Η μικρογραφία της ηπείρου

Συνήθως, τα θέματα που απασχολούν τους μετανάστες έχουν κατά κύριο λόγο να κάνουν με την ενσωμάτωσή τους στο νέο περιβάλλον. Όπως, για παράδειγμα, αυτά που αναφέραμε σχετικά με τη σουηδική κοινωνία στα προηγούμενα journals. Τι συμβαίνει όμως όταν ζει κανείς στις Βρυξέλλες, μια πόλη μεσαίου μεγέθους που όμως ενσωματώνει σχεδόν όλες τις ευρωπαϊκές κουλτούρες;

Μένοντας κανείς στις Βρυξέλλες ως Ευρωπαίος πολίτης, ειδικά εάν εργάζεται στους ευρωπαϊκούς θεσμούς ή σε θέσεις εργασίας γύρω από αυτούς, στην πραγματικότητα δεν χρειάζεται να κάνει καμία προσπάθεια προσαρμογής. Η περιοχή των Βρυξελλών είναι γεμάτη expats, μαθητευόμενους, φοιτητές, νέους επαγγελματίες, καριερίστες από όλη την Ευρώπη. Πολίτες από 28 χώρες κατοικούν σε μια πόλη συνολικού πληθυσμού περίπου 1.000.000 ανθρώπων, με αποτέλεσμα το 1/3 του πληθυσμού της πόλης να είναι πολίτες άλλων χωρών, το 1/3 να είναι πολίτες άλλων χωρών που έχουν αποκτήσει και τη βελγική υπηκοότητα και το τελευταίο 1/3 να είναι Βέλγοι πολίτες χωρίς άλλη καταγωγή.

Η καθημερινότητα στην πόλη είναι σαν παλέτα. Περπατώντας στους δρόμους, ακούει κανείς μια τεράστια γκάμα γλωσσών. Οι περισσότεροι από τους ξένους κατοίκους της είναι πολύγλωσσοι. Η εστίαση αναπτύσσεται προσφέροντας πάμπολλες αυθεντικές επιλογές. Επί της ουσίας, μπορείς ανά πάσα στιγμή να εισέλθεις κυριολεκτικά στον γευστικό κόσμο της χώρας που επιθυμείς. Οι αγορές φιλοξενούν πολλούς πωλητές ΠΟΠ προϊόντων από όλη την Ευρώπη. Σύλλογοι των χωρών διοργανώνουν συχνά εκδηλώσεις με πολλή συμμετοχή και ζωντάνια, πολύ μακριά από τα κλισέ της γραφικής σύναξης που συνήθως ισχύει σε αυτές τις περιπτώσεις. Εδώ στις Βρυξέλλες, είναι καθημερινότητα το να δουλεύεις, να μοιράζεσαι το διάλειμμά σου και να δειπνείς σε παρέες με Ισπανούς, Πορτογάλους, Πολωνούς, Ούγγρους, Κροάτες, Έλληνες, Σουηδούς, Ιταλούς. Όλοι μαζί!

Η συμβίωση αυτή είναι ομαλή, χωρίς συγκρούσεις. Η εγγύτητα στους θεσμούς και η προσωπική ενασχόληση ή η επαγγελματική απασχόληση των περισσοτέρων με ευρωπαϊκές υποθέσεις σπάει τον πάγο μεταξύ της εθνικής ταυτότητας και της παράλληλης ευρωπαϊκής. Δεν υπάρχει πια «απειλή», μια απόμακρη ευρωπαϊκή πραγματικότητα την οποία δεν καλοκαταλαβαίνουμε και, έτσι, δαιμονοποιούμε. Εδώ, η Ευρώπη είμαστε εμείς, οι πολίτες της.

Μπορεί λοιπόν η ομάδα αυτή των ανθρώπων, που περνούν κάποια χρόνια της ζωής τους στην καρδιά της Ευρώπης, συχνά δουλεύοντας γι’ αυτήν, να αποτελέσουν τον πυρήνα των ανθρώπων που θα καταστήσουν δυνατή την ύπαρξη μιας ευρωπαϊκής «εθνικής» ταυτότητας σταδιακά στο μέλλον; Θα καταφέρουν να μεταφέρουν στις πατρίδες τους το αίσθημα αυτό τού ανήκειν στην ευρύτερη ευρωπαϊκή οικογένεια; Οι μικρές εθνικές κοινότητες που ζουν μαζί και διατηρούν τα χαρακτηριστικά τους, τις συνήθειές τους, τις ιδιοτροπίες τους, σε αυτό εδώ το πλαίσιο χρησιμοποιούν τη διαφορετικότητά τους ως εργαλείο αλληλοκατανόησης και όχι σαν επιχείρημα εσωστρέφειας.

Παράλληλα με αυτή την ευρωπαϊκή διάσταση, υπάρχει φυσικά και η βελγική πραγματικότητα. Μια κοινωνία με σαφείς διαχωριστικές γραμμές, όπου η γλωσσική και πολιτισμική ανομοιογένεια που υπάρχει γενικά στη χώρα δημιουργεί συχνά προβλήματα και καχυποψία, ενώ και η οικονομική πραγματικότητα δημιουργεί πολιτικές εντάσεις και αντιπαλότητα μεταξύ των εύπορων και των οικονομικά αδύναμων περιοχών της χώρας. Μήπως είναι κι αυτή μια μικρογραφία της Ευρώπης, όπου οι γλωσσικές διαφορές, η πολιτισμική διάσταση και η οικονομική ανισότητα καθιστούν δύσκολη έως αδύνατη την υιοθέτηση μιας ενιαίας ταυτότητας;

Δύο παραδείγματα, καθρέφτης το ένα του άλλου, παρουσιάζουν το στοίχημα για την Ευρώπη.

Είμαστε κι εμείς εδώ και το βάζουμε, μέρα με την ημέρα.

[ Φωτ.: η Grand Place των Βρυξελλών στρωμένη με ένα χαλί από λουλούδια ].