Η κοινή ανθρώπινη δυνατότητα

Ζούμε τις χειρότερες ημέρες, ζούμε τις καλύτερες ημέρες. Ζούμε στα χρόνια της σοφίας και στα χρόνια της άνοιας — στην εποχή του Φωτός, και στην εποχή του Σκότους.

Η χρονιά που πέρασε ήταν γεμάτη πόνο. Εκφράστηκε με χίλιους δυο τρόπους αυτός ο πόνος και τύλιξε εκατομμύρια ψυχές, αλλά κυρίως αποτυπώθηκε στα μάτια των απελπισμένων φυγάδων — και ακόμη πιο παραστατικά στα μάτια και στην απεγνωσμένη, αποφασισμένη έκφραση εκείνων εκεί των γονιών που προσπαθούσαν να τυλίξουν τα παιδιά τους με κάτι ζεστό (ένα μπουφάν, μία κουβέρτα, ένα κομμάτι νάιλον), περνώντας μια θάλασσα φτιαγμένη από αίμα και από ελπίδα, έχοντας μόλις ξεφύγει από την τρέλα του πολέμου, έχοντας αφήσει πίσω αυτό που παλιά λεγόταν «πατρογονικές εστίες» —και που ίσως ακόμη να διατηρεί μια κάποια αξία—, και έχοντας μπροστά τους ένα θολό τίποτε, που όμως ίσως κρύβει μέσα του κάτι: ίσως να κρύβει μια παρηγοριά.

Ήταν μία χρονιά μίσους και σκοταδισμού, μισαλλοδοξίας και αίματος, παράλογων, τυφλών, θανάσιμων επιθέσεων και σφιγμένων δοντιών απέναντι στο Μεγάλο Κακό: από το Charlie Hebdo στο Bataclan, όλοι μας μάθαμε καλά πώς είναι να πρέπει να στέκεσαι όρθιος απέναντι στο τέρας, τι σημαίνει να μη σκύβεις το κεφάλι, τι πάει να πει αχόρταγη βούληση για ελευθερία — κάτι που ανέκαθεν δεν προσφέρεται, αλλά κατακτιέται. Μάθαμε πράγματα που δεν ξεχνιούνται.

Μάθαμε ακόμη, σ’ αυτή τη μικρή γωνιά της γης, πως η Δύση —αυτή η διαρκής απόπειρα ανάτασης— δεν είναι ένα χαμένο όνειρο: είναι κάτι που μπορούμε να διεκδικήσουμε. Μάθαμε να λέμε, και να το λέμε ξεκάθαρα, δυνατά, με τα πρόσωπά μας, Μένουμε Ευρώπη: μάθαμε τις λέξεις καλά, και γευτήκαμε ώς το μεδούλι την ουσία τους, το νόημά τους, αυτό που σημαίνουν. Ούτε αυτό θα ξεχαστεί, από κανέναν μας.

Ήταν όμως και μια χρονιά γεμάτη χαρά και μεγαλείο, χαμόγελα και ανακούφιση, υψηλή τέχνη και αδιανόητες εκπλήξεις, πελώριες ανακαλύψεις στον πλανήτη μας και πολύ, πολύ πέρα από αυτόν: ήταν μία χρονιά ενσαρκωμένου ονείρου.

Ζούμε ταυτόχρονα στον χειμώνα της απελπισίας και στην άνοιξη της ελπίδας. Έχουμε εμπρός μας το τίποτε, αλλά έχουμε εμπρός μας και τα πάντα. Έχουμε την ελευθερία να αγαπάμε και να συνυπάρχουμε — να είμαστε αλληλέγγυοι και ευτυχείς.

Δεν θα χάσουμε παρά μόνο ό,τι επιτρέψουμε να χαθεί.

[ Φωτογραφία από art installation του Olafur Eliasson στην Tate Modern ].