Γενέθλια

Birthdays are good for you. The more you have, the longer you live.

Καθώς επανήλθε στην επικαιρότητα το τι θα απογίνει το σώμα μας όταν αφήσουμε τον μάταιο τούτο κόσμο, και ενώ στα παράλια των νησιών μας η ανθρώπινη ζωή κοστίζει περίπου όσο ένα σωσίβιο από το Τζάμπο, εγώ έχω τα γενέθλιά μου σήμερα 13 του μηνός και σκοπεύω —κόντρα στο κλίμα των καιρών— να τα γιορτάσω με δόξα και τιμή.

Τα γενέθλια είναι ορόσημο. Άλλοι τα γιορτάζουν κάνοντας πάρτι και παίρνοντας δώρα και ευχές με χαρά, ενώ άλλοι την ημέρα αυτή κρύβονται, μελαγχολούν και προσπαθούν να τα ξεχάσουν. Φαντάζομαι πως οι μεν σκέφτονται: «Ουάου, έζησα ακόμη ένα χρόνο», ενώ οι δε διαπιστώνουν με φρίκη: «Μια χρονιά ακόμα με λιγότερα μαλλιά, περισσότερες ρυτίδες και πιο κοντά στο τάφο…»

 Στους αρχαίους χρόνους οι άνθρωποι πίστευαν πως την ημέρα των γενεθλίων τους έρχονταν κακά πνεύματα για να τους βλάψουν. Για να προστατευτεί το άτομο που είχε γενέθλια, οι αγαπημένοι του το επισκέπτονταν και γλεντούσαν με φωνές και θόρυβο, θετικές σκέψεις και ευχές, ώστε να διώξουν το κακό, ενώ του προσέφεραν δώρα για να ενδυναμώσουν τη θετική αύρα της ημέρας και να επιτύχουν τύχη και ασφάλεια για τον επόμενο χρόνο της ζωής του.

Στη Μεσοποταμία και την Αίγυπτο, όπου πρωτάρχισαν να γιορτάζονται τα γενέθλια, η ημέρα της γέννησης ήταν σημαντική για τη δημιουργία του ωροσκοπίου. Έτσι, από πολύ νωρίς τα γενέθλια συνδέθηκαν με την αστρολογία, τα ωροσκόπια και τη μαντική τέχνη και θεωρήθηκαν —τουλάχιστον στην αρχή— από τις μονοθεϊστικές θρησκείες ένα ανεπιθύμητο ειδωλολατρικό έθιμο, σε σημείο που οι πρώτοι χριστιανοί δεν γιόρταζαν ούτε καν τα Χριστούγεννα: τα θεωρούσαν παγανιστικά.

Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι όλοι είχαν ένα πνεύμα, ένα δαίμονα, που τους προστάτευε ήδη από τη στιγμή της γέννησής τους και τους παρακολουθούσε σε όλη τους τη ζωή, ενώ και η τούρτα γενεθλίων με τα αναμμένα κεράκια έχει, λένε, τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα: οι πιστοί προσέφεραν στη θεά Άρτεμη, στους βωμούς των ναών της, ένα στρογγυλό γλύκισμα φτιαγμένο με μέλι και με αναμμένα κεριά για να πετύχουν την εύνοιά της.

Μπορεί τα γενέθλια παλιά να είχαν μαγικές ιδιότητες, αλλά και στους νεότερους χρόνους δύο από αυτά έχουν μεγάλη σημασία, καθότι στους περισσότερους πολιτισμούς σηματοδοτούν την ημέρα της ενηλικίωσής τους (που μπορείς να πιείς, να οδηγήσεις, να… δικαστείς ως ενήλικας για φόνο) αλλά και την ημέρα της «απόσυρσής» τους από τη ζωή (οπότε και απαγορεύεται να οδηγήσεις —μολονότι αυτό ποικίλλει από χώρα σε χώρα—, δικαιούσαι σύνταξη —μολονότι αυτή εκτείνεται διαρκώς—, μειωμένα εισιτήρια —αν την έχεις εξασφαλίσει τη σύνταξη— και πιθανόν μια θέση σε ένα γεμάτο λεωφορείο — αν και σπάνια εξασφαλίζεις αυτό το προνόμιο).

Σε πολλές χώρες, ιδιαίτερα στην Ασία και την Αφρική, τα παιδιά στα γενέθλιά τους, όταν φτάσουν σε μια συγκεκριμένη ηλικία, αντί για πάρτι, συμμετέχουν σε τελετές ένταξης στην ευρύτερη κοινότητα και μαθαίνουν τους νόμους, τη θρησκεία, τα τραγούδια και τους χορούς του τόπου τους, της φυλής τους. Στο Βιετνάμ, γιορτάζουν όλοι τα γενέθλιά τους την πρώτη ημέρα του χρόνου, οπότε η Πρωτοχρονιά είναι η ημέρα γενεθλίων για όλους. Στη Βόρειο Κορέα, πάλι, οι άνθρωποι δεν γιορτάζουν τα γενέθλιά τους εάν έχουν γεννηθεί 8 Ιουλίου ή 17 Δεκεμβρίου: εκείνες τις ημέρες άφησαν τον μάταιο τούτο κόσμο ο Κιμ Ιλ-σονγκ και ο Κιμ Τζόνγκ-ιλ (παππούς και πατέρας του παιδοβούβαλου Κιμ Γιονγκ Ουν). Πάνω από 100.000 Βορειοκορεάτες γιορτάζουν τα γενέθλιά τους στις 9 Ιουλίου και στις 18 Δεκεμβρίου, για να αποφύγουν τις αποφράδες ημερομηνίες. Όποιος γεννήθηκε πριν από το 1994 (χρονιά που πέθανε ο παππούς Κιμ) σε μία από αυτές τις ημερομηνίες μπορεί να αλλάξει τα γενέθλια του επισήμως με νόμο του κράτος.

Για να ανακεφαλαιώσουμε λοιπόν: πάντα ευχόμαστε στα γενέθλια των άλλων και δεχόμαστε με χαρά τις ευχές τους όταν έρθει η σειρά μας. Είναι η ημέρα που οι αγαπημένοι μας μαζεύονται για να μας προστατεύσουν από το Κακό και για να προσκαλέσουν την καλή μας τύχη για την επόμενη χρονιά.
Τώρα με το Facebook οι ευχές έχουν πολλαπλασιαστεί γεωμετρικά, όπως και οι φίλοι μας, οπότε: γράψτε, στείλτε καρτούλες, εμότικονς και ευχές σε αγνώστους και επενδύστε σε ένα οκταωράκι απαντώντας και εσείς με τη σειρά σας σε αγνώστους στα δικά σας γενέθλια. Χρειαζόμαστε κάθε τύχη, ευχή, προστασία και θετική ενέργεια, από όπου και να προέρχοβται!

Χρόνια μας πολλά —για όποτε—, με αγάπη και υγεία!

[ Εικονογράφηση: John Petts, Πάρτι γενεθλίων (1956), The National Library of Wales ].