Το μέσο διατύπωσης του Κόσμου

Το βιβλίο του Δημήτρη Τσεκούρα «Η  Φθορά» από τις εκδόσεις Εξάρχεια αποτελεί ένα sui generis ανάγνωσμα. Δεν είναι δοκίμιο, δεν είναι λογοτεχνία με την κλασική έννοια της. Είναι ένας θρηνητικός και συνάμα αποθεωτικός μονόλογος για την «αξία» της φθοράς. Μια απο-θέωση της διαδικασίας που οδηγεί τα πάντα στον θάνατο, μέσα από  έναν μονόλογο που, άλλοτε παραληρηματικός, άλλοτε σθεναρά εστιασμένος αλλά σε όλη την έκταση του βιβλίου σταθερά ενδιαφέρων, σε ταξιδεύει στην ίδια την ζωή και το «δεδικασμένο» της.

Ο Ραφαήλ Εσθητός, συγγραφέας «εκφωνεί» τον λόγο του περί φθοράς σε ένα φανταστικό κοινό, μονίμως απόν, με το οποίο όμως αλληλεπιδρά με τους όρους που εκείνος ορίζει και πάντως με πολύ ιδιαίτερο τρόπο.

Η περιήγηση αυτή στον κόσμο της φθοράς ή στη φθορά του κόσμου είναι συνεχώς αποκαρδιωτικά ξεκαρδιστική ή ξεκαρδιστικά αποκαρδιωτική καθώς ισορροπεί ταχυδακτυλουργικά ανάμεσα στο τετελεσμένο της φθοράς, τη μοιρολατρία του δεδικασμένου και την υποσχετική της συνεχούς αναγέννησης και ανανέωσης.

Ο αφηγητής, Ραφαήλ Εσθητός, ξεκινά την ομιλία του με την ενεργοποίηση των «ρουθουνιών» του από τη μυρωδιά της ναφθαλίνης η οποία του φέρνει στο μυαλό…

…την έννοια της συντηρήσεως, και η έννοια της συντηρήσεως εξίσου αναπόφευκτα έφερε στο μυαλό μου την αντίθετη έννοια: την έννοια της φθοράς. […] Τίποτε δεν αξίζει τον κόπο να συντηρηθεί. Όταν κάτι αρχίζει να χρειάζεται συντήρηση, αυτό αναπόφευκτα σημαίνει ότι κάποια βαθύτατη και εσωτερική φθορά έχει ήδη συντελεσθεί. Στο εσωτερικό του. Και κάθε εσωτερική φθορά πρέπει οπωσδήποτε να ολοκληρώνεται. Που θα πει να γίνεται και εξωτερική φθορά. Δεν υπάρχει ποτέ ημιτελής φθορά.

Η αρχική αυτή αξιωματική τοποθέτηση θα αναλυθεί διεξοδικά στις 80 όλες και όλες σελίδες αυτού του υπέροχου βιβλίου που ο Δημήτρης Τσεκούρας έγραψε απνευστί σε τρεις ημέρες.

Το μοναδικό σε όλο το βιβλίο είναι ακριβώς αυτός ο στοχασμός, ο μετα-στοχασμός θα έλεγε κανείς, επάνω στο τελεσίδικο. Το οποίο όμως με μια ιδιότροπη διαδικασία αναδεικνύει μοναδικά το ακριβοθώρητο της ζωής, της ενεργητικής ζωής, της ζωής που έχει νόημα. Από τη μανιχαϊστική άποψη ότι «τίποτε και κανένα απολύτως ον δεν άξιζε, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, τον κόπο να υπάρχει» δεν προκύπτει ο μηδενισμός, η παραίτηση ή η αίσθηση της ματαιότητας. Διαβάζοντας σελίδα-σελίδα, ανακαλύπτεις ότι, όσο περισσότερο μιλά για τη φθορά ο Εσθητός, ο φανταστικός συγγραφέας, στο φανταστικό κοινό του, τόσο περισσότερο ενεργοποιείται μέσα σου  —αν θεωρήσεις εαυτόν μέρος του εικονικού κοινού του— η θέληση να αντισταθείς στην προδιαγεγραμμένη φθορά με μια πορεία προς αυτήν που  να έχει νόημα. Νομίζω ότι αυτό θέλει να κάνει και ο Δημήτρης Τσεκούρας και το κείμενό του από μια τέτοια βαθιά πίστη στην αξία μιας ζωής με νόημα διατρέχεται.

