Το γάλα

Την Κυριακή 1η Νοεμβρίου ξεκινά η εβδομάδα μητρικού θηλασμού. Η παγκόσμια εβδομάδα μητρικού θηλασμού είναι  η πρώτη εβδομάδα του Αυγούστου, όπως καθιερώθηκε διεθνώς το 1992 από την WABA (Παγκόσμια Συμμαχία Δράσης για τον Μητρικό Θηλασμό), τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και την UNICEF. Σε μας πήγε… λίγο αργότερα: τον Νοέμβρη. Μάλλον επειδή τίποτε δεν λειτουργεί τον Αύγουστο. Την Κυριακή λοιπόν, σε πολλές —πάνω από 50—  πόλεις σε όλη την Ελλάδα, έχει προγραμματιστεί ταυτόχρονος δημόσιος θηλασμός (ο 6ος πανελλαδικός) που διοργανώνει το Πανελλήνιο Δίκτυο Εθελοντικών Ομάδων Υποστήριξης Μητρικού Θηλασμού και Μητρότητας. Θα γεμίσουν οι timeline με μαμάδες και μωράκια να θηλάζουν, θα αρχίσουν τα σχόλια για το αν ο δημόσιος θηλασμός είναι ντροπή, μόδα, άποψη, υγιεινό lifestyle, αναγκαιότητα ή δικαίωμα, σχόλια που αφορούν το γυμνό στήθος, την υπερβολή όσων διαδηλώνουν με αυτό τον τρόπο, την υστερία μιας μαμάς να επιμένει να θηλάζει, το αν είναι «σωστό» να θηλάζει ένα βρέφος μέχρι τον χρόνο ή ένα παιδί μέχρι τα τέσσερά του. Ναι, αν δεν έχετε παιδί, σίγουρα τα παραπάνω σάς φαίνονται περιττά λόγια, άσκοπος διάλογος, κινηματική δράση χωρίς ουσία. Αν δεν έχετε παιδί ή αν ανήκετε σε αυτούς (βάζω μέσα και τους μπαμπάδες) που ακολουθούν κατά γράμμα τις παιδιατρικές συμβουλές. Γιατί ακόμη —δυστυχώς—  στην Ελλάδα λίγοι γυναικολόγοι και παιδίατροι δίνουν βάση στο μητρικό γάλα. Οπότε, λοιπόν, συνεχίζετε την ανάγνωση όσοι επιθυμείτε — αλλά και πάλι, όχι για να διαβάσετε μια ακόμη κατήχηση περί της υψηλής διατροφικής αξίας του μητρικού γάλακτος και την ψυχοσυναισθηματική σύνδεση μητέρας—-βρέφους μέσω του θηλασμού, αλλά για να δούμε λιγάκι τι γίνεται με τα δικαιώματα των γυναικών που θέλουν να θηλάσουν.

