Το κακό

«Αυτό το μεγάλο κακό, από πού έρχεται; Πώς εισχώρησε έτσι στα κλεφτά στον κόσμο; Από ποιον σπόρο, ποια ρίζα μεγάλωσε; Ποιος το κάνει αυτό; Ποιος μας σκοτώνει, μας κλέβει από τη ζωή και το φως και μας κοροϊδεύει δείχνοντάς μας τι θα μπορούσαμε να γνωρίζουμε; Τα ερείπιά μας βοηθούν τη γη; Βοηθούν το γρασίδι να μεγαλώσει και τον ήλιο να λάμψει; Έχεις κι εσύ αυτό το σκοτάδι μέσα σου;» (Edward P. Train, «Η Λεπτή Κόκκινη Γραμμή»).

Πόσα αποθέματα ενέργειας και δύναμη πρέπει να έχεις για να ζωστείς με μερικά κιλά εκρηκτικά, να ντυθείς, να βγεις έξω στον δρόμο, να πλησιάσεις άλλους ανθρώπους, που δεν γνωρίζεις, άντρες, γυναίκες, παιδιά, με μία ενδιαφέρουσα και πολύχρωμη ζωή ο καθένας, με όνειρα, δημιουργικότητα, σκέψεις, εμπειρίες, και σε μια στιγμή να αποφασίσεις να βάλεις τέλος στη ζωή τους; Ποιες σκέψεις, ποια συναισθήματα σε κατακλύζουν ώστε να πας δίπλα σε ανθρώπους που σέβονται την ύπαρξή σου, τη γλώσσα σου, τη θρησκεία σου, τον ζωτικό αέρα για την αναπνοή σου, και τελείως απροκάλυπτα να βάλεις τέλος στη δική τους ύπαρξη και να βυθίσεις στο πένθος χιλιάδες φίλους και συγγενείς τους;

Πώς μπορεί αυτό το μικρό κομμάτι του εγκεφάλου σου να συντονιστεί σε μία απόλυτη αρμονία με το «μυαλό του ερπετού», να θολώσει και να αποξενώσει το υπόλοιπο μέρος και να μετατρέψει το σώμα σου σε φορέα μίσους και θανάτου; Να σε κάνει να προκαλείς συνειδητά, αλλά και ασυναίσθητα ταυτόχρονα, τον πόνο;

Οι πρώτες αντιδράσεις από την άλλη πλευρά, από αυτή στην οποία «ανήκουν» τα θύματα των τρομοκρατικών επιθέσεων στο Παρίσι, διχάζονται ήδη. Σε ψύχραιμους ορθολογιστές και συναισθηματικούς εκδικητές. Ήδη καταυλισμός προσφύγων στο Calais τυλίχτηκε στις φλόγες. Τα αντίποινα έσκασαν πάνω σε αυτούς που προσπαθούν να ξεφύγουν από την τρομοκρατία επειδή την είχαν καθημερινά έξω από την πόρτα του σπιτιού τους. Ξαφνικά, έτσι στα τυφλά, και ανάμεσα σε αλαλαγμούς φανατισμού, εντοπίστηκαν κάποιοι «ένοχοι».

Κάπως έτσι συντίθεται και η ανθρώπινη ιστορία μέχρι στιγμής. Με μικρά χτυπήματα, που απελευθερώνουν το κακό, τον φανατισμό, τον θάνατο της σκέψης και του πνεύματος. Θρησκείες που σπέρνουν το μίσος. Πολιτικοί που δημαγωγούν με στόχο ακαλλιέργητους ανθρώπους. Άνθρωποι που μπροστά στο συναίσθημα δειλιάζουν, αφήνονται και παρασέρνονται σε αυτή την τόσο ζωντανή και ζεστή ενέργεια του κακού. Ενήλικες που ανατινάζουν παιδιά, που τριγυρνάνε σαν αδέσποτα λυσσασμένα σκυλιά προσπαθώντας να δαγκώσουν, να δαγκώσουν, να μεταδώσουν τη λύσσα τους.

 Όχι, δεν ξεμπερδεύουμε εύκολα με δαύτο. Έχουμε να μαρτυρήσουμε πολύ αίμα αθώων, μίσος και λύσσα ακόμα. Έχουμε πολύ φως ακόμα να κρύψουμε με το σκοτάδι μας. Γιατί το σκοτάδι είναι ανθρώπινο. Όπως το ερωτικό πάθος, αυτό το τόσο λαμπερό, ζωντανό και πολύχρωμο συναίσθημα, μπορεί να μετατραπεί σε μία αλλοπρόσαλλη παράνοια, που θολώνει και πληγώνει συνειδητά, στοχευμένα και εκούσια, που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε φονικό. Γιατί αυτό είναι ο άνθρωπος. Ο πολιτισμένος και ο απολίτιστος. Αν θεωρούμε ότι λίγοι αιώνες διαφωτισμού και καλλιέργειας του ανθρώπινου πνεύματος αρκούν για να κατευνάσουν και να υπερισχύσουν έναντι του πρόγονου άγριου ζώου των χιλιάδων αιώνων γελιόμαστε. Το κακό είναι μέσα μας και το κακό θα πολεμηθεί με περισσότερο κακό. Γιατί ως άνθρωποι έτσι ξέρουμε να πολεμάμε.