Μηδενική ανοχή

Η κλειτοριδεκτομή είναι μία απάνθρωπη πρακτική που παραβιάζει τα ατομικά δικαιώματα εκατομμυρίων κοριτσιών και γυναικών στον πλανήτη. Σύμφωνα με τα τελευταία δημοσιοποιημένα στοιχεία, σε 30 χώρες η πρακτική αυτή ακολουθείται και τα καταγεγραμμένα θύματα φτάνουν τα 200 εκατομμύρια. Στην Αφρική και στη Μέση Ανατολή παραδοσιακά οι γυναίκες υφίστανται αυτό το βασανιστήριο, όμως πλέον και στην Ινδονησία η μία στις δύο γυναίκες έχει υποστεί κλειτοριδεκτομή. Τα νούμερα είναι ανατριχιαστικά και αντικατοπτρίζουν ένα φαινόμενο σε πλήρη έξαρση, καθώς τα θύματα αυξάνουν κάθε χρόνο.

Η κλειτοριδεκτομή έχει διάφορα στάδια ως προς την πρακτική της, από απλή εκδορά και επιφανειακό τραυματισμό της κλειτορίδας μέχρι και αφαίρεση των εξωτερικών γεννητικών οργάνων. Μπορεί να είναι απειλητική για την ίδια τη ζωή, καθώς προκαλεί ακατάσχετη αιμορραγία. Κάθε κοινότητα παραδοσιακά ακολουθεί μια συγκεκριμένη πρακτική που επιβάλλεται ακόμη και από τη βρεφική ηλικία. Σε κάθε περίπτωση, η κλειτοριδεκτομή υποτίθεται πως διαφυλάττει την τιμή και την ηθική της γυναίκας και αποτελεί μια τελετουργία που, τις περισσότερες φορές, τελείται με ευλάβεια μεταξύ των γυναικών. Είναι οι ίδιες οι γυναίκες που οδηγούν τις κόρες τους σε αυτό το απάνθρωπο μαρτύριο, ποτισμένες από την ιδέα πως η γυναίκα οφείλει να στερεί από τον εαυτό της την απόλαυση, ώστε να είναι επιθυμητή από τον άντρα. Η κατωτερότητα των γυναικών σφραγίζεται —και— με τη σωματική τους κακοποίηση. Παραβίαση της ατομικής αυτοδιάθεσης, ψυχικός εξευτελισμός, σεξουαλική εκμηδένιση: αυτά είναι τα αποτελέσματα της κλειτοριδεκτομής, πέραν τού σωματικού ακρωτηριασμού.

Όσοι νόμοι και αν θεσπίζονται, το φαινόμενο είναι δύσκολο να ελεγχθεί. Οι ιερείς, οι πνευματικοί και πολιτικοί ηγέτες, η ανδροκρατία, επιβάλλουν τον δικό τους ηθικό νόμο. Η κρατική νομοθεσία ελάχιστα μπορεί να παρεισφρήσει σε τόσο καλά εδραιωμένα στερεότυπα και αντιλήψεις. Το έθιμο μιας κοινότητας είναι πάνω από κάθε άλλο νόμο και πλέον έρχεται ισχυρό και άθικτο και στον δυτικό κόσμο. Η μάχη είναι εξαιρετικά άνιση. Οι γυναίκες είναι σχεδόν αδύνατον να ξεφύγουν από ένα μαρτύριο που όμως για αυτές είναι ισότιμο με τη γυναικεία τους καθαρότητα και τιμή.

Πολλοί ανθρωπολόγοι διατείνονται μάλιστα πως η πρακτική αυτή δεν πρέπει να εμποδίζεται, καθώς αποτελεί συστατικό στοιχείο της κουλτούρας πολλών φύλων, εθνικοτήτων και θρησκειών. Οι γυναίκες στις περιοχές όπου πραγματοποιείται η κλειτοριδεκτομή είναι αφημένες στη δοξασία, τα φυλετικά και θρησκευτικά ηθικά πρότυπα και στην έλλειψη εκπαίδευσης. Η θεσμοθέτηση της απαγόρευσης της κλειτοριδεκτομής είναι ανίκανη να αντιστρέψει την επικράτησή της, καθώς ελάχιστες ενέργειες γίνονται ώστε να αποκτήσουν φωνή τα θύματα και να γνωρίσουν τα δικαιώματά τους. Φύλο και σεξουαλικότητα, ατομική ελευθερία και σωματική έκφραση διώκονται και περιορίζονται βάναυσα όταν γεννιέσαι γυναίκα. Και οι γυναίκες αυτές δεν ξέρουν κάτι άλλο πέρα από την υποτέλεια.

Το 2030 είναι η χρονιά-στόχος για την πλήρη εξάλειψη της κλειτοριδεκτομής. Παρ’ όλες τις δυσκολίες, μέχρι τότε ας ελπίσουμε τουλάχιστον πως οι γυναίκες αυτές δεν θα είναι μόνες σε αυτό το βίαιο έθιμο.