Κορύφωση

ΚΑΡΤΑ ΕΠΙΒΙΒΑΣΗΣ.—Ήταν σ’ ένα συνηθισμένο, ανώδυνο επαγγελματικό τηλεφώνημα, πριν από πολλά χρόνια, που (έπειτα από τόσα κείμενα, τόσες διορθωμένες φράσεις, τόσες ξαναγραμμένες διατυπώσεις) πήρα το σκληρό μήνυμα από τον συνομιλητή μου, νομικό στο επάγγελμα, «Σου το λέω φιλικά, αλλά να το προσέξεις, μου απαντάς συχνά με τη λέξη κατάλαβα, ακόμη κι αν ενδέχεται να μην έχεις όντως καταλάβει αυτό που λέω», κι αντί να ξεσηκώσω τις αναμνήσεις του Γιάκομπσον και του προσδιορισμού της φατικής λειτουργίας, ψέλλισα κάτι σαν «Σωστό…» Νομίζω ότι επί χρόνια δεν πρόφερα ξανά στον ίδιο συνομιλητή τη λέξη κατάλαβα, μα ανέπτυξα αντανακλαστικά αυξημένης καχυποψίας έναντι των όρων που χρησιμοποιούμε φορμουλαϊκά, κι ακόμη πιο αυξημένη περιέργεια για τον τρόπο που διαμορφώνεται η προτίμησή μας έναντί τους. Κι έτσι εσχάτως θορυβήθηκα, όταν διαπίστωσα πως με μεγάλη συχνότητα επανέρχεται στον λόγο μου η λέξη κορυφώνεται και οι παραλλαγές της, κι έσπευσα να ελέγξω (όσο επιτρέπει η μνήμη), σε ποιας διάθεσης συμφραζόμενα ανταποκρίνεται η επιλογή της, αν είναι διατύπωση που πιο πολύ συνδέεται με προσδοκία ή φέρει τα χαρακτηριστικά της αποτίμησης, αν προσδιορίζει περισσότερο την αίσθηση συντελεσμένων ή επιχειρούμενων εντάσεων, αν απηχεί εντέλει ανακούφιση ή αγωνία· μα, όσο ανέτρεχα στις περιπτώσεις που έτσι έχω γράψει ή έχω μιλήσει, τόσο βεβαιωνόμουν ότι πρωτίστως η επιλογή του ρήματος έχει αφανή στόχο να τεκμηριώσει την οδυνηρή αίσθηση ότι τόσα και τόσα που γίνονται, συμπυκνωμένα και εντατικότατα μέσα σε χρόνο ελάχιστο, συγκροτούν κάποια κατάσταση ασυνήθιστη και εντός της περιέχεται το όριο πέρα από το οποίο η ασφυξία ανατρέπεται και επανέρχεται κάποια κανονικότητα στην αναπνοή, που ως λειτουργία μηχανική την αντιλαμβανόμαστε μονάχα διά της διακοπής ή της περιστολής της, όπως και την ισχύ των λέξεων διά της ματαίωσης των κυριολεκτικών χαρακτηριστικών τους.