Κατάσταση Εκτάκτου Ανάγκης

Η τύχη το έφερε έτσι ώστε να γράψω το τελευταίο κομμάτι πριν τις διακοπές του καλοκαιριού μία μέρα μετά την αποτυχημένη απόπειρα επιβολής «δικτατορίας» στην Τουρκία, τη νύχτα της 15ης Ιουλίου 2016. Ένα σενάριο βγαλμένο από τα παλιά, με συνταγές old school πραξικοπήματος και πάρα μα πάρα πολλές γκάφες, ήρθε να ταράξει για άλλη μία φορά τη χώρα. Η τύχη έκανε και κάτι άλλο: επειδή έχω φύγει από το προηγούμενο Σάββατο από την Πόλη, δεν έμελλε να έχω την εμπειρία του αυτόπτη μάρτυρα για το πώς γίνονται αυτά τα πράγματα. Δεν ήμουν εκεί για να το ζήσω.

Από το τέλος Ιανουαρίου 2013, όταν μετακόμισα στην Πόλη, έχουν γίνει πάρα μα πάρα πολλά: η εξέγερση στο Πάρκο Γκεζί, εκλογές και κόντρα εκλογές, θάνατοι αθώων ανθρώπων από την αστυνομία ή μέσα σε ορυχεία, εδραίωση της τρομοκρατίας ως μέρος της καθημερινότητάς μας και τώρα απόπειρα πραξικοπήματος. Θεωρώ ακόμη τον εαυτό μου κάτοικο της Πόλης, αυτής της μεγαλούπολης με τα κρυμμένα μυστικά και τις ασχήμιες που είναι παράταιρα όμορφες. Για να είμαι όμως ακριβής, τώρα δα που γράφω αυτές τις γραμμές, πρωί Σαββάτου, δεν ξέρω τι μέλλει γενέσθαι κι αν η δουλειά μου υπάρχει ακόμη, αν θα έχω φοιτητές να διδάξω από τον Σεπτέμβριο και βιβλιοθήκη να διευθύνω. Ακόμη, δεν ξέρω τι θα συναντήσω όταν θα καταφέρω να πάω στην Πόλη, αν η ζωή θα έχει αλλάξει ανεπιστρεπτί, διολισθαίνοντας περαιτέρω στον απεχθέστατο συντηρητισμό, εκεί όπου η πραγματικότητα διαστρεβλώνεται και για τη ζωή μου θα βγάζει φετβάδες ο κάθε μουρλός.

Για να φύγω από την Πόλη, χρησιμοποίησα το αεροδρόμιο Ατατούρκ. Η εικόνα —με ισοπεδωμένο ένα μεγάλο κομμάτι του αεροδρομίου, το οποίο αποκαθίσταται σταδιακά— είναι αποκαρδιωτική. Όταν ανεβαίνεις στον χώρο των αναχωρήσεων, βλέπεις την εικόνα που αποφάσισα να χρησιμοποιήσω γι’ αυτό το κείμενο. Φωτογραφίες των νεκρών υπαλλήλων της TAV, της εταιρείας που διαχειρίζεται το αεροδρόμιο. Νέοι άνθρωποι που τρεις φασίστες αποφάσισαν να τους σκοτώσουν για να πάνε στον Παράδεισο, να τρώνε ρύζια και να τους χορεύουν τα ουρί. Στην πραγματικότητα, βέβαια, για να επιβεβαιώσουν το μίσος τους για την ανθρωπότητα και τα επιτεύγματά της. Μισάνθρωποι.

Και χθες αυτό, να μένεις με το στόμα ανοιχτό όταν έρχεται το πρώτο μήνυμα αμέσως μόλις ξεκίνησε η διαδικασία αποκλεισμού των γεφυρών και να ρωτάνε όλοι: «Πραξικόπημα;» και να μην το πιστεύεις ότι μπορεί να γίνει, αν και το έχεις συζητήσει πάρα πολλές φορές με φίλους και γνωστούς, αποκλείοντας στο μυαλό σου το ενδεχόμενο ως ακραία υπερβολικό. Με ένα μηδαμινό σχέδιο που μπάζει, με τα κανάλια στην Τουρκία να βρίσκονται σε πλήρη λειτουργία, καμία διακοπή στις επικοινωνίες —Ίντερνετ και τηλέφωνα λειτουργούσαν εντέλει κανονικά— και ταυτόχρονα με νεκρούς που αθροίζονται δίπλα στους νεκρούς του αεροδρομίου, της Άγκυρας, της Ιστικλάλ, του Σουλτάναχμετ και τόσους άλλους. Μία μόνιμη πικρή γεύση στο στόμα, κι όλα αυτά να συσσωρεύονται. Και, από την άλλη, η χαρά τού να δίνεις γνώση και να μαθαίνεις. Να γίνεσαι καλύτερος μέσα από τους φοιτητές του τμήματος που με αφορμή τις ερωτήσεις τους μαθαίνεις κι εσύ τόσο πολλά και τόσο σημαντικά. Με τους φίλους που έχεις βρει κοινούς κώδικες επικοινωνίας. Με ανθρώπους που λες ότι άξιζε να μετακομίσεις στην Πόλη, μόνο και μόνο για να τους γνωρίσεις.

Δίχως να διεκδικώ δάφνες ούτε να πιστεύω ότι μπορώ να προβλέψω το μέλλον, και χωρίς φυσικά να είμαι ειδικός, πιστεύω ότι οι συνέπειες αυτού που έγινε χθες θα είναι καταστροφικές και θα βυθίσουν στην απομόνωση την Τουρκία για πάρα πολύ καιρό. Δεν μπορώ να ξέρω αν η πολιτική τάξη της χώρας έχει αντιληφθεί τι έχει συμβεί. Οι συμμαχίες που αναζητούνται διαρκώς είναι οι χειρότερες δυνατές, με έμφαση στον συνεκτικό δεσμό που ονομάζεται θρησκεία και όχι σε μία υγιή βάση συνεργασίας. Η αποκαθήλωση του Ατατούρκ θα είναι σαρωτική και σε όλα τα επίπεδα: συμβολικό, δομικό, πραγματικό και φαντασιακό — και με ευθύνη και όλων εκείνων που νομίζουν ότι υπηρετούν τα ιδανικά του. Συντηρητικοί με μανδύα Ευρωπαίου, νομίζουν ότι το να συχνάζουν στο Νισάντασι και στα καφέ του Τζιχάνγκιρ τούς κάνει Ευρωπαίους και μοντέρνους ανθρώπους. Άνθρωποι με βαθιά συντηρητικές απόψεις που αισθάνονται διαφορετικοί από τους θρησκευόμενους συμπολίτες τους επειδή δεν πηγαίνουν στο τζαμί και δεν νηστεύουν. Νομίζουν ότι έτσι γίνονται κεμαλικότεροι του Κεμάλ. Αμ δε.

Δεν μπορώ να πιστέψω ότι υπάρχει περίπτωση η χώρα να συγκλίνει σε τέτοιο βαθμό συντήρησης ώστε να θυμίσει ένα Ιράν της δεκαετίας του ’80. Από την άλλη, δεν πίστευα ποτέ ότι υπήρχε περίπτωση να γίνει έστω και αυτή η γελοία και κωμική απόπειρα πραξικοπήματος — και έγινε. Τα πάντα είναι ανοιχτά, και το άμεσο μέλλον θα δείξει.

Καλό καλοκαίρι…