Ποσόστωση ή ίσες ευκαιρίες;

Η απαίτηση για συμμετοχή και εκπροσώπηση των γυναικών στην πολιτική βρίσκει ικανοποίηση στο μέτρο της ποσόστωσης. Η ποσόστωση θεωρείται μια θετική πρακτική που μπορεί ως νόμος ή προαπαιτούμενο να λειτουργήσει υποστηρικτικά στην παρουσία όλο και περισσότερων γυναικών στην πολιτική ζωή. Μιλάμε για ποσόστωση είτε στον αριθμό των γυναικών βουλευτών στο κοινοβούλιο είτε στον αριθμό των γυναικών που συμμετέχουν σε πολιτικούς σχηματισμούς και σε κοινωνικές δράσεις.

Όμως πόσο ενισχύει η ποσόστωση την ίδια τη γυναίκα και πόσο προωθεί προς τη σωστή κατεύθυνση την ισότητα των φύλων;

Οι γυναίκες δεν χρειάζονται την ποσόστωση προκειμένου να είναι ενεργή. Οι γυναίκες χρειάζονται την υποστήριξη της πολιτείας και της κοινωνίας προκειμένου να είναι ενεργές και συμμετοχικές. Να έχουν όλη τη δυνατή στήριξη που απαιτείται, ώστε να μπορούν να συνδυάζουν απρόσκοπτα και εύκολα την ατομική-οικογενειακή τους ζωή με την επαγγελματική, κοινωνική και πολιτική τους ενασχόληση. Ακόμη και αν μέσω της ποσόστωσης καταφέρουν να έχει μια πολιτική θέση, πώς μπορούν να ανταποκριθούν στην ευθύνη όταν τα ωράρια είναι εξαντλητικά, όταν οφείλουν να φροντίσουν παράλληλα και τα παιδιά τους συνήθως μόνες της (ή αλλιώς να τα αφήσουν για ώρες στη φροντίδα κάποιου άλλου), όταν στην πράξη η καθημερινότητά τους είναι ένας συνεχόμενος αγώνας ταχύτητας και συνέπειας;

Η ποσόστωση θεωρητικά παρεμβαίνει υπέρ των γυναικών, παρακάμπτοντας τις ιδεοληψίες που μπορούν να οδηγήσουν στον αποκλεισμό της γυναίκας από διάφορες θέσεις ευθύνης και στη μειωμένη παρουσία της. Θεωρητικά. Γιατί στην πράξη ακόμη δεν έχει λυθεί η εκπροσώπηση των γυναικών. Ακόμη οι γυναίκες απουσιάζουν από την πολιτική σκηνή. Ακόμη οι γυναίκες υφίστανται διάκριση, σεξιστικά σχόλια και προσπαθούν να ισορροπήσουν στον κόσμο όπου επικρατεί το αρσενικό στοιχείο.

Επιπλέον η ποσόστωση δεν ευνοεί την αξιοκρατία. Θέτει έναν αριθμό ως απαιτούμενο και μένει εκεί. Η αξιολόγηση των γυναικών αρχίζει και τελειώνει στο σημείο όπου πρέπει να πληρωθούν κάποιες θέσεις με γυναίκες γιατί απλώς έτσι είναι επιβεβλημένο. Όμως τα πραγματικά χαρακτηριστικά και οι δεξιότητες μιας γυναίκας δεν μπαίνουν στον ίδιο ζυγό. Σε μια ιδεατή κατάσταση, οι γυναίκες που θα επιλεγούν είναι πραγματικά αξιόλογες, σε μια πιο ρεαλιστική βάση εκείνες που τελικά καταλαμβάνουν τις θέσεις δεν είναι πάντα οι καλύτερες. Και αυτό γιατί δεν σημαίνει πως πάντα μπορούμε να έχουμε όσες ικανές γυναίκες θέλουμε: δεν είναι «ισότιμο» να ψάχνουμε υποχρεωτικά μόνο μεταξύ γυναικών υποψηφίων για μια θέση και να αφήνουμε στο περιθώριο πιθανούς συνυποψήφιους άντρες που θα ήταν σαφώς καλύτεροι. Η γυναίκα πρέπει να επιλέγεται με βάση την ικανότητά της να εξυπηρετήσει καλύτερα τις ανάγκες μιας δουλειάς, να έχει ίσες ευκαιρίες για πρόσβαση σε μια θέση και ταυτόχρονα να μη στερεί αυτή την ισότητα από τους άντρες. Η αξιοκρατία προϋποθέτει την αξιολόγηση, όχι την κράτηση θέσεων με βάση το φύλο.

Η ποσόστωση δεν είναι το αναγκαίο εκείνο μέτρο που θα φέρει τις ικανές και σημαντικές γυναίκες κοντά στην πολιτική αν δεν διασφαλίζονται παράλληλα και οι συνθήκες της συμμετοχής τους. αν δεν έχουν την κατάλληλη και απαιτούμενη στήριξη ώστε μια γυναίκα να μπορεί να επιλέγει ελεύθερα τους ρόλους της, να μπορεί πάντα να είναι σύντροφος, μητέρα, επαγγελματίας, πολιτικός κ.ά. Να επιλέγει πώς και πόσο θα προσφέρει σε κάθε της θέση, να δέχεται βοήθεια ώστε να μην προσπαθεί με μαγικά να τα καταφέρει όλα, να ζει σε μια κοινωνία που θα διευκολύνει την παρουσία της και να μην πέφτει θύμα σεξιστικής διάκρισης.

Οι γυναίκες χρειάζονται κίνητρα, βοήθεια, κατανόηση για να συνδυάζουν με επιτυχία και ισορροπία τους πολλαπλούς τους ρόλους. Η ποσόστωση είναι ένα τυφλό μέτρο. Βλέπει μόνο τους αριθμούς και ικανοποιείται μόνο με λίστες όπου τα ονόματα των γυναικών είναι τα προβλεπόμενα σε πλήθος. Δεν αντικατοπτρίζει ως μέτρο ισότητας κανένα από τα προβλήματα που καλλιεργούν την ανισότητα. Μοιάζει να σταματά ως λογική εκεί όπου απαιτείται η ανάληψη ευθύνης για ισότιμες κοινωνίες και υποστηρικτικές πολιτείες.

Η αλλαγή των αντιλήψεων σχετικά με το φύλο είναι ένας μακρύς δρόμος, όπου η ποσόστωση μόνο προσωρινή ανακούφιση των συμπτωμάτων μπορεί να προσφέρει.