, δύσκολες καταστάσεις

Λος Άντζελες, καλοκαίρι 1965. Όλη η πόλη σε αναβρασμό, επεισόδια στο Γουάτς στο νοτιοανατολικό τμήμα της πόλης μεταξύ νέγρων και αστυνομικών. Για μια βδομάδα πέφτει ανελέητο ξύλο, πολλά καταστήματα λευκών καίγονται, η κυβέρνηση του Λίντον Τζόνσον στέλνει τον στρατό για να επιβάλει την τάξη. Μια τάξη βέβαια στα μέτρα των λευκών — μην ξεχνάμε ότι είμαστε στη δεκαετία του ’60. Υπάρχουν φωνές γνωστών ηγετικών μορφών της μαύρης κοινότητας (Malcolm X) που ενθαρρύνουν την κλιμάκωση των επεισοδίων, τη στιγμή που κάποια πιο ήρεμα κεφάλια (Martin Luther King) προσπαθούν με κάθε τρόπο να επαναφέρουν την ηρεμία.

Μέσα σ’ αυτό το τεταμένο κλίμα ο Mosley μάς συστήνει μαεστρικά τον Ίζυ Ρόλινς. Ο Ίζυ είναι απόστρατος του αμερικανικού στρατού, έχει γυρίσει σπίτι του και προσπαθεί να κάνει μια καινούργια αρχή. Κατάγεται από το Τέξας, αλλά έχει βρει καταφύγιο στην Καλιφόρνια. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι έχει κόψει τους δεσμούς με τη γη που τον γέννησε· κάθε άλλο. Πίνει σε μπαρ όπου συχνάζουν Τεξανοί, τρώει σε εστιατόρια Τεξανών, ο καλύτερός του φίλος είναι πάντα αυτός που άφησε πίσω. Ο Ίζυ τα φέρνει βόλτα κάνοντας διάφορες δουλειές, χαμαλίκι κυρίως. Αχθοφόρος στην αγορά, επιτήρηση της τάξης σε κλαμπ όπου τα αίματα ανάβουν εύκολα, οτιδήποτε για να βγει το μεροκάματο. Βοηθά και η σωματοδομή του, που μας περιγράφεται ως κάτι που δεν το προσπερνάς εύκολα. Ταυτόχρονα, διατηρεί και ένα γραφείο ερευνών. Ο Ίζυ ερευνά για χαμένα αυτοκίνητα, για χαμένα χρήματα, για συζύγους που εξαφανίστηκαν. Σίγουρα δεν είναι ένας κλασικός ντετέκτιβ — όπως μας τον γνωρίζει ο συγγραφέας στο πρώτο βιβλίο, δεν είναι καν ντετέκτιβ. Ένα είναι σίγουρο: όλες οι δουλειές του έχουν να κάνουν με ανθρώπους της φυλής του, ασχολείται σχεδόν αποκλειστικά με μαύρους. Είμαστε σε μια εποχή που, αν βρεθεί μαύρος να κάνει έρευνα για λευκό ή για δουλειές λευκών, θα κινδυνέψει από το να πέσει θύμα ξυλοδαρμού μέχρι και να χάσει τη ζωή του. Ο ρατσισμός είναι σε έξαρση, ο φίλος μας το ζει στο πετσί του αυτό και έτσι, όταν ένας περίεργος λευκός τού προτείνει να ερευνήσει για ένα όμορφο λευκό κορίτσι, ο Ίζυ δεν πετάει από τη χαρά του. Το οικονομικό δέλεαρ όμως είναι μεγάλο, οπότε δέχεται την πρόταση και έτσι ξεκινά η περιπέτεια στο πρώτο βιβλίο: «Ο διάβολος με το γαλάζιο φόρεμα» (Εκδόσεις Πατάκη).

Η πλοκή είναι γρήγορη, ο Ίζυ είναι ξύπνιος τύπος, δεν φοβάται να τσαλακωθεί, παιδεύεται και βρίσκει μια άκρη στο τέλος. Τη λύση την ανακαλύπτει τελικά παίρνοντας βοήθεια από τους δικούς του ανθρώπους, αυτούς που εμπιστεύεται. Σε όλο το βιβλίο υπάρχει διάχυτη η πεποίθηση ότι ντε φάκτο ο λευκός έχει τη δύναμη και την εξουσία, και ο μαύρος υπομένει μία κατάσταση, σκύβει το κεφάλι και κάνει υπομονή. Ο Ίζυ, προφανώς και ο Mosley, ελπίζει ότι κάποτε θα αλλάξει αυτό το στάτους, πρωταρχικά όμως τον ενδιαφέρει η ασφάλεια της οικογένειάς του και των δικών του ανθρώπων. Δεν ψάχνεται για φασαρίες, δηλαδή. Σε κάποιο σημείο, είναι υπέροχος ο τρόπος που ο συγγραφέας περιγράφει δύο λευκούς αστυνομικούς: « Ο ένας είναι υπέρβαρος, το πουκάμισο έχει βγει λίγο από το παντελόνι και δείχνει να είναι ιδρωμένος από πέντε χρονών, ο άλλος είναι πιο αδύνατος, έχει τσιριχτή φωνή και σίγουρα ήταν το όνειρο της ζωής του να βάλει τα μπλε». Είναι τόσο πολλές οι αστυνομικές ταινίες που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια με ζευγάρι αστυνομικών, που η εικόνα αμέσως δημιουργείται στο μυαλό μου.

