Μακριά από τη χωματερή

Θα πετούσαμε ποτέ στον κάδο μας πολύτιμα αντικείμενα; Αν απαντούμε αρνητικά σε αυτό το ερώτημα, τότε θα πρέπει να επαναπροσεγγίσουμε το ζήτημα των ανακυκλώσιμων αγαθών.

Τα ανακυκλώσιμα αντικείμενα δεν είναι σκουπίδια. Είναι χαλκός, ατσάλι, αλουμίνιο, χαρτί, γυαλί, πλαστικό: πολύτιμες πρώτες ύλες που θα πρέπει να αντλήσουμε ή να δημιουργήσουμε εκ νέου, σπαταλώντας επιπλέον ενέργεια και φυσικούς πόρους. Όλα τα παραγόμενα προϊόντα που καταναλώνουμε παράγονται από κάπου. Οι πρώτες ύλες για ένα μικρό μπουκάλι νερού ή για ένα αλουμινένιο κουτί αναψυκτικού, έως κάθε χάρτινη συσκευασία τυποποίησης και συσκευασίας, είναι ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο), μέταλλα και δέντρα. Αν πρέπει να μιλήσουμε και με οικονομικούς όρους, τότε ας υπολογίσουμε πως ένας τόνος αλουμινίου μπορεί να κοστολογηθεί από 900 έως 1.200 ευρώ, ενώ ένας τόνος χαρτιού στα 100 ευρώ. Αν μη τι άλλο, οι αριθμοί σίγουρα δεν μας επιτρέπουν να τα κατατάξουμε στην κατηγορία Σκουπίδια.

Είναι απολύτως ξεκάθαρο πως ο πλανήτης διαθέτει πεπερασμένο αριθμό φυσικών πόρων. Σύμφωνα δε με τα τελευταία δεδομένα που λαμβάνουμε από την επιστημονική κοινότητα, αρκετοί από αυτούς τους πόρους φθίνουν με γοργούς ρυθμούς. Συνεπώς, δεν θα ήταν υπερβολή αν χρησιμοποιούσαμε τον όρο οικολογική καταστροφή για να περιγράψουμε αυτή την —με όρους πραγματικής οικονομίας— σπατάλη. Μια σπατάλη μάλιστα στην οποία συντελεί άλλος ένας παράγοντας: ο παράγων «μύθος».

Σε συζητήσεις για το θέμα της ανακύκλωσης, επικρατεί συχνά η εσφαλμένη άποψη πως

στην πραγματικότητα δεν γίνεται ανακύκλωση υλικών, αποτρέποντας τους καταναλωτές να την εφαρμόσουν. Βάσει αυτού του μύθου, όλα ανεξαιρέτως, σκουπίδια και ανακυκλώσιμα υλικά, συλλέγονται και καταλήγουν σε μέρη που δεν είναι χώροι διαλογής, αλλά απόρριψης και διαχείρισης απορριμμάτων. (Αν μιλάμε για την ελληνική πραγματικότητα, τότε η χωματερή είναι η λέξη που σχηματοποιεί στο μυαλό μας καθετί από αυτά). Είναι όμως έτσι; Όχι. Στην πραγματικότητα, γίνονται σταθερά βήματα (ακόμη και στη χώρα μας): το 28% των αστικών αποβλήτων ανακυκλώνεται, και αυτό είναι ένα νούμερο που δημιουργεί θετική εικόνα για τα πράγματα.

 Στην ουσία, η ανακύκλωση είναι η εύκολη επιστροφή των υλικών στην παραγωγή, αφού τα αποστέλλουμε στο σημείο εκκίνησης, αποφεύγοντας το πιο ενεργοβόρο βήμα σε πρώτες ύλες, ενέργεια και κόστος, που δεν είναι άλλο από τη διαδικασία παραγωγής τους. Κάθε τόνος ανακυκλωμένου πλαστικού είναι ένας τόνος διοξειδίου του άνθρακα που δεν εκλύθηκε και που δεν μόλυνε την ατμόσφαιρα.

Όμως η ανακύκλωση δεν είναι μόνο η προσπάθεια μείωσης του ενεργοβόρου αποτυπώματός μας στον πλανήτη. Είναι και ένας υποσχόμενος οικονομικός κλάδος που δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, πολύ περισσότερων από αυτές που απαιτεί η ταφή των απορριμμάτων. Και όλα αυτά, μη συμπεριλαμβάνοντας την ηθική ικανοποίηση που λαμβάνει το αξιακό μας σύστημα όταν συμβάλλουμε με την ανακύκλωση, αλλά και με κάθε μέσο που διαθέτουμε, στην προστασία του πλανήτη — πράγμα που, με τη σειρά του, αποτελεί πηγή έμπνευσης για να προσπαθήσουμε και να κάνουμε ακόμη περισσότερα για ένα πιο καθαρό, πιο φυσικό περιβάλλον, και για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής με την οποία είμαστε πλέον αντιμέτωποι.