Με την ειρωνική μελαγχολία της ωριμότητας

Μια σημαντική ανθολογία δέκα διηγημάτων του κορυφαίου και πολυβραβευμένου Αμερικανού διηγηματογράφου Τομπάιας Γουλφ κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ίκαρος σε μετάφραση των Τάσου Αναστασίου και Γιάννη Παλαβού. Πρόκειται για μια συλλογή διηγημάτων που εισάγει με τον καλύτερο τρόπο τον αναγνώστη στο έργο του Γουλφ και παράλληλα του συστήνει έναν από τους πιο σημαντικούς Αμερικανούς πεζογράφους.

 Στο αφηγηματικό σύμπαν των διηγημάτων του Γουλφ οι ήρωες έχουν να αναμετρηθούν με τη μοναξιά τους, τις εσωτερικές διακυμάνσεις του ψυχισμού τους και κυρίως να κοιτάξουν κατάματα τα προσωπικά τους διλλήματα, όλα όσα τους κρατούν εγκλωβισμένους σε ένα περιβάλλον ξένο, συχνά εχθρικό και απόλυτα διαβρωτικό, ώστε να ανακαλύψουν εκεί τις λεπταίσθητες εκείνες αποφάσεις που πρέπει να πάρουν για να διατηρήσουν την εσωτερική τους αρμονία και την ισορροπία στις κοινωνικές τους σχέσεις.

Από τη χρήστη ναρκωτικών ουσιών, έως τον γιο που προσπαθεί να βρει έναν τρόπο να επικοινωνήσει με τους γονείς του, τον άνθρωπο που πρέπει να ωριμάσει είτε το θέλει είτε όχι και εκείνους τους τύπους που εμπλέκονται σε ένα παιχνίδι πυροβολισμών, οι ήρωες των διηγημάτων αυτών συνθέτουν το κοινωνικό περίγραμμα μιας καθημερινότητας που ο Γουλφ παρουσιάζει με μια ισορροπημένη ευαισθησία και συγγραφική συγκρότηση.

Ο Γουλφ, ένας ικανότατος δεξιοτέχνης του λόγου, χρησιμοποιεί τη γλώσσα σαν ένα εργαλείο συνεκτικής ωριμότητας για να δώσει με λόγο λιτό, απλό και ουσιώδη, συχνά σκωπτικό, χωρίς λεκτικούς ακροβατισμούς, την καθημερινή πλευρά των ανθρώπων και την προσπάθειά τους να συμβιβαστούν με τις προσωπικές αλήθειες της ζωής τους, να κοιτάξουν κατάματα την τραγικότητά τους και να εξαπολύσουν τη δική τους κραυγή ενάντια σε ό,τι δυναστεύει την ψυχή τους.

Και αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι ο Γουλφ δείχνει στον αναγνώστη όλα όσα έχει εκείνος εντοπίσει με έναν τρόπο ήρεμο, χωρίς να «φωνάζει», χωρίς να παρωδεί, αλλά με τη σιγουριά πως ο λόγος του θα περάσει στον αναγνώστη του όσα θέλει να πει ωσμωτικά και ανυποχώρητα. Χωρίς υπεραπλουστεύσεις και αναλύσεις.

Με συγγραφική σιγουριά καταβυθίζεται στον ψυχισμό των ηρώων του, ανασκάπτει τη συσσωρευμένη σκόνη των αναμνήσεων, των βιωμάτων και των εμπειριών τους και φέρνει στην επιφάνεια τα συναισθήματα εκείνα που μπορούν να λειτουργήσουν καταλυτικά και να ανατρέψουν τη συνείδησή τους.

Το καλό και το κακό δοκιμάζει τους ήρωες, και ο Γουλφ παραμένει θεατής στην προσωπική τους αναμέτρηση πάνω σε δυο τραγικούς άξονες, στους οποίους στηρίζει το συγγραφικό αρχιτεκτόνημα των διηγημάτων του. Όπως όλοι οι μεγάλοι του είδους, ο Γουλφ δεν παίρνει θέση. Παρατηρεί τις εξελίξεις μάλλον από απόσταση για να μπορεί έτσι να διακρίνει ευκολότερα τις προβλέψιμες ή μη αντιδράσεις των ηρώων του, ενδεχομένως να τις καταλάβει, να τις κατανοήσει και εντέλει να αφήσει τον αναγνώστη να διακρίνει μέσα σ’ αυτές τα ψήγματα ανθρωπιάς, ελευθερίας και αυτοσυνείδησης που μπορεί να διαθέτει ο καθένας.

Ο Γουλφ ιχνηλατεί τις ανθρώπινες σχέσεις μέσα σε όρια τα οποία ο ίδιος καθορίζει και μετά στέκεται στο βάθος και επιβλέπει ό,τι προκαλούν τα όρια αυτά και τους τρόπους που μπορεί να επινοήσει ένας άνθρωπος για να τα ξεπεράσει ή να περιχαρακωθεί εντός τους — χωρίς ποτέ ο ίδιος ο συγγραφέας να επικρίνει, να αποδοκιμάζει ή να επιδοκιμάζει τις αποφάσεις των ηρώων του.

Παράλληλα, είναι ορατά τα αυτοβιογραφικά στοιχεία που χρησιμοποιεί ο Γουλφ. Για παράδειγμα, είναι γνωστή η συμμετοχή του στον πόλεμο του Βιετνάμ: την τραυματική εμπειρία του διηγείται στο διήγημα που τιτλοφορεί τη συλλογή, όπως παλαιότερα είχαμε δει στον βραβευμένο «Κλέφτη του Στρατοπέδου». Αλλά και στο εμβληματικό διήγημα με τον τίτλο «Ένα επεισόδιο από τη ζωή του καθηγητή Μπρουκ» διακρίνει κανείς τη δική του εμπειρία έως ότου γίνει και ο ίδιος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ.

Ένα βιβλίο γραμμένο με τη μελαγχολία της ωριμότητας, το ήθος της υποδόριας ειρωνείας, την καλαισθησία της γλωσσικής αγωγής και τη συγγραφική δεινότητα ενός από τους πλέον σημαντικότερους εκπροσώπους της αμερικανικής διηγηματογραφίας.