Γράφω σημαίνει με αγγίζει ο θάνατος. Είναι όπως την ιερή στιγμή της εκσπερματίσεως αλλά με αντίστροφη ροή. Χύνεις αλλά όχι προς τα έξω. Χύνεις προς τα μέσα. Και δεν εννοώ ασφαλώς τη φυσική ροή που είναι να χύνεις μέσα σε ένα ξένο, σε ένα αλλότριο σώμα. Εννοώ να χύνεις μέσα στο δικό σου σώμα, το μόνο έτσι κι αλλιώς σώμα που σου αναλογεί. Η στιγμή κατά την οποία γονιμοποιός και γονιμοποιούμενος ταυτίζονται.

Συνεχίζει ο Ραφήλ Εσθητός με τη φθορά των αισθημάτων:

Η φθορά του συναισθήματος είναι μεγαλειώδης στιγμή […]. Η στιγμή της απαρχής της φθοράς του αισθήματος συμπίπτει και ταυτίζεται πάντοτε με την πιο απογειωμένη στιγμή του αισθήματος.

Και αν μετά από αυτό νιώθει κανείς το τελεσίδικο των αισθημάτων, των σχέσεων και φυσικά του έρωτα να τον κοντοζυγώνει επικίνδυνα, αμέσως μετά έρχεται το πιο αισιόδοξο μήνυμα του κόσμου από τα αστέρια:

Αυτό που δεν υπάρχει λάμπει. Υπάρχει πιο αισιόδοξο μήνυμα από αυτό; Αυτό που δεν υπάρχει λάμπει... Αυτό που λάμπει έχει ήδη υποστεί την απόλυτα συντελεσμένη φθορά και για αυτόν τον λόγο λάμπει. Γιατί είναι απαστράπτουσα η φθορά και εκθαμβωτική. […] Να απολαμβάνεις τη φθορά είναι μια από τις μεγαλύτερες απολαύσεις που μπορεί να απολαύσει ένας άνθρωπος. Απολαμβάνω τη φθορά μου σημαίνει απολαμβάνω τη διαδικασία της επιστροφής μου στο αγέννητο, δηλαδή στο αιώνιο, δηλαδή στο ανύπαρκτο… Είναι το ωραίο ταξίδι της επιστροφής. Το ταξίδι της επιστροφής είναι το μόνο ταξίδι που αξίζει. Το ταξίδι του πηγαιμού είναι άνευ της παραμικρής σημασίας. Γιατί το βαθύτερο νόημα του ταξιδιού συμπυκνώνεται κατά την ώρα της επιστροφής.

Στο νοητικό ταξίδι του ο Εσθητός θα φθείρει και τις λέξεις:

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη φθορά από αυτήν που υφίστανται οι λέξεις τη στιγμή κατά την οποία λέγονται, τη στιγμή κατά την οποία εκφωνούνται.

Και όσο για τον συγγραφέα;  

Ο συγγραφέας είναι ένα ολοσχερώς ρυπαρό ον που αποσκοπεί ωστόσο στην καθαριότητα. Η σχέση του συγγραφέα με την καθαριότητα είναι τρόπον τινά σαν τη σχέση της φθοράς με την ουδέποτε κεκτημένη αφθαρσία.

Ίσως η πιο αγαπημένη μου φράση,  αν και δεν είναι από τις δυνατότερες, είναι ετούτη:

Είναι πράγματι  φοβερό το τι μπορεί να προκαλέσει η οσμή της ναφθαλίνης σε έναν στοιχειωδώς σκεπτόμενο άνθρωπο.

Καταληκτικά, κρατήστε αυτή τη σκέψη:

Η γραφή είναι ένα είδος διατύπωσης του κόσμου με το πλέον εφθαρμένο υλικό του Κόσμου: τις λέξεις. Υπό αυτή την οπτική λοιπόν, η φθορά είναι το μέσο διατύπωσης του Κόσμου και η γραφή είναι η πλέον διεφθαρμένη διαδικασία. Ως εκ τούτου θεωρώ πολύ πιθανό αυτό το εντελώς παράξενο συν στη λέξη συγγραφή να μην υποδηλώνει τίποτε άλλο παρά την αρωγή της φθοράς χωρίς την οποία ενδεχομένως Γραφή δεν θα υφίστατο.

Αναζητήστε το!