Σαν τη Χαλκιδική, (δεν) έχει!

D
Γιάννης Δημητρόπουλος

Σαν τη Χαλκιδική, (δεν) έχει!

Τώρα που μπαίνει το πέμπτο και τελευταίο καλοκαίρι που θα ζήσω ