Το ιδανικό βιβλιοπωλείο

Το ιδανικό βιβλιοπωλείο βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από τον χώρο όπου περνάς το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας σου: το σπίτι σου ή τη δουλειά· ή από την καφετέρια, ίσως, αν είναι τέτοια η περίπτωσή σου, ή από το μπαλκόνι της αγαπημένης σου. Το ιδανικό βιβλιοπωλείο δεν βρίσκεται στο κέντρο της πόλης (εκτός και αν μένεις σε μικρή πόλη), δεν είναι το βιβλιοπωλείο όπου μπαίνουν κάθε μέρα εκατοντάδες πελάτες. Γνωρίζεις τους βασικούς πελάτες του ιδανικού βιβλιοπωλείου όπου συχνάζεις.

Όταν μπαίνεις στο ιδανικό βιβλιοπωλείο, ο υπάλληλος ή ο ιδιοκτήτης που θα σε δει δεν θα σε ρωτήσει αν χρειάζεσαι τη βοήθειά του ή αν ψάχνεις κάποιο συγκεκριμένο βιβλίο· σε γνωρίζει και μόνο θα σε χαιρετήσει ευγενικά και θα συνεχίσει τη δουλειά του, δηλαδή να διαβάζει κάποιο βιβλίο ανοιχτό μπροστά του. Αν σε γνωρίζει λίγο καλύτερα, θα σου πει, «Ήρθε το δεύτερο μέρος από το “Βυζάντιο έχει ρεπό” του Πεντζίκη», μα δεν θα σου αποκαλύψει σε ποιον πάγκο βρίσκεται.

Στο ιδανικό βιβλιοπωλείο συναντάς τους φίλους σου, και όρθιοι γύρω από τους πάγκους συζητάτε για τα βιβλία, όχι όμως για άλλα θέματα. Όταν δεν έχεις διάθεση για κουβέντες, δεν τους βρίσκεις εκεί και μόνο χαζεύεις τα βιβλία.

Όταν ζητάς βοήθεια για να εντοπίσεις ένα βιβλίο στο ιδανικό βιβλιοπωλείο, αυτό δεν βρίσκεται ποτέ στη σωστή του θέση ή σε κάποια από τις πιθανές θέσεις όπου μπορεί από άγνοια ή παρεξήγηση του περιεχομένου του να είχε τοποθετηθεί. Το «Καλοκαίρι» του Καμί, για παράδειγμα, δεν θα είναι ούτε στα δοκίμια ούτε στην ξένη πεζογραφία ούτε στα ταξιδιωτικά ούτε καν στο τμήμα εκλαϊκευμένης επιστήμης (όπου δεν αποκλείεται πάντως να βρίσκονται τα «Μετεωρολογικά» του Τουρνιέ). Διαφορετικά θα το έβρισκες από μόνος σου.

Μπορείς να περνάς κάθε μέρα για μια βόλτα από το ιδανικό βιβλιοπωλείο, να κάνεις ένα αργό ή γρήγορο πέρασμα μπροστά από τα ράφια και τους πάγκους και να φεύγεις χωρίς ποτέ να αισθανθείς παρείσακτος ή ενοχλητικός. Όπως ακριβώς κάνεις μπροστά στα ράφια της δικής σου βιβλιοθήκης, στο σπίτι σου, δέκα φορές κάθε μέρα.

Ξέρεις την ακριβή θέση κάθε βιβλίου στο ιδανικό βιβλιοπωλείο, ή, τέλος πάντων, μπορείς σχετικά γρήγορα να συμπεράνεις ποια είναι αυτή, κι αν δεις κάποιο βιβλίο παράταιρα βαλμένο, δεν θα διστάσεις ούτε στιγμή να το πάρεις και να το τοποθετήσεις στη σωστή θέση. Όμως δεν θα σπεύσεις να κατατοπίσεις τον πελάτη που δεν μπορεί να βρει το βιβλίο που επιθυμεί να αγοράσει ή που δεν μπορεί να θυμηθεί καν τον τίτλο ή το όνομα του συγγραφέα του ή το χρώμα του εξωφύλλου του. Αυτό είναι αρμοδιότητα του βιβλιοπώλη. Εκτός, βέβαια, και αν πρόκειται για μια πραγματική βιβλιοφιλική πρόκληση.

Μπορείς με μεγάλη ακρίβεια να υπολογίσεις πότε θα φτάσει στο ιδανικό βιβλιοπωλείο ένα βιβλίο, η κυκλοφορία του οποίου μόλις ανακοινώθηκε στις εφημερίδες ή τα περιοδικά από τα οποία ενημερώνεσαι για τις νέες εκδόσεις. Και, μόλις πας, θα το βρεις εκεί, να σε περιμένει.

Στο ιδανικό βιβλιοπωλείο υπάρχουν κάποια βιβλία, στα πιο ψηλά ράφια πιθανότατα ή ίσως στα πιο χαμηλά, που ήταν εκεί από τότε που πέρασες πρώτη φορά την πόρτα του και, φυσικά, πολύ γρήγορα τα εντόπισες. Είναι οι «Αναμνήσεις 1899» της Πηνελόπης Δέλτα, τα «Ποιήματα» του Σεργκέη Γεσένιν στη μετάφραση του Ρίτσου, ο «Αγάθος» του Νίκου Βασιλειάδη, μια παλιά έκδοση με τα θεατρικά έργα του Λόρκα. Κάποια από αυτά μπορεί και να ήθελες να τα αγοράσεις. Δεν βιάζεσαι. Ξέρεις πως θα βρίσκονται για χρόνια εκεί.

