Χαρούκι Μουρακάμι, «Ο Κάφκα στην Ακτή»

Καταρχάς θα πρέπει να ξεκαθαρίσω κάτι. Θα καταβάλω τιτάνια προσπάθεια να είμαι όσο πιο αντικειμενικός γίνεται, κάτι που δεν θα είναι ιδιαίτερα εύκολο, γιατί για μένα ο Μουρακάμι δεν είναι οποιοσδήποτε συγγραφέας. Είναι ο συγγραφέας που κατόρθωσε να με κάνει να δακρύσω με την πρώτη σελίδα ενός βιβλίου του και με έβαλε στον κόσμο του με το έτσι θέλω — και από τότε δεν θέλω να φύγω. Όσοι έχουν διαβάσει το «Νορβηγικό Δάσος» θα καταλάβουν πολύ καλά τι εννοώ και είμαι σίγουρος ότι θα με δικαιολογήσουν. Για τους υπόλοιπους. την κατανόησή σας.

Το μυθιστόρημα «Ο Κάφκα στην Ακτή», λοιπόν, είναι ένα παραμύθι· αλλά μη βιαστείτε να κατατάξετε τον Μουρακάμι στην κατηγορία των παραμυθάδων, όπως εσφαλμένα —κατά τη γνώμη μου— τον τοποθετεί το οπισθόφυλλο του βιβλίου. Ο παραμυθένιος κόσμος του Μουρακάμι δεν έχει καμία σχέση με το παραμύθι όπως το αντιλαμβανόμαστε εμείς οι κοινοί θνητοί. Είναι κάτι άλλο, πέρα για πέρα ξεχωριστό και μοναδικό.

Το συγκεκριμένο «παραμύθι» έχει δύο ανόμοιους ήρωες που τους ενώνει ένα αόρατο νήμα: ένα νήμα που τους συνοδεύει μέσα στο πέρασμα του χρόνου, και που εντέλει ενώνει και τους διαφορετικούς κόσμους τους. Ο δεκαπεντάχρονος Κάφκα, που φεύγει από το σπίτι του προτού η κατάσταση γίνει «μη αναστρέψιμη», και ο Νακάτα, ένας αφελής ηλικιωμένος άντρας που δεν κατάφερε ποτέ να ξεπεράσει το σοκ της παιδικής του ηλικίας, συνθέτουν, μαζί με τους συμπληρωματικούς χαρακτήρες που εμφανίζονται, μια ιστορία που είναι μια tour de force της μεταφυσικής πραγματικότητας — με γάτες που μιλούν, με ψάρια που πέφτουν από τον ουρανό και με ανήσυχα πνεύματα, μεταξύ των άλλων, που κάνουν σεξ — ή που σκοτώνουν.

Η μοναξιά και η μοίρα, δύο από τα κύρια χαρακτηριστικά του συνολικού έργου του Μουρακάμι, είναι παντού στο βιβλίο και καθορίζουν την εξέλιξή του. Η μοναξιά και η απομόνωση καθοδηγούν τους ήρωες, ενώ η μοίρα είναι αυτή από την οποία τελικά δεν μπορούν να ξεφύγουν και η οποία παρομοιάζεται με αμμοθύελλα:

…το πεπρωμένο είναι σαν μια μικρή αμμοθύελλα που αλλάζει συνεχώς κατεύθυνση. Κι εσύ μπορεί να αλλάξεις κατεύθυνση, αλλά η αμμοθύελλα σε κυνηγάει. Αυτή η αμμοθύελλα είναι εσύ. Βρίσκεται μέσα σου.

Ο Μουρακάμι είναι ανεπανάληπτος στο να κάνει το μη πραγματικό να φαίνεται ρεαλιστικό, ώστε να το αποδεχτείς αδιαμαρτύρητα, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που, διαβάζοντάς τον, δέχεσαι απολύτως τις εκατοντάδες αντιθέσεις που συνθέτουν τον ιαπωνικό τρόπο ζωής και σκέψης. Φαινομενικά μπορεί να φαίνεται αδύνατον να ταυτιστείς με τους χαρακτήρες των έργων του, αλλά είναι τέτοια η μαεστρία του στην ύφανση των ηρώων, που καταφέρνει και σε βάζει μέσα στο μυαλό τους και στη ζωή τους, τόσο πολύ και τόσο βαθιά, που πιάνεις πολλές φορές τον εαυτό σου να συμπάσχει, κάτι αδιανόητο υπό κανονικές συνθήκες, καθώς στην πλειονότητα των περιπτώσεων οι καταστάσεις είναι αδιανόητα περίπλοκες και απολύτως μη ρεαλιστικές.

Θα τολμήσω να πω ότι ο κόσμος του Μουρακάμι δεν ταιριάζει σε όλους. Και αν το «Νορβηγικό δάσος» είναι το βιβλίο που πρέπει να διαβάσει κάποιος για να δει αν τον ενδιαφέρει να μπει στον κόσμο του, ο «Κάφκα» είναι το τεστ για να δοκιμάσει τις δυνάμεις του. Γιατί, όπως λέει και ο ίδιος:

…μόλις η θύελλα κοπάσει, δεν θα θυμάσαι πώς κατάφερες να τη διασχίσεις, πώς κατάφερες να επιζήσεις. Ένα όμως είναι βέβαιο. Όταν βγεις από κει μέσα , δεν θα είσαι το ίδιο άτομο με εκείνο που μπήκε. Περί αυτού πρόκειται.

Ε ναι λοιπόν, περί αυτού πρόκειται.

[ Εικονογράφηση: Ciaran Μurphy ].