Στο δεύτερο βιβλίο («Little Scarlet», Εκδόσεις Πόλις) βρίσκουμε τον Ίζυ με γυναίκα και παιδιά. Μπορεί να μην είναι δικά του, αλλά δεν έχει σημασία. Επίσης τον βρίσκουμε σχετικά άνετο οικονομικά: μια δουλειά του πατέρα του τον έχει εξασφαλίσει. Έχουμε χάσει κάποια πράγματα από τη ζωή του γιατί αυτό είναι το ένατο βιβλίο της σειράς και έτσι έχουμε κάποια κενά. Ο Ίζυ συνεχίζει πάντως να διατηρεί το γραφείο ερευνών, και, στο μέσο των ταραχών στο Γουάτς τον Αύγουστο του ’65, η αστυνομία ζητά τη βοήθεια του στη διαλεύκανση ενός εγκλήματος μιας όμορφης μαύρης κοπέλας. Ο Ίζυ σύντομα καταλαβαίνει ότι κυνηγά έναν serial killer μαύρων γυναικών που κάποια στιγμή στη ζωή τους έμπλεξαν ερωτικά με λευκούς. Ο Ίζυ αγαπά τις γυναίκες, νιώθει την υποχρέωση να τις προστατεύσει, μπλέκει σε πολλές περιπτώσεις τα συναισθήματα του, και γι’ αυτό φταίει κυρίως ο ίδιος. Για να το πω πιο απλά, το μάτι του φίλου μας παίζει. Μετά από μια μεγάλη σειρά δύσκολων καταστάσεων, ο αγώνας του Ίζυ θα καταλήξει να είναι αγώνας δικής του επιβίωσης και της οικογένειάς του. Μεγάλη συμβολή στην κατάληξη της υπόθεσης έχει πάλι ο παλιόφιλος του με το υπέροχο παρατσούκλι Ποντικός, ενώ σημαντικό ρόλο παίζει και ο λευκός αστυνομικός με το όνομα Σαγκς. Εδώ ο ήρωας αναγκάζεται να συνεργαστεί με τον λευκό, και τα αποτελέσματα αυτής της συνεργασίας αφήνουν έκπληκτο και τον ίδιο. Ο Mosley δεν έχει κολλήματα και εμμονές, υπάρχουν προφανώς και λευκοί που αδικούνται στη δουλειά τους, που τα φέρνουν δύσκολα βόλτα. Το συγκεκριμένο βιβλίο ούτως ή άλλως θεωρείται από τα πιο πολιτικά βιβλία του συγγραφέα.

Όλη η δράση στα βιβλία του Mosley λαμβάνει χώρα στο Λος Άντζελες, κι αυτό προσωπικά μου φέρνει στο μυαλό τον τεράστιο James Elroy. Ίδια πόλη, από άλλη οπτική ματιά βέβαια. Ο Mosley βάζει τον ήρωά του στις φτωχογειτονιές των μαύρων, στα μπαράκια και στα κουρεία τους, και ακούγεται σαν σάουντρακ μαύρη μουσική, τζαζ και μπλουζ. Τις λίγες φορές που η δράση μεταφέρεται σε περιοχές λευκών, ο Ίζυ αισθάνεται σαν τη μύγα μες στο γάλα. Δεν τον θέλουν, και δεν τους θέλει.

Σε αρκετές συνεντεύξεις ο συγγραφέας, που γεννήθηκε από πατέρα Αφροαμερικανό και μητέρα εβραία ρώσικης καταγωγής, κάνει ένα αστείο με το όνομα του Ίζυ (εύκολος) λέγοντας ότι είναι εύκολο να γράψεις για τον Ίζυ. «Μεγαλώνει μαζί μου, ζει μαζί μου», μας λέει ο Mosley, που έχει γράψει συνολικά δεκαπέντε βιβλία με ήρωα τον Ίζυ Ρόλινς. Κάποια στιγμή σκέφτηκε να τον σκοτώσει, σταμάτησε να γράφει οκτώ χρόνια τις ιστορίες του, κι αυτή η παύση ήταν αρκετά οδυνηρή. Ευτυχώς ξανάρχισε το γράψιμο και έστειλε τον Ίζυ πίσω στους δρόμους της Καλιφόρνιας. Ο Mosley είναι πολύ αγαπητός στην Αμερική, έχει μεταξύ άλλων κερδίσει το Richard Wright Award, ενώ είναι πολύ αγαπημένος συγγραφέας και του Προέδρου Ομπάμα. Το βιβλίο του «Ο διάβολος με το γαλάζιο φόρεμα» έγινε και ταινία με τον Ντένζελ Γουάσιγκτον στο ρόλο του Ίζυ. Μια χαρά επιλογή.

Όπως έγραψα και πριν, μόνο αυτά τα δύο βιβλία κυκλοφορούν στα ελληνικά, και το πρώτο είναι δυστυχώς εξαντλημένο· το δεύτερο όμως κυκλοφορεί κανονικά από τις Εκδόσεις Πόλις. Αν είστε κάποιος από τους τυχερούς που κάνουν διακοπές τον Σεπτέμβριο, ο Ίζυ θα σας κρατήσει σίγουρα καλή παρέα.