Δεν είναι απαραιτήτως κακό, στο ιδανικό βιβλιοπωλείο, να υπάρχει λίγη σκόνη πάνω σε ορισμένα βιβλία. Όχι σε όλα. Ίσως και ένα βιβλίο με τσαλακωμένο σε μιαν άκρη το εξώφυλλό του.

Στο ιδανικό βιβλιοπωλείο βρίσκεις όλα τα καινούρια βιβλία που σε ενδιαφέρουν, αλλά και τα βασικά κλασικά που μπορεί κάποια μέρα να θελήσεις ή που απλώς θέλεις να υπάρχουν γύρω σου όταν βρίσκεσαι μέσα σε ένα βιβλιοπωλείο. Θέλεις να υπάρχουν οι «Τρεις σωματοφύλακες» και η «Μαύρη τουλίπα» του Αλέξανδρου Δουμά, κι ας αγοράσεις τελικά τους «Άμπαλους» για δώρο στην ανιψιά σου που σ’ τους είχε ζητήσει.

Καλό είναι στο ιδανικό βιβλιοπωλείο να υπάρχει μια γωνία με δύο αναπαυτικές πολυθρόνες όπου να μπορείς να καθίσεις για να ξεφυλλίσεις με την ησυχία σου τα βιβλία που δεν θα αγοράσεις τελικά εκείνη την ημέρα.

Βγαίνοντας από το ιδανικό βιβλιοπωλείο, σπανίως έχεις αγοράσει μόνο το βιβλίο που είχες στο μυαλό σου να αγοράσεις περνώντας την πόρτα του για να μπεις μέσα. Θυμάσαι όμως πάντα ποια βιβλία αγόρασες τελικά.

Οι πελάτες που συναντάς στο ιδανικό βιβλιοπωλείο ενδιαφέρονται να αγοράσουν ή να δουν τα βιβλία που υπάρχουν στα ράφια του. Δεν θέλουν κάτι για να τους χαλαρώνει το βράδυ πριν από τον ύπνο ή κάτι για να ξεχνούν τα προβλήματά τους, ή ένα βιβλίο για να το κάνουν δώρο στον συνάδελφό τους από τη δουλειά, που είναι άντρας, τριάντα τριών ετών, ανύπαντρος και που του αρέσει το ποδόσφαιρο και η ιταλική κουζίνα.

Στο ιδανικό βιβλιοπωλείο υπάρχει εύκολα προσβάσιμη τουαλέτα την οποία το κοινό μπορεί να χρησιμοποιήσει χωρίς να χρειαστεί προηγουμένως να επικαλεστεί ιατρικό πρόβλημα ή να κάνει χρήση της γοητείας του. Χωρίς να χρειαστεί να ζητήσει άδεια ή οδηγίες από τον ιδιοκτήτη.

Στο ιδανικό βιβλιοπωλείο τα ράφια ξεκινόύν από το δάπεδο και φτάνουν μέχρι το ταβάνι, έτσι που πάντα θα υπάρχουν βιβλία που θα πρέπει να καταβάλεις προσπάθεια για να τα πιάσεις.

Το ιδανικό βιβλιοπωλείο έχει και δεύτερο όροφο, ένα υπόγειο ή, ακόμα καλύτερα, ένα πατάρι, όπου βρίσκονται τα ράφια με τα βιβλία φιλοσοφίας και τα κόμιξ. Εκεί δεν πηγαίνουν όλοι οι πελάτες. Στο ιδανικό βιβλιοπωλείο μερικοί πελάτες έχουν φιληθεί εκεί.

Δεν υπάρχει καφετέρια ή, ακόμα χειρότερα, μπιστρό στον ίδιο χώρο με το ιδανικό βιβλιοπωλείο. Αυτά καλό είναι να υπάρχουν σε μικρή απόσταση, δυο-τρία μαγαζιά πιο ψηλά στον ίδιο δρόμο. Γιατί στο ιδανικό βιβλιοπωλείο δεν γίνονται δεκτοί άνθρωποι που έρχονται για να πιουν καφέ ή για να φάνε μηλόπιτα. Μια μηχανή για εσπρέσο, ωστόσο, δεν είναι κακό να υπάρχει, κι ας είναι μόνο για τη μυρωδιά.

Το ιδανικό βιβλιοπωλείο περιλαμβάνει ένα τμήμα με μεταχειρισμένα βιβλία — βιβλία αυστηρά επιλεγμένα από τον βιβλιοπώλη, ο οποίος επισκέπτεται κατά καιρούς τα παλαιοβιβλιοπωλεία και προμηθεύεται ορισμένους τόμους για το δικό του μαγαζί. Μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις δέχεται βιβλία από άλλη πηγή.

Στο ιδανικό βιβλιοπωλείο γνωρίζουν ότι δεν είναι ιεραπόστολοι ή διαφωτιστές και ότι αποστολή τους δεν είναι να διδάξουν και να μυήσουν τους ανθρώπους στην ανάγνωση. Ξέρουν καλά ότι βρίσκονται εκεί για να εξυπηρετούν, και να συναναστρέφονται, όσους ήδη γνωρίζουν και εξασκούν με πάθος την πράξη της ανάγνωσης.

Στο ιδανικό βιβλιοπωλείο ακούγεται μουσική που μόνο πολύ καλά εξασκημένα αυτιά μπορούν να ακούσουν.

Το ιδανικό βιβλιοπωλείο, όπως η Πολιτεία του Πλάτωνα, η Νέα Ατλαντίδα του Φράνσις Μπέικον, η Ελλάδα η δεύτερη του επάνω κόσμου, ο δέκατος τόμος του «Τρίστραμ Σάντι» και η Μόνικα Μπελούτσι, δεν υπάρχει.