Ο θηλασμός απαιτεί μητρική αφοσίωση, χρόνο και καλή σωματική και ψυχική κατάσταση. Το να τα καταφέρει μια μητέρα να θηλάζει ίσως είναι εύκολο το πρώτο διάστημα, όταν είναι σπίτι συνέχεια με το μωρό της. Τι γίνεται όμως όταν χρειαστεί να επιστρέψει στη δουλειά της; «Εργασία και θηλασμός. Ας το κάνουμε να πετύχει!» Αυτό είναι το σύνθημα φέτος για την παγκόσμια εβδομάδα μητρικού θηλασμού. Η γυναίκα που εργάζεται, σε πλήρη, μερική, άτυπη ή εποχιακή απασχόληση, χρειάζεται στήριξη για να συνεχίσει να θηλάζει. Για την ακρίβεια, είναι αναφαίρετο δικαίωμά της να επιλέγει τον τρόπο με τον οποίο θα αναθρέψει και θα θρέψει το παιδί της, και αυτό στους εργασιακούς χώρους όλοι —σχεδόν—  το παραβλέπουν. Μια μητέρα στην Ελλάδα είναι μάλλον απίθανο να συνεχίσει να θηλάζει ή, αν το προσπαθήσει, κατά πάσα πιθανότητα θα τα παρατήσει σύντομα. Δεν υπάρχουν, φυσικά, ειδικοί χώροι όπου αφενός τηρείται η ιδιωτικότητα και αφετέρου τηρούνται και οι κατάλληλες συνθήκες υγιεινής προκειμένου η μητέρα να βγάλει γάλα με την αντλία, να το αποθηκεύσει και να το πάρει μαζί της στο σπίτι. Συνήθως κάτι τέτοιο γίνεται στην τουαλέτα —φαντάσου να μαγείρευες ή να ετοίμαζες τον καφέ ή το σάντουιτς στο WC του γραφείου σου!—  ή στην κουζίνα, με όλους τους συναδέλφους παρόντες. Δεν προβλέπονται ειδικά διαλείμματα για τις θηλάζουσες προκειμένου είτε να θηλάσουν το μωρό τους σε έναν κοντινό βρεφονηπιακό σταθμό, είτε σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο μέσα στην εργασία τους, είτε απλώς να αντλήσουν γάλα. Δεν δίνεται καμία δυνατότητα να επεκταθεί η άδεια μητρότητας για όσες το επιθυμούν ή για τις μητέρες που το μωρό τους έχει ιδιαίτερες ανάγκες και χρειάζεται την παρουσία τους (πρόωρα νεογνά, βρέφη με ασθένειες, ελλιποβαρή). Μια μεγαλύτερη άδεια επαφίεται στην καλή διάθεση και κατανόηση του εργοδότη, αλλιώς μια επιθυμία σαν κι αυτή συχνά ισοδυναμεί με απόλυση. Ουδείς λόγος, ασφαλώς, για ευέλικτα ωράρια ή ωράρια που η γυναίκα μπορεί να προτείνει η ίδια στον εργοδότη της. Δεν υπάρχει καμία απολύτως υποστήριξη για τη μητρότητα, στα πρακτικά θέματα, στην καθημερινότητά της. Καμία ευελιξία. Εργοδότες, συνάδελφοι και κοινωνία αγνοούν πλήρως τον θηλασμό, τον αντιμετωπίζουν σαν κατιτί υπερβολικό που μια «κολλημένη μάνα» θέλει να συνεχίσει. «Εδώ είναι η δουλειά της», λένε, «τι δουλειά έχει ένα βρέφος να θηλάζει μέσα στον επαγγελματικό της χώρο;»

Και φυσικά ας μην ξεχνάμε την κατακραυγή για το γυμνό στήθος: ο δημόσιος θηλασμός ισοδυναμεί, στην Ελλάδα, με ξεγύμνωμα.

Στις ΗΠΑ, από την άλλη, ο δημόσιος διάλογος έχει πλέον μετατοπιστεί στο άλλο άκρο. Τα προνόμια και τα οφέλη που δίνονται στην εργασία στις θηλάζουσες μητέρες είναι τόσο σκανδαλιστικά περισσότερα, ώστε όσες μητέρες δεν επιθυμούν ή δεν μπορούν να θηλάσουν να έχουν αρχίσει ήδη να διεκδικούν τη δική τους ισότιμη θέση. Για παράδειγμα, οι θηλάζουσες μητέρες παίρνουν περισσότερα κουπόνια για βρεφικές τροφές, και για προϊόντα καλύτερης ποιότητας μάλιστα, από ό,τι οι μη θηλάζουσες, έχουν φιλικά για τη μητρότητα ωράρια κ.ά. Η κατήχηση, λένε οι μη θηλάζουσες μητέρες εκεί, είναι τόσο έντονη και πιεστική, που νιώθουν κατώτερες μητέρες στα μάτια συναδέλφων, άλλων γυναικών αλλά και σε σχέση με το πώς τις αντιμετωπίζει η πολιτεία. Εκεί λοιπόν μιλάμε για μιαν άλλη ανισότητα, που σε καμία περίπτωση δεν επικροτώ.

Το ζητούμενο είναι οι γυναίκες να είναι ελεύθερες να επιλέξουν ή μη μόνες τους τον θηλασμό, χωρίς ηθικά ή επαγγελματικά διλήμματα και χωρίς ταμπέλες για το ποια είναι καλύτερη και αξιότερη μητέρα. Καμπάνιες για τα οφέλη του θηλασμού, μαζί με ευέλικτα εργασιακά σχήματα, φιλικούς χώρους, υποστήριξη και κατανόηση, μαζί με ενημέρωση για τους εργοδότες, προϊσταμένους και τα τμήματα ανθρώπινου δυναμικού ώστε να προσεγγίσουν το θέμα με πιο ανθρώπινη ματιά, για κατανόηση, στήριξη και διάθεση για συνεργασία με τη θηλάζουσα μητέρα, θα κάνουν τον συνδυασμό θηλασμού και εργασίας να πετύχει.