Το χρήμα και τι (δεν) μπορεί να αγοράσει

Στην αρχή της νέας ταινίας του Ζία Ζανγκέ, το «Go West» των Pet Shop Boys έρχεται να εκφράσει τη λαχτάρα των κινεζικών μαζών να σπάσουν τα δεσμά του κρατικού ολοκληρωτισμού στον οποίο ζουν και να βγουν στην ελευθερία της αγοράς (μια ειδική κατηγορία ελευθερίας, προφανώς καλύτερη από τον ολοκληρωτισμό που ζουν, αλλά σίγουρα πολύ διαφορετική από την ιδανική κατάσταση που διαφημίζεται ως συνθήκη της).

Μια φιλόδοξη απόπειρα να δοθεί το πώς οι δυνάμεις της ιστορίας λειτουργούν και για τους λούμπεν και για τους προνομιούχους, το πρώτο μέρος τού «Πέρα από τα Βουνά» αρχίζει σε μια πόλη ανθρακωρύχων στην αυγή της νέας χιλιετίας, όπου μια νεαρή κοπέλα ζει σε ένα ερωτικό τρίγωνο με δύο άντρες. Θα επιλέξει τα χρήματα του γελοίου καπιταλιστή αντί για την αγάπη του φτωχού ανθρακωρύχου (αλλά ο σκηνοθέτης —σοφά— δεν την κατηγορεί: αυτό θα κάναμε όλοι, μοιάζει να λέει). Θα κάνει ένα γιο, τον οποίο ο πλούσιος πατέρας του θα ονομάσει Ντόλαρ (δολάριο). Το δεύτερο μέρος εκτυλίσσεται σήμερα και δείχνει πώς τα χρήματα δεν μπορούν να αγοράσουν την αγάπη: η μητέρα με τον γιο έχουν αποχωριστεί, καθώς ο πλούσιος πατέρας πήρε τον μικρό και έφυγε, ενώ η μάνα έμεινε πίσω. Το τρίτο μέρος, στην Αυστραλία του 2025, μας δείχνει πώς θα είναι τα πράγματα για τους Κινέζους μετανάστες σε λίγα χρόνια: ο γιος τώρα πια λέγεται Πίτερ, ο μπαμπάς του έχει μισοτρελαθεί, και ο μικρός γουστάρει τη δασκάλα του, που λειτουργεί σαν υποκατάστατο της νεκρής μητέρας του.

Όπως πάντα στα φιλμ του Ζία Ζανγκέ, οι στιγμές χάρης και κομψότητας (κάθε φορά που η κάμερα επικεντρώνεται στην ηρωίδα) και οι τρομερές παραδοξότητες (π.χ., ένα κουλό αεροπορικό δυστύχημα) είναι πάρα πολλές για να τις απαριθμήσει κανείς — και δεν λειτουργούν όλες: δεν καταλαβαίνω τι τα ήθελε τα κλισέ αγγλικά στο τρίτο μέρος (μια φουτουριστική, υποτίθεται, νότα, όπου μια εφαρμογή αυτόματης μετάφρασης επιτρέπει την επικοινωνία πατέρα-γιου).

Με κάποιες τέτοιες επιμέρους ενστάσεις και έναν προβληματισμό πάνω στο στιλ της ηθοποιίας (για τον οποίο μπορεί να φταίει ότι στη Δύση είμαστε μαθημένοι σε άλλου είδους υποκριτική), το «Πέρα από τα Βουνά» είναι μια τολμηρή προσπάθεια από ένα σκηνοθέτη που προφανώς αποδέχεται ολόψυχα τη θέση και το καθήκον του ως εθνικού καλλιτέχνη της Κίνας. Μοιάζει να προειδοποιεί το ακροατήριο των συμπατριωτών του για το τι θα συμβεί αν (ή μάλλον: όταν) παραδοθούν τυφλά στη δυτικού τύπου επιθυμία για ελευθερία.

Πράγμα που μας οδηγεί να σκεφτούμε ότι το λογότυπο της επιτροπής κρατικής λογοκρισίας, στην αρχή του φιλμ, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του περιεχομένου.