I, Robot

«Σπάνια έχει η ζωή κάποιο περίγραμμα, βρίσκεται όμως σε σταθερή αντίθεση προς τον θάνατο. Εκείνο που με βεβαιότητα και ευκρίνεια “απηχεί” η ζωή είναι ο “μη-θάνατος”. Πρόκειται για κάτι που δεν αφήνει τον θάνατο να πλησιάσει κοντά του».—Καρλ Κερένυϊ

Τεχνολογία. Ο αναπτήρας, το μίξερ, ο υπολογιστής χειρός, το πλυντήριο, το αυτοκίνητο. Κάποτε παρουσιάστηκαν σαν τεχνολογικές καινοτομίες. Κάποιοι τις υιοθέτησαν εξαρχής, άλλοι έμειναν δύσπιστοι τον πρώτο καιρό, αρκετοί τις απέρριψαν έως ότου δεν υπήρχε τρόπος να τις αποφύγουν. Σήμερα η προβολή του drone και του αυτοματοποιημένου αυτοκινήτου στα Μέσα Ενημέρωσης παλινδρομεί μεταξύ της δαιμονοποίησης και της έξαψης. Όσο περισσότερο βαδίζουμε στη νέα χιλιετία, σημαντική μερίδα της επιχειρηματικότητας υπό το μοντέλο start up αφιερώνει κεφάλαια και γνώση στην ανάπτυξη της παρεμβατικής τεχνολογίας του διανθρωπισμού. Η επιδίωξη της βελτίωσης ποιότητας ζωής έχει αντικατασταθεί με την πεποίθηση ότι η τεχνολογία θα μας βοηθήσει να ελέγξουμε τη μελλοντική εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Σύμφωνα με τους διανθρωπιστές, το ανθρώπινο σώμα και ο εγκέφαλος δεν αρκούν για την εκπλήρωση του πεπρωμένου μας. Είναι παρωχημένες τεχνολογίες με επιβεβλημένη ανάγκη αναβάθμισης.

Οι τρανσουμανιστές από τον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης, οι οπαδοί του διανθρωπισμού όπως τους συνάντησε ο συγγραφέας, μας βλέπουν λίγο-πολύ σαν σάιμποργκ με δυνατότητες upgrade. Η οπτική τους δεν είναι απομακρυσμένη από την πραγματικότητα: Διαβάζετε αυτή τη στιγμή φορώντας γυαλιά ή φακούς επαφής; Οπωσδήποτε το κάνετε σε οθόνη κινητού τηλεφώνου, υπολογιστή, ίσως tablet, χωρίς τα οποία δεν μπορείτε να διανύσετε μισή μέρα αν, π.χ., τα ξεχάσετε σπίτι ή δεν φορτίσετε πλήρως την μπαταρία τους. Μήπως φοράτε νάρθηκα σε κάποιο από τα άκρα σας; Κάνετε ορθοδοντική με σιδεράκια; Υποβληθήκατε σε επέμβαση για βηματοδότη; Παίρνετε συμπληρώματα διατροφής για αντοχή και ενέργεια;

Ο αγγλικός όρος cyborg χρησιμοποιήθηκε σε επιστημονικό άρθρο του 1960. Οργανισμός κυβερνητικής (cybernetic organism) ήταν για τους γιατρούς Μάνφρεντ Κλάινς και Νέιθαν Κλάιν το εξωγενώς εκτεταμένο οργανωμένο σύμπλεγμα που λειτουργεί ασυνείδητα ως ενοποιημένο ομοιοστατικό σύστημα. Αν και η αρχική σύλληψη του cyborg κάλυπτε τις ανάγκες οπλικού εξοπλισμού και εξερεύνησης του διαστήματος, οι σύγχρονοι διανθρωπιστές βασίζονται στην ίδια αρχή επεκτασιμότητας του ανθρώπινου σώματος.

Κατά τους Γνωστικούς, λύτρωση ήταν η απελευθέρωση από το σώμα· ο νους οριζόταν ανώτερος της φθαρτής δομής στην οποία φιλοξενείται. Θρησκεία και φιλοσοφία θεωρούν το σώμα όργανο του μυαλού, μηχανισμό έτοιμο να εκτελέσει τις εντολές ενός ανωτέρου. Ο Ντεκάρτ αναφέρεται στα σώματα σαν μηχανές που κινούνται με τη Θεία έγχυση του πνεύματος. Επιδίωξη των διανθρωπιστών είναι η απελευθέρωση από κάθε περιορισμό του σώματος, ακόμα και από τον θάνατο. Η ιδέα της Μοναδικότητας προοιωνίζεται τη μετατροπή του ανθρώπινου εγκεφάλου σε λογισμικό και τη μεταφόρτωσή του σε ένα εξελιγμένο ανθρωποειδές, ενδεχομένως και στο Cloud. Σύμφωνα με την υπερβατική θεωρία του τεχνολογικού προοδευτισμού, η τεχνολογία με την επιταχυνόμενη πρόοδο που σημειώνει τα τελευταία εξήντα χρόνια θα επιτύχει το μοναδικό επίτευγμα στην ιστορία να επιλύει όλα τα προβλήματα του ανθρώπινου είδους καθιστώντας το ίδιο δευτερεύον και προς εξαφάνιση, σε σύγκριση με την υπερανθρώπινη νοημοσύνη.

[Τ]ην ανθρώπινη μορφή αυτή καθαυτή θα αντικαθιστούσε πλήρως μια κομψά ανθρωπομορφική συσκευή –ένα πιο ισχυρό, καλύτερα στεκούμενο και πιο ευέλικτο […] σώμα που θα είχε αυξημένες επιδόσεις και μοντέρνο στιλ–, η οποία θα μπορούσε να «κατοικείται» και να ελέγχεται από έναν μεταφορτωμένο νου ανεξάρτητο του βιολογικού υποστρώματος.

Ο O’ Connell επισκέφτηκε αρκετά φυτώρια ανάπτυξης τεχνητής νοημοσύνης. Γνώρισε ασυνήθιστους χαρακτήρες σαν τον Μαξ Μορ, πρόεδρο της εταιρίας κρυοσυντήρησης Alcor, στις εγκαταστάσεις της οποίας αποθηκεύονται οι νευροασθενείς σε αναστολή των ζωτικών λειτουργιών, ωσότου γίνει εφικτή η μεταφόρτωση δεδομένων εγκεφάλου. Γνώρισε τον Νέιτ Σοάρες από το Machine Intelligence Research Institute με ειδίκευση στην ανάπτυξη της τεχνητής υπερνοημοσύνης. Περιηγήθηκε στη διοργάνωση DARPA Robotics Challenge, υπό την αιγίδα της Υπηρεσίας Προηγμένων Ερευνητικών Προγραμμάτων Άμυνας του αμερικανικού Πενταγώνου, και στην πληθώρα εκθεμάτων με αντικειμενικό στόχο την υπέρβαση των ορίων του ανθρώπινου σώματος, την ενισχυμένη γνωστική λειτουργία και την ανάπτυξη της εμβιομηχανικής. Πέρασε ακόμη λίγες ώρες δίπλα στον βιοχάκερ/πρακτικό βιανθρωπιστή Τιμ Κάνον, διευθυντή συστημάτων πληροφοριών της Grindhouse. Ο Κάνον ανάρρωνε από επέμβαση εμφύτευσης συσκευής βιομετρικών μετρήσεων στο σώμα του, με σύνδεση μέσω Bluetooth με το κινητό του. Επίσης, στην περιφερειακή του όραση βρέθηκε εκπρόσωπος του κινήματος του ποσοτικοποιημένου εαυτού· με τη βοήθεια της τεχνολογίας, οι υποστηρικτές του καταγράφουν τα δεδομένα της καθημερινότητας προς ανάλυση, στοχεύοντας στη μέγιστη αυτοβελτίωση.

Συντροφεύοντας τον συγγραφέα, δεν αργούμε να σχηματίσουμε τους δικούς μας ηθικούς προβληματισμούς. Διαπράττουμε ύβρη επιχειρώντας να υπερβούμε τη φύση της ανθρώπινης ανεπάρκειας; Ποιο είναι το ηθικό όριο στην εμβιομηχανική αναβάθμιση; Είναι πράγματι στο χέρι μας η παράταση του κύκλου ζωής; Μπορούμε να υπάρξουμε σαν μη-άνθρωποι, σαν μια «υπέρβαση μεταφορτωμένης πληροφορίας»;

Ο «Άνθρωπος του Μέλλοντος» του Mark O’ Connell διαβάζεται σαν εμβριθής δημοσιογραφική έρευνα, σαν μια εξερεύνηση στις μισοφωτισμένες οδούς της τεχνητής νοημοσύνης. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τον γραπτό λόγο —παλιομοδίτικο μέσο, όπως παρατηρεί ο ίδιος— για να μας μεταφέρει την επανάσταση της κρυογονικής, των μεταφορτωμένων εγκεφάλων, των εξωσκελετών, της συνθετικής νευροβιολογίας — συντελεστών προς την επίτευξη της απεριόριστης επέκτασης.

Ώσπου να πραγματωθούν όλες οι επιδιώξεις των συμμετεχόντων σε αυτή την έκδοση, αυτό το βιβλίο θα αποτελεί μία πρώιμη εκδοχή μεταφόρτωσης μέρους της διάνοιας και της πνευματικότητας του δημιουργού. Αναμένουμε την τεχνολογία που θα το συμπυκνώσει σε μέγεθος εμφυτεύματος προς τη γνωστική ενίσχυση των απογόνων μας.