Μεγαλώνοντας

Η «Υποταγή» δεν είναι ένα ισλαμοφοβικό βιβλίο, δεν είναι ένα σεξιστικό βιβλίο, δεν είναι καν ένα πολιτικό βιβλίο, ή ένα βιβλίο πολεμικής. Είναι ένα αντρικό βιβλίο. Για την ακρίβεια, ένα βιβλίο που μιλά για το γήρας, για το σώμα, για τους καθημερινούς μικροπόνους και τις νέες αρρώστιες, για τα έμφοβα κοιτάγματα πίσω από την πλάτη, στο παρελθόν, προς όσα χάθηκαν και σε όσα έμειναν μισά, μισερά και ματαιωμένα από την πλευρά ενός άντρα. Είναι ένα βιβλίο που μιλά για τον διαρκή φόβο των αντρών άνω των 50: είναι ένα βιβλίο φόβου. Τα υπόλοιπα είναι όλα μαζί ένα καταπληκτικό αμπαλάζ, με φίνο χαρτί και με χιλιομπερδεμένη κορδέλα, μια ιστορία χωρίς ιστορία, ένα μυθιστόρημα χωρίς την παραμικρή πλοκή, κάτι που γίνεται έξω από τα παράθυρα (του μυθιστορήματος) και, ως εκ τούτου, μπορεί μεν να αποσπά την προσοχή μας με τον θόρυβο που προκαλεί, αλλά ώς εκεί: δεν είναι η ουσία του βιβλίου αυτή, κι ας διαβάζεται με απόλυτο ενδιαφέρον ακριβώς για όλα αυτά. (Η σκηνή με τη φιλολογική δεξίωση και τους πυροβολισμούς που ακούγονται απέξω είναι σπουδαία, και ανατριχιαστική: και ένα κλειδί στην όλη ιστορία). Ο Ουελμπέκ πενθεί τη χαμένη του ρώμη (την αντρική ρώμη), τη σεξουαλικότητά του, τη διάθεσή του για άλλα σώματα: πενθεί, κυρίως, και τρέμει την αυξανόμενη απέχθειά του προς το δικό του σώμα, την παρακμή (όχι της Δύσης, όχι του ορθολογισμού, όχι του φιλελευθερισμού και της δημοκρατίας: του σώματος, ξαναλέω), την αποτυχία (όχι του ανθρωπισμού: αλλά του ανδρισμού) και τον βέβαιο θάνατο.

Η υπόθεση είναι γνωστή από τα δελτία Τύπου και τα ρεπορτάζ (ήδη από τον Ιανουάριο, όταν η έκδοση της «Υποταγής» στη Γαλλία συνέπεσε με την τρομοκρατική επίθεση στο Charlie Hebdo, οπότε και ορθώς κρίθηκε σωστό να αποσυρθεί για ένα διάστημα): Στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών της Γαλλίας του 2022, η Δεξιά και οι Σοσιαλιστές στηρίζουν τον (διόλου μετριοπαθή) ηγέτη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας απέναντι στην ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν, ο οποίος και τη νικά. Έτσι, η Γαλλία, που βρισκόταν εν μέσω μίας κατάστασης που θύμιζε απαρχές εμφυλίου, με διαρκείς φονικές οδομαχίες και κατάρρευση σε όλα τα επίπεδα, αποκτά, πρώτη αυτή σε όλη την Ευρώπη, μουσουλμάνο ηγέτη. Θα ακολουθήσει το Βέλγιο, και σιγά-σιγά και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες: το όνειρο για ένα νέο «ρωμαϊκό» Imperium θα γίνει πραγματικότητα μέσω του Ισλάμ. Οι γυναίκες ακολούθως θα κλειστούν στα σπίτια τους και θα κυκλοφορούν με καλυμμένη κεφαλή, οι άντρες θα παντρεύονται τέσσερις, καθεμία για άλλη «ανάγκη», η σαρία θα αντικαταστήσει το δίκαιο, ο νέος Γάλλος πρόεδρος θα ελέγχει την εκπαίδευση (καθότι «όλα είναι θέμα παιδείας») πλήρως και με άτεγκτη αυστηρότητα κλπ. κλπ. Ο ήρωας του βιβλίου, πανεπιστημιακός μέσου βεληνεκούς με ειδίκευση στον «παρακμιακό» Ουισμάνς, θα παρατηρεί τα τεκταινόμενα από απόσταση, πασχίζοντας να υφάνει την καλύτερη μοίρα για τον ίδιο.

Οι σκηνές όπου ο ήρωας τρώει καλά, πίνει πολύ και κάνει σεξ είναι κορυφαίες. Τα σχόλια για τον Ουισμάνς μελαγχολικά και άκρως ρομαντικά. Η κριτική που κάνει ο βαθιά είρων Ουελμπέκ στα λογής κατεστημένα (το λογοτεχνικό, το ακαδημαϊκό, της κριτικογραφίας) είναι ιλιγγιώδης και συναρπαστικά αστεία. Εδώ έχουμε να κάνουμε, ασφαλώς, με ένα κωμικό βιβλίο, με μία κωμωδία, που πρώτη αυτή γελά με τους κριτικούς της. Οι πολλές αφιερωμένες στη μεταφυσική και τις θρησκείες σελίδες διαβάζονται ευχάριστα, και αποπροσανατολίζουν εξίσου επιτυχημένα: ο Ουελμπέκ χτίζει ένα σύμπαν χωρίς Θεό, ένα σύμπαν λαβκραφτικό και τρομώδες, γεμάτο σκιές που άλλα υπαινίσσονται και άλλα κρύβουν. (Και μιας και αναφέραμε τον αγαπημένο του, και ημών, Λάβκραφτ: πρόκειται για ένα μυθιστόρημα σωματικού τρόμου, ένα μυθιστόρημα φθοράς).

Η παιγνιώδης και βαθιά προσωπική (δηλαδή αφιερωμένη στον καθένα μας) «Υποταγή» κυκλοφορεί, όπως και το σύνολο των βιβλίων του Ουελμπέκ, από τις Εκδόσεις Εστία, στην καλοφτιαγμένη μετάφραση της Λίνας Σιπητάνου.