Γιασμίνα Ρεζά, «Ευτυχισμένοι οι ευτυχείς»

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα που αφορούν το βιβλίο της Γιασμίνα Ρεζά είναι πως δεν εντάσσεται κάπου. Στο εξώφυλλο λέει μυθιστόρημα, αλλά είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν οι περισσότεροι θα το θεωρήσουν όντως τέτοιο. Εγώ θα το έλεγα περισσότερο συλλογή διηγημάτων, οριακά σπονδυλωτό μυθιστόρημα. Όμως αυτό δεν μειώνει καθόλου την δύναμή του. Είχα καιρό να διαβάσω διηγήματα που να μου κεντρίσουν το ενδιαφέρον με αυτό τον τρόπο, να με καθηλώσουν και να με αγγίξουν. Και μάλιστα όταν μιλούν για ένα θέμα σχετικά τετριμμένο: τον έρωτα, την απιστία, τις χαμένες ζωές μέσα στον γάμο, τα υποθετικά «τι θα γινόταν αν».

Κοντά είκοσι χαρακτήρες ανακυκλώνονται στα διηγήματα της Ρεζά, και το καθένα έχει το όνομα του ήρωα από τον οποίο δανείζεται τη φωνή του. Το κεντρικό ζευγάρι, η Οντίλ και ο Ρομπέρ Τοσκανό, φτάνουν να μην ανέχονται ο ένας τον άλλο, έχουν εξωσυζυγικές σχέσεις· σε καμία στιγμή δεν σκέφτονται να χωρίσουν. Το ίδιο και όσοι τους περιστοιχίζουν — ζουν βίους ματαιωμένους, κάποιοι εντελώς καταπτοημένοι από αυτό που τους έφερε ώς εδώ, χωρίς να έχουν καμία διάθεση να τις αλλάξουν στην ουσία τους.

Τις γυναίκες τις πλανεύουν τρομακτικοί άντρες, γιατί οι τρομακτικοί άντρες παρουσιάζονται μασκαρεμένοι όπως στον χορό. Καταφτάνουν με μαντολίνα και εορταστικές ενδυμασίες. Ήμουν όμορφη. Ο Ερνέστο ήταν κτητικός, πέρναγα τη ζήλια για αγάπη. Άφησα σαρανταοκτώ χρόνια να περάσουν. Ζούμε στην αυταπάτη της επανάληψης, όπως ο ήλιος που ανατέλλει και δύει. Σηκωνόμαστε και πάμε για ύπνο, πιστεύοντας ότι επαναλαμβάνουμε την ίδια κίνηση, αλλά είναι ψέμα.

Η Ρεζά, με καταβολές από το θέατρο και το σινεμά, γράφει με ενάργεια, δημιουργεί χαρακτήρες πραγματικούς, δεν ξεπέφτει πουθενά στο μελό, κι ας είναι βαθιά συναισθηματική. Η σκέψη της είναι καθαρή και διεισδυτική και οι ήρωες της δεν κρύβονται πίσω από το δάχτυλό τους, έχουν συναίσθηση τι τους συμβαίνει: το λένε καθημερινότητα και ζωή.

Οι ιστορίες συνδέονται με πολύ χαλαρούς δεσμούς, κάποιους απλά τους μαντεύουμε, υπάρχουν χάσματα και κενά. Αλλά κι αυτό μοιάζει ηθελημένο, είναι η ίδια η διαδικασία των ανθρώπινων σχέσεων. Και, μέσα από την ταύτιση με τον κάθε χαρακτήρα, μας οδηγούν εκεί όπου κορυφώνεται κάθε δράμα, στην κάθαρση, στο ξεφόρτωμα της δικής μας έγνοιας.

Απόλαυσα την ανάγνωση. Κι αυτή είναι μια φράση που μπορεί να λεχθεί για λίγα μυθιστορήματα. Ένιωσα κοντά στους ήρωες. Σκέφτηκα δυο πράγματα για τον εαυτό μου. Κι όλα αυτά σε ένα κατακερματισμένο και εν πολλοίς αποδομημένο σύνολο, σε ένα βιβλίο που φανερά σέβεται τον εαυτό του. Σε τελική ανάλυση, ίσως εδώ να βρίσκεται όλη η ουσία της χαράς της ανάγνωσης.

Το «Ευτυχισμένοι οι ευτυχείς» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Εστία σε μετάφραση Μανώλη Πιμπλή.

[ Εικονογράφηση, Miles Hyman, 2013].