Πώς να τις ανακουφίσεις;

Από το 1951 η Νότια Κορέα διαπραγματεύεται με την Ιαπωνία τη φλέγουσα υπόθεση των «γυναικών ανακούφισης», ζητώντας μεγάλες αποζημιώσεις, δικαίωση και —εντέλει— ανακούφιση για τα θύματα. Οι γυναίκες αυτές, το πλήθος των οποίων εκτιμάται από 20.000 μέχρι 400.000, χρησιμοποιήθηκαν από την ιαπωνική κυβέρνηση σαν δωρεάν πόρνες για τους στρατιώτες την περίοδο του Β´ Παγκόσμιου Πολέμου — γυναίκες όλων των ηλικιών, ως επί το πλείστον όμως κορίτσια, έφηβες και νεαρές κοπέλες, από την Κίνα, την Κορέα, την Ταϊλάνδη, τις Φιλιππίνες και αλλού, που με τη βία σύρθηκαν από τα σπίτια τους και πετάχτηκαν στα κέντρα ανακούφισης. Οι μαρτυρίες είναι ανατριχιαστικές: οι γυναίκες εκείνες εξυπηρετούσαν 35-40 άντρες την ημέρα, που περνούσαν από το σώμα τους κατεβάζοντας μόνο το παντελόνι, με τις αρβύλες φορεμένες, ώστε να τελειώνουν όσο πιο γρήγορα γινόταν προκειμένου να εξυπηρετηθεί ο επόμενος. Κάθε άντρας χρησιμοποιούσε τη γυναίκα που επέλεγε —από φωτογραφίες στην είσοδο των κέντρων— για περίπου 3-4 λεπτά.

Σεξουαλικές υπηρεσίες παρεχόμενες διά της βίας, ξυλοδαρμός, σωματική και ψυχική κακοποίηση… Οι πληγές σε αυτές τις γυναίκες είναι πολλές, και τις σημαδεύουν —όσες είναι ακόμη στη ζωή— για περίπου 70 χρόνια.

Το ζήτημα υπήρξε για όλα αυτά τα χρόνια αγκάθι στις σχέσεις Ιαπωνίας και Νότιας Κορέας. Λίγες ημέρες πριν, οι δύο χώρες υπέγραψαν μία οριστική —όπως δήλωσαν οι αξιωματούχοι— συμφωνία, προκειμένου να δοθεί ένα τέλος. Η Ιαπωνία θα καταβάλει αποζημίωση 1 δισεκατομμυρίου γεν, ενώ η Νότια Κορέα υποσχέθηκε να απομακρύνει το άγαλμα που συμβολίζει τις γυναίκες ανακούφισης έξω από την ιαπωνική πρεσβεία. Μάλιστα, οι δύο χώρες δεσμεύτηκαν να μην αναφέρονται στο ζήτημα διεθνώς και να μην ανταλλάσσουν σκληρή κριτική για το θέμα, βάζοντας μία τελεία στη μεταξύ τους διαμάχη.

Η Κίνα, στο πλευρό της Κορέας, θεωρεί πως η Ιαπωνία έχει διαπράξει έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Οι τρεις χώρες μόλις τον τελευταίο μήνα δήλωσαν πως έχουν πλήρως αποκαταστήσει τις διπλωματικές τους σχέσεις, εξαιτίας της βίαιης συγκέντρωσης των γυναικών ανακούφισης και της σεξουαλικής τους κακοποίησης. Ο υπουργός Εξωτερικών της Ιαπωνίας Kishida δήλωσε πως ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Shinzo Abe εκφράζει τις πιο ειλικρινείς του απολογίες σε όλες τις γυναίκες που έχουν υποστεί αμέτρητο πόνο και έχουν υποφέρει σωματικά και ψυχολογικά. Ο ίδιος ο Abe δήλωσε αργότερα πως η Ιαπωνία έκανε το καθήκον της προκειμένου να βρεθεί μία οριστική και αμετάκλητη λύση πριν από τη συμπλήρωση 70 χρόνων από τον πόλεμο.

Όμως η πλευρά που υποστηρίζει τα δικαιώματα των γυναικών ανακούφισης μιλά για διπλωματικό εξευτελισμό. Το Κορεατικό Συμβούλιο για τις Γυναίκες που Οδηγήθηκαν σε Στρατιωτική Σεξουαλική Σκλαβιά (Korean Council for the Women Drafted for Military Sexual Slavery) μιλά για την ανάγκη να αναγνωρίσει η κυβέρνηση της Ιαπωνίας πως έχει συστηματικά διαπράξει έγκλημα και ότι η Ιαπωνία δεν έχει αναμειχθεί απλώς σε  αυτό —όπως ισχυρίζεται—, αλλά πως είχε οργανώσει αυτό το έγκλημα. Σύμφωνα με ακτιβιστές που ασχολούνται με τα δικαιώματα αυτών των γυναικών, οι Ιάπωνες ηγέτες αρνούνται πεισματικά να αναγνωρίσουν το κακό και την ηθική και σωματική βλάβη που η τότε κυβέρνηση της χώρας τους είχε προκαλέσει στις γυναίκες ανακούφισης. Επιπλέον, οι ακτιβιστές είναι εξοργισμένοι με το αίτημα της Ιαπωνίας να απομακρυνθεί το άγαλμα των γυναικών ανακούφισης, θεωρώντας το ανειλικρινές, καθώς στη συμφωνία δεν διατυπώνεται ρητά πως η Ιαπωνία είχε συστηματικά οργανώσει τη σεξουαλική δουλεία.

Για τις γυναίκες που έχουν επιζήσει η πληγή είναι τεράστια, ακόμη και τώρα που έχει δρομολογηθεί η απευθείας χρηματική τους αποζημίωση. Μία ειλικρινής και επίσημη συγγνώμη από την πλευρά του ιαπωνικού κράτους θα ήταν πολύ περισσότερο ανακουφιστική και θα βοηθούσε πραγματικά στην αποκατάσταση της ψυχικής τους ισορροπίας. Όπως χαρακτηριστικά λέει η S. J. Friedman, συγγραφέας του «Silenced No More: Voices of Comfort Women», η νέα συμφωνία, όχι μόνο δεν κλείνει αυτό το ιστορικό κεφάλαιο, αλλά αντιθέτως το ανοίγει.

Είναι δύσκολο να συλλάβει κανείς το μέγεθος της κακοποίησης που υπέστησαν οι γυναίκες ανακούφισης. Η ειρωνεία του ονόματος τις θέλει να έχουν βιαστεί από χιλιάδες στρατιώτες και οι ίδιες να ζουν έκτοτε στον πόνο, μη μπορώντας να βρουν τη δική τους ψυχική και σωματική ανακούφιση.

Κάθε Τετάρτη από το 1992 μπροστά από το άγαλμα στη Σεούλ γυναίκες που έχουν επιζήσει, μέλη διαφόρων οργανώσεων για τα δικαιώματα του ανθρώπου και ακτιβιστές διαδηλώνουν ζητώντας δικαίωση. Κυρίως ηθική και ιστορική. Να αποκατασταθεί η τιμή τους στα ιστορικά βιβλία, να τους ζητηθεί δημόσια συγγνώμη και να τιμωρηθούν οι πρωτεργάτες. Ίσως μία από τις πιο μακροχρόνιες και τόσο σταθερές διαδηλώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, που όμως δεν έχει φτάσει στα μάτια και τα αυτιά της Δύσης.