Νοσταλγώντας την Επανάσταση

Δεν είναι άγνωστη η σημασία της πατρικής κληρονομιάς και φιγούρας στη δυτική λογοτεχνία. Τα γονεϊκά πρότυπα αποτελούν πηγή έμπνευσης αλλά και καταδυνάστευσης. Το βιβλίο όμως του Carl Aderhold πρωτοτυπεί καθώς συνδυάζει το άχθος της πατρικής φιγούρας με την κομουνιστική πολιτική ιδεολογία. Ακόμα και αν ακούγεται ειρωνικό, η ζωή των ηρώων κινείται με βάση τις πολιτικές εξελίξεις στον χώρο της Αριστεράς την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, με αποκορύφωμα την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και τη διάλυση των ουτοπιών.

Με αφορμή τον θάνατο του πατέρα του συγγραφέα, ξεκινά η αναπόληση της ιστορίας μιας οικογένειας που τα συγκλονιστικά ιστορικά και πολιτικά γεγονότα στην Ευρώπη του 20ού αιώνα έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των χαρακτήρων όλων των μελών της. Η οικογένεια Aderhold ξεκινά το ταξίδι της από την Κολωνία και καταλήγει στη Γαλλία, όπου και βρίσκει προστασία, τόσο πολιτική όσο και πρακτική. Οι αντρικές φιγούρες είναι αυτές που παίζουν τον καίριο ρόλο στην εξέλιξη του βιβλίου. Η «τρέλα των Aderhold» τούς κυνηγά και μαζί με αυτούς και τις οικογένειες τους. Ωστόσο, η σχέση του συγγραφέα με τον πατέρα του, ως τελευταίο κλαδί στο οικογενειακό δέντρο, είναι η πιο έντονη, σε σημείο ψυχικής νεύρωσης.

Ο Pierre Aderhold βάζει την πολιτική ιδεολογία και την αγάπη του για το κομουνιστικό κόμμα πάνω απ’ όλα. Με αυτόν τον τρόπο γαλουχεί την οικογένειά του και θεωρεί τον γιο του φυσικό και απόλυτο διάδοχο της πίστης του. Είναι όμως έτσι; Οι έντονες πολιτικές δεκαετίες του ’60 και του ’70 στη Γαλλία θα σημαδέψουν —και θα στιγματίσουν— τη ζωή της οικογένειας. Η αντίφαση της κοινωνίας και πολλές φορές και η πολιτική βία και η αντίδραση του δρόμου θα εισχωρήσουν στην οικογενειακή εστία και θα τους φέρουν μπροστά σε τεράστια διλλήματα. Οι περιγραφές των εσωτερικών και εξωτερικών συγκρούσεων που βιώνουν οι ήρωες δίνονται με μια εξαιρετικά ζωντανή λογοτεχνική μαεστρία.

Το βιβλίο, ένα ξεχωριστό και πρωτότυπο ανάγνωσμα, σηματοδοτεί την ανάγκη του συγγραφέα να λύσει ορισμένους αυτοαναφορικούς λογαριασμούς. Εν μέρει αυτοβιογραφικό και εν μέρει μυθιστορηματικό, το βιβλίο δεν είναι αμιιγώς πολιτικό. Όμως η πολιτική είναι ο καθοριστικός παράγοντας στην εξέλιξή του. Ο συγγραφέας-αφηγητής-ήρωας δεν διστάζει να ασκήσει κριτική στον τρόπο ερμηνείας της αριστερής ιδεολογίας του πατέρα. Πολλές φορές όμως οι παράλληλες αναγνώσεις επιτρέπουν να ερμηνεύσεις σε τι πραγματικά αναφέρεται. Έτσι, η ανάγνωση του βιβλίου «Αριστερή μελαγχολία. Η δύναμη μιας κρυφής παράδοσης» του Enzo Traverso κατέστησε αν μη τι άλλο ξεκάθαρη την αγωνία και την πίστη των ηρώων για ένα καλύτερο αύριο μέσω μιας ιδεολογίας που λίγοι υπηρέτησαν σωστά.

Ήμασταν ο λαός των νικημένων και η Ιστορία ένα απέραντο νεκροταφείο όπου κάθε γενιά συναντούσε τις προηγούμενες. […] Για τον πατέρα μου τίποτε δεν ήταν χειρότερο από τη λήθη. Φράση-κλειδί για την εξέλιξη του βιβλίου. Ο φόβος ότι μπορεί να ξεχαστούν οι αγώνες και οι αγωνίες των ανθρώπων για ένα καλύτερο αύριο μας θυμίζει έντονα την απόφανση του Walter Benjamin: «Ζητάμε από εκείνους που θα έρθουν μετά από εμάς όχι ευγνωμοσύνη για τις νίκες μας αλλά μνημόνευση για τις ήττες μας. Αυτή είναι παρηγοριά: η μοναδική παρηγοριά που προσφέρεται σε εκείνους που δεν ελπίζουν πλέον σε καμιά παρηγοριά». Όλα τα παραπάνω μπορούν να επιβεβαιωθούν από τη ζωή των Aderhold.

Η εξαιρετική απόδοση του νοσταλγικού κειμένου στα ελληνικά ανήκει στον μεταφραστή και συγγραφέα Κώστα Β. Κατσουλάρη, ο οποίος, κατά δήλωσή του, έμεινε πιστός στο γράμμα και στο πνεύμα του συγγραφέα ώστε να μας μεταφερθεί κατά το δυνατόν άρτια ο συναισθηματικός κόσμος των ηρώων.