Παιχνίδια με τον ολοκληρωτισμό

Τον Μάιο του 2011, χιλιάδες άνθρωποι ξεκίνησαν να γεμίζουν καθημερινά την Πλατεία Συντάγματος για να δημιουργήσουν το λεγόμενο «κίνημα των Αγανακτισμένων». Το κοινό ήταν φαινομενικά ετερόκλητο. Στο κάτω μέρος της πλατείας έβλεπες κάτι σαν φοιτητική σύναξη. Κόκκινες σημαίες, χρωματιστά σχέδια, παιδικές ζωγραφιές και καθημερινές συζητήσεις πάνω στην αμεσοδημοκρατία, τη «δικαιοσύνη» και την «ισότητα». (Τα εισαγωγικά εσκεμμένα). Στο πάνω μέρος της πλατείας έβλεπες ελληνικές σημαίες, πανό με αρχαιοελληνικούς χαρακτήρες, σταυρούς, ψεύτικες κρεμάλες, μούντζες προς το Κοινοβούλιο αλλά και συνθήματα τύπου «Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους», «Κρεμάλες στους 300», κλπ. Θαρρούσες πως οι μεν εξέφραζαν την απελπισία και οι δε την οργή. Και οι δύο όμως αυτοχαρακτηρίζονταν ως «αγανακτισμένοι». Αγανακτισμένοι όχι μόνο από το πολιτικό σύστημα, αλλά και από τους πολιτικούς γενικά. Οι πάνω φυσικά ήταν αγανακτισμένοι και με το πολίτευμα και τους δημοκρατικούς θεσμούς, αλλά επισκίαζαν αυτό το ταμπού με το πέπλο της γενικότερης αγανάκτησης.

Το τι δημιούργησε και εξέθρεψε το κίνημα των Αγανακτισμένων, και το ποιος τελικά επωφελήθηκε από αυτό, φάνηκε στη συνέχεια με την άνοδο του εθνικολαϊκισμού, της Χρυσής Αυγής, του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝΕΛ. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι από το ίδιο κίνημα ξεπήδησε η λαϊκή φράση «όλοι ίδιοι είναι» που επί της ουσίας εννοεί ότι «όλοι οι πολιτικοί, οι μεγάλοι επιχειρηματίες και δημοσιογράφοι, είναι το ίδιο βρόμικοι, διεφθαρμένοι, παράνομοι και ανήθικοι». Αυτή η φράση, αυτή η έννοια, αυτός ο βολικός ισοπεδωτισμός, σηματοδότησε ένα σημείο καμπής, όχι μόνο στο πολιτικό σκηνικό της χώρας, αλλά και στην ευρύτερη κοινωνική αντίληψη του πολιτικού συστήματος και του πολιτεύματος. Το «όλοι ίδιοι είναι» έγινε δόγμα, ωφέλησε και συνεχίζει να ωφελεί συγκεκριμένα μέρη του πολιτικού φάσματος.

Καταρχάς εξασφάλισε ένα σταθερό –σχετικά υψηλό– ποσοστό για τη Χρυσή Αυγή, που μέχρι τότε ήταν μία υποκοσμική συμμορία, άφαντη από τα φώτα της δημοσιότητας. Το νέο δόγμα έδωσε στη ναζιστική οργάνωση μία βολικότατη πάσα για να εκθέσει τις θέσεις της εναντίον της Συνταγματικής Δημοκρατίας και να παρουσιαστεί ως ο εξοργισμένος φορέας απέναντι στους πολιτικούς γενικώς και αορίστως. Με παρόμοιο τρόπο εποφελήθηκαν και οι ΑΝΕΛ.

Παράλληλα, το ίδιο δόγμα αποτέλεσε τον βασικό κορμό πολιτικού σχεδιασμού του ΣΥΡΙΖΑ. Το «ξεμπερδεύουμε με το παλιό», αλλά και το μανιχαϊστικό «ή εμείς ή αυτοί», ήρθε και κούμπωσε τέλεια με την αντίληψη του ισοπεδωτισμού — και φυσικά δεν προσέφερε κάποια σοβαρή επιχειρηματολογία, ούτε έδινε λύσεις στα προβλήματα της χώρας. Απευθυνόταν μόνο στο θυμικό της κοινωνίας για να εξασφαλίσει υψηλά εκλογικά ποσοστά. Μάλιστα, ακόμα και ως κυβέρνηση, οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ φροντίζουν να συντηρούν αυτό το δόγμα γιατί γνωρίζουν πως είναι προς το συμφέρον τους. Έτσι, όταν αποκαλύπτονται σκάνδαλα ή περιπτώσεις διαπλοκής και διαφθοράς των δικών τους στελεχών, προτιμούν να αφήνουν γκρίζες ζώνες να πλανώνται πάνω από το πολιτικό σύστημα και το πολίτευμα παρά να αντεπιτίθενται με έντονες διαψεύσεις ή έστω και κάποια σοβαρά στοιχεία όπως συνήθως συμβαίνει στην πολιτική. Διότι η κυβέρνηση γνωρίζει ότι, όσο τρέφεται η κοινωνική αντίληψη αυτού του δόγματος, όσο απαξιώνεται η κοινοβουλευτική δημοκρατία, όσο το πολιτικό σύστημα γεμίζει γκρίζες ζώνες, τόσο περισσότερο έδαφος κερδίζει η δική της ολοκληρωτική ιδεολογία.

Η υπόθεση Novartis στηρίζεται ακριβώς πάνω σε αυτά τα θεμέλια. Κατασκευάστηκε μία σκευωρία χωρίς το παραμικρό στοιχείο, και εν συνεχεία τράφηκε, όχι μόνο με φήμες και κίτρινη δημοσιογραφία, αλλά ενισχύοντας την κοινωνική πεποίθηση ότι «όλοι το ίδιο είναι». Αυτό έγινε ξεκάθαρο στη συνεδρίαση της Βουλής, κατά την οποία οι δέκα φερόμενοι κατηγορούμενοι για την υπόθεση παρουσίασαν συγκεκριμένα επιχειρήματα και στοιχεία για να επικαλυφθούν στο τέλος από τον Πρωθυπουργό, ο οποίος δήλωσε ότι δεν τον ενδιαφέρει το νομικό σκέλος αλλά το πολιτικό. Χρησιμοποιώντας τα λόγια του ιδίου: «Και ερωτώ: για όλο αυτό το σκάνδαλο της σπατάλης, της κακοδιαχείρισης, πολιτική ευθύνη υπάρχει;» Κοινώς: όλοι συμφωνούμε ότι υπάρχει σκάνδαλο με τις φαρμακοβιομηχανίες και προσπαθούμε με βολικό τρόπο να προσάψουμε πολιτικά, όχι νομικά, τις ευθύνες στους πολιτικούς μας αντιπάλους. Μπορεί οι συγκεκριμένοι να είχαν διαφορετικές θέσεις ευθύνης κατά την περίοδο που κατηγορούνται, μπορεί κάποιοι να μην είχαν καν καμία σχέση με τις συμφωνίες κράτους-φαρμακοβιομηχανιών, αλλά αφού όλοι ίδιοι είναι, σίγουρα κάπου και κάπως εμπλέκονται.

Την τελευταία εβδομάδα, αυτή η τελευταία πρόταση είναι που ανακυκλώνεται στα καφενεία και αυτό ακριβώς τον σκοπό είχε η κυβέρνηση: κανείς δεν ενδιαφέρεται για στοιχεία, επιχειρήματα ή νομιμότητα.

Η βολικότητα του δόγματος «όλοι το ίδιο είναι» δεν έχει μόνο πολιτικές ή ιδεολογικές προεκτάσεις. Έχει και πρακτικές, που επιβραδύνουν τον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη της χώρας. Όλοι γνωρίζουμε ότι διαπλοκή και διαφθορά υπάρχουν ανάμεσα σε πολιτικά στελέχη, σε μεγάλο αριθμό δημοσίων υπηρεσιών, σε επιχειρήσεις, φυσικά στα ΜΜΕ, αλλά ακόμα και σε μικρά πράγματα που επηρεάζουν την καθημερινότητά μας. Απαξιώνοντας το σύνολο της χώρας και προσάπτοντας την ευρύτερη διαφθορά σε ολόκληρη την κοινωνία γενικά και αόριστα, επιβραδύνονται οποιεσδήποτε στοχευμένες προσπάθειες ή μεταρρυθμίσεις, αλλά και πολιτικές εξυγίανσης.

Από την αρχή της ανόδου του εθνοσοσιαλιστικού λαϊκισμού, αναφερόμαστε διαρκώς στον συνεχή πόλεμο που κάνει η κυβέρνηση, σε αγαστή συνεργασία με την Ακροδεξιά και την Ακροαριστερά, απέναντι στην κοινοβουλευτική δημοκρατία. Όσο πλησιάζουν οι εκλογές, ο πόλεμος αυτός διαρκώς θα εντείνεται. Τη στιγμή που η κοινωνία θα συνειδητοποιήσει ότι ο πραγματικός ιδεολογικός αντίπαλος των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ δεν είναι οι πολιτικοί τους αντίπαλοι, αλλά το ίδιο το πολίτευμα, το κράτος δικαίου και οι δημοκρατικοί θεσμοί, θα δούμε —ενδεχομένως— και μία θετική καμπή στο σκηνικό της χώρας. Μέχρι να συμβεί αυτό, όσοι έχουμε απομείνει εντέλει σε αυτή τη χώρα θα πρέπει να είμαστε σε εκγρήγορση και διαρκή αφύπνιση.

Να μην αφήσουμε τον ολοκληρωτισμό να υπερισχύσει, κυρίως ιδεολογικά και κατά δεύτερον πολιτικά.