Πάρ’ το αλλιώς

Στέκομαι μπροστά στη γυάλινη σφαίρα μου, αυτοσυγκεντρώνομαι και παρακολουθώ σκηνές από το μέλλον: ψηφίζεται, λέει, νομοθεσία που λέει πως μόνο οι λευκές, ξανθές και μπιρμπιλομάτες τρανς μπορούν να έχουν προστασία ενάντια στις διακρίσεις. Σύμφωνα με τους νομοθετούντες, λέει, μόνο αυτές έχουν «αυθεντικό τρανς προφίλ». Το ανάλογο και για τους τρανς άντρες: μόνο όσοι έχουν αρκετά μούσκουλα. Ξαφνική ανησυχία με πιάνει, κάποιο λάθος θα κάνω, παίρνω ένα καθαρό πανί, τη σκουπίζω γιατί —δεν μπορεί—  κάτι θα έγινε και θόλωσε, μου δίνει λάθος εικόνες. Επανέρχομαι στο παρόν. Ανοίγω να δω την ειδησεογραφία, και μία από τις πρώτες ειδήσεις είναι πως σύμφωνα με άτυπη κατεύθυνση οι χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δέχονται, πλέον, πρόσφυγες και μετανάστες μόνο από τρεις συγκεκριμένες χώρες: τη Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν. Το επιχείρημα είναι ότι μόνο —κατά την κρίση τους—  αυτές δέχονται πως έχουν προσφυγικό προφίλ.

Η ανησυχία επανέρχεται. Η Κοινοτική Νομοθεσία, και πιο συγκεκριμένα η Οδηγία 2011/95/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Επιτροπής που αποτελεί το ευρωπαϊκό νομικό οπλοστάσιό μας για την παροχή καθεστώτος διεθνούς προστασίας, αναφέρει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο, που δεν χωράει καμία απολύτως αμφισβήτηση, πως δεν είναι απαραίτητο να προέρχονται από εμπόλεμη ζώνη οι άνθρωποι που ζητούν διεθνή προστασία. Αντιθέτως, αναφέρει μία σειρά από λόγους για τους οποίους παρέχεται διεθνής προστασία: επειδή στη χώρα καταγωγής-προέλευσης οι άνθρωποι μπορεί να κινδυνεύουν — να κινδυνεύει η ζωή, η ασφάλεια, η ελευθερία τους, λόγω φυλής, χρώματος, εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας, πολιτικών πεποιθήσεων, καθώς επίσης και όταν ανήκουν σε «ιδιαίτερες κοινωνικές ομάδες» με βάση χαρακτηριστικά όπως ο σεξουαλικός προσανατολισμός και το φύλο —  συμπεριλαμβανομένης και της ταυτότητας φύλου. Κυρίως, όμως, δεν λέει πουθενά, μα πουθενά, πως η δυνατότητα διεθνούς προστασίας δίνεται κατά γκρουπ λόγω εθνικής καταγωγής από συγκεκριμένες χώρες. Είναι απολύτως ξεκάθαρο πως η εξέταση τέτοιων αιτημάτων γίνεται ατομικά. Κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να τη διαβάσει στον ακόλουθο εδώ, με εστίαση στο Άρθρο 10. Θεωρώ απολύτως χρήσιμο να γνωρίζουμε την ευρωπαϊκή νομοθεσία, τόσο καλά όσο και την Ελληνική. Και, παρεμπιπτόντως, μιας και θεωρούμε απαραίτητη την πολυτέλεια να έχουμε Κανάλι της Βουλής, ίσως θα ήταν χρήσιμο να μεταδίδει και τις εργασίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Τουλάχιστον τις πιο σημαντικές.

Με βάση την άτυπη —ωστόσο πραγματική— αυτή κατεύθυνση, κατά την οποία μόνο πρόσφυγες από τρεις συγκεκριμένες χώρες μπορούν να περνούν τα σύνορα στην Ειδομένη για να καταφύγουν σε κάποιον προορισμό που οι ίδιοι θεωρούν ασφαλή, κάπου όπου θα τους δοθεί διεθνής προστασία (χωρίς να είναι σίγουρο ότι ακόμη και αυτοί θα εξακολουθήσουν για πολύ να έχουν το συγκεκριμένο προνόμιο), αναρωτιέμαι τι θα γινόταν αν βρισκόταν εκεί κάποια γυναίκα αφρικανικής καταγωγής που έχει υποστεί κλειτοριδεκτομή μαζί με τις δύο κόρες της (αν παρέμενε στην πατρίδα της θα κινδύνευαν και τα κορίτσια της να υποστούν το ίδιο βασανιστήριο), κάποιο πρόσωπο που διώκεται στη χώρα του λόγω της θρησκείας του ή λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού ή λόγω του τρανς στάτους που έχει (θυμίζω ότι σε 77 χώρες του πλανήτη είναι ποινικοποιημένη η ομοφυλοφιλία) ή αν διωκόταν για λόγους πολιτικών πεποιθήσεων — τι θα γινόταν με αυτούς τους ανθρώπους;

Τι συμβαίνει τελικά; Με άτυπο τρόπο αποφασίσαμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση πως μπορούμε να παραβιάζουμε τις νομοθεσίες που ψηφίζουμε;…

Επειδή η χώρα μας αδυνατούσε να παρέχει τις δυνατότητες αξιόπιστης καταγραφής των προσφύγων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε στενά περιθώρια ώστε η Ελλάδα να τηρήσει τις υποχρεώσεις της, αφήνοντας ανοιχτό το θέμα των συνοριακών ελέγχων. Σε αυτό δεν μπορεί να διαφωνήσει κανείς: εκτός των δικαιωμάτων των προσφύγων που πρέπει να τηρούνται απαρέγκλιτα και σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και τις διεθνείς συμβάσεις, το δικαίωμα στην ασφάλεια είναι και αυτό ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να τηρείται εξίσου — αυτά τα δύο δεν έρχονται σε σύγκρουση. Είναι όμως απορίας άξιον γιατί ανατέθηκε στον Ελληνικό Στρατό και στους Καμμένους (ιδιαίτερα σε αυτούς), να δημιουργήσουν και κυρίως να προΐστανται της δημιουργίας αυτών των δομών, δεδομένου πως ο ρόλος του στρατού είναι συγκεκριμένος και δεν συμπεριλαμβάνει κάτι τέτοιο. Και, συνεκδοχικά: πώς δικαιολογείται η συμμετοχή σε όλο αυτό ενός υπερεθνικού στρατιωτικού οργανισμού — του ΝΑΤΟ; Ο ελληνικός στρατός αναλαμβάνει τη δημιουργία κέντρων προσφύγων, και ο διεθνής στρατός αναλαμβάνει την ανακοπή των από θαλάσσης ροών και μάλιστα την επαναπροώθησή τους στην Τουρκία. Η ανησυχία επιτείνεται: τι δουλειά έχουν οι όποιοι στρατοί σε θέματα προσφύγων; Ας ξεχάσουμε τι μπορεί να λένε τα διάφορα κόμματα ή οργανώσεις στην Ελλάδα. Διαβάζω ανακοίνωση της Pro Asyl, μιας ιδιαίτερα έγκυρης και πλούσιας σε δράση γερμανικής οργάνωσης για τους πρόσφυγες: η Τουρκία δεν μπορεί να θεωρείται ασφαλής τρίτη χώρα για τους πρόσφυγες γιατί δεν εφαρμόζει τη νομοθεσία για το άσυλο. Σε αυτό συμφωνεί πλήρως η StateWatch, ευρωπαϊκός οργανισμός που επιβλέπει τα κράτη μέλη της ΕΕ σε θέματα δημοκρατίας και θεσμών, σε πολυσέλιδη έκθεσή του. Λέει και άλλα η StateWatch, όπως το γεγονός ότι είναι απαράδεκτο σε μία δημοκρατική χώρα (αναφέρεται στην Ελλάδα), οι μη κυβερνητικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στα νησιά προς βοήθεια των προσφύγων και των μεταναστών να βρίσκονται υπό τον έλεγχο και την καθοδήγηση της αστυνομίας: αυτά συμβαίνουν σε ανελεύθερα καθεστώτα. Παράλληλα, θυμάμαι τις παρεμβάσεις του Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης αναφορικά με τη Δανία —που επεκτείνει τις δυνατότητες κράτησης, δημιουργεί προβλήματα στις επανενώσεις οικογενειών και κατάσχει τα τιμαλφή των προσφύγων— ή την Ουγγαρία και άλλες χώρες που χτίζουν φράχτες, χωρίς να ξεχνώ τα καθημερινά ναυάγια και τους πνιγμούς ανθρώπων στο Αιγαίο.

Κάτι δεν πάει καθόλου καλά εδώ. Γιατί, όπως δεν θέλω να δω στο μέλλον να εξαιρούνται οι τρανς, για τον ίδιο ακριβώς λόγο δεν μπορώ να χωνέψω να γίνεται διάκριση ανάμεσα στους πρόσφυγες και να γκρουπάρονται σε «νόμιμους» και μη — ενώ η συμμετοχή στρατών ίσως επιτείνει τα υπάρχοντα προβλήματα.

Για να μην παρεξηγούμαι: αυτές οι γραμμές δεν υποκρύπτουν ευρωσκεπτικισμό. Θέλω, αντιθέτως, να υπερασπιστώ όσο μπορώ τις ευρωπαϊκές αξίες, όπως αυτές τέθηκαν μεταπολεμικά στις διάφορες συνθήκες που υπογράφτηκαν. Πρέπει να κρατήσουμε ένα κοινό μέλλον για την ΕΕ, χτισμένο ακριβώς πάνω σε αυτές τις αξίες. Και, ναι, οι χώρες-μέλη της ΕΕ οφείλουν να αναλάβουν τις ευθύνες τους, ισότιμα και αναλογικά. Η Γερμανία, που έχει υποδεχτεί και εξακολουθεί να δέχεται το μεγαλύτερο βάρος της προσφυγικής ροής, ενώ ήδη έχει αρχίσει να εφαρμόζει πολιτικές ενσωμάτωσης, έχει και αυτή τις αντοχές της και δεν μπορεί να αντέξει όλο το βάρος. Παράλληλα, κατανοώ και αποδέχομαι πως η χώρα μας πρέπει να τηρήσει τις υποχρεώσεις της, δεν κατανοώ όμως καθόλου και δεν προτίθεμαι να καταπιώ αμάσητο να παραβιάζεται, έμμεσα ή άμεσα, η ευρωπαϊκή νομοθεσία, να εμπλέκονται στρατοί και να καταπατώνται ανθρώπινα δικαιώματα. Σε αυτά τα θέματα ο πολιτισμός μας δεν μπορεί να κάνει εκπτώσεις.

Εκεί πρέπει να υψώσουμε τα μοναδικά τείχη μας.