Λεξικό αποδημίας [3]

Στα προηγούμενα (εδώ και εδώ) και σε επόμενα σημειώματα, χτίζουμε ένα λεξικό όρων σχετικών με τα σύνορα, την προσφυγιά και τη μετανάστευση.

Άρθρο 19: Διάταξη του παλιού Κώδικα Ιθαγένειας, σύμφωνα με την οποία όποιος έφευγε από τη χώρα χωρίς σκοπό να επιστρέψει έχανε την ελληνική ιθαγένεια. Η διάταξη αυτή καταργήθηκε το 1998. Χρησιμοποιήθηκε για να αφαιρεθεί η ιθαγένεια από πολιτικούς αντιφρονούντες/κομουνιστές που κατά το διάστημα μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο πήγαν στο ανατολικό μπλοκ. Κατά τη δεύτερη φάση εφαρμογής του άρθρου 19, κυρίως από τη δεκαετία του 1970 και μετά, στοχοποιήθηκαν μέλη της μειονότητας της Θράκης. Ειδικά εάν έφευγαν για την Τουρκία, έστω και προσωρινά, διαπιστωνόταν ότι δεν είχαν πρόθεση επιστροφής στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα να τους αφαιρείται η ιθαγένεια.

Ομογενής: Πρόσωπο που δεν έχει ελληνική ιθαγένεια, αλλά έχει την ελληνική εθνικότητα ή έλκει την καταγωγή του από Έλληνες το γένος. Η έννοια του ομογενούς είχε στο παρελθόν πολύ μεγάλη σημασία, όταν μεγάλοι ελληνικοί πληθυσμοί ζούσαν ακόμη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, και βασικό κριτήριο για την αναγνώριση κάποιου ως ομογενούς ήταν η θρησκεία του. Πιο πρόσφατα η έννοια του ομογενούς χρησιμοποιήθηκε για να προσδιορίσει τους ελληνικής καταγωγής κατοίκους της Βορείου Ηπείρου, η οποία ανήκει στην Αλβανία, καθώς και κατοίκους επίσης ελληνικής καταγωγής τής πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Κατά κανόνα η ιδιότητα του ομογενούς σε χώρες τής πρώην Σοβιετικής Ένωσης πιστοποιείτο από τα κατά τόπους προξενεία, με αποτέλεσμα να αποτελέσει και αντικείμενο αθέμιτων συναλλαγών και μαφιόζικης επιρροής. Στον αθλητισμό, η έννοια του ομογενούς είχε την έννοια ότι επέτρεπε σε κάποιον αθλητή που δεν είχε την ελληνική ιθαγένεια να αγωνίζεται σε ελληνικές ομάδες καθ’ υπέρβαση των περιορισμών που υπήρχαν για τον αριθμό των ξένων αθλητών στην ομάδα. Ενώ παλαιότερα η ιδιότητα του ομογενούς αναζητείτο σε Έλληνες που είχαν μεταναστεύσει στη χώρα προέλευσης του αθλητή κατά το μακρινό παρελθόν, στη δεκαετία του 1990 οι αλλοδαποί αθλητές ανακάλυπταν ότι ήσαν καρποί εξωσυζυγικών σχέσεων που είχαν οι μητέρες τους με Έλληνες.

Παλιννοστούντες: Ομογενείς από την πρώην Σοβιετική Ένωση που επέστρεψαν στην Ελλάδα και έχουν ειδική αντιμετώπιση από την Πολιτεία (ειδικές πρόνοιες για τη στέγαση και τη σίτισή τους, την πρόσληψή τους στο Δημόσιο κλπ.).

Κώδικας Συνόρων Schengen: Ο Κανονισμός 562/2006 —όπως έχει τροποποιηθεί με μεταγενέστερους κανονισμούς— που καθορίζει το καθεστώς μη-ελέγχου στα εσωτερικά σύνορα της Ζώνης Schengen και το καθεστώς ελέγχου στα εξωτερικά σύνορα της Ζώνης Schengen. Ο κανονισμός αυτός προβλέπει και τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες ένα κράτος-μέλος επιτρέπεται να επαναφέρει προσωρινά ελέγχους στα σύνορά του με άλλες χώρες της Ζώνης Schengen. Τελευταία τροποποίηση του Κανονισμού έγινε με τον Κανονισμό 1051/2013.

Αναστολή των διατάξεων Schengen: Έτσι ονομάζονται μία σειρά από προβλέψεις που περιέχονται στον Κώδικα Συνόρων Schengen, δυνάμει των οποίων επιτρέπεται να επιβληθούν έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα της Ζώνης Schengen. Η επιβολή ελέγχων μπορεί να γίνεται είτε μονομερώς, είτε κατόπιν συστάσεως του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά από πρόταση της Επιτροπής. Στην πρώτη περίπτωση διασφαλίζεται η χώρα που επιβάλλει τους εσωτερικούς ελέγχους, ενώ στη δεύτερη οι έλεγχοι επιβάλλονται, προκειμένου να αποσοβηθεί απειλή στο σύνολο της Ζώνης Schengen.

[ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ]

[ Εικονογράφηση: Jacob Lawrence, One-Way Ticket — Migration Series and Other Visions of the Great Movement North (1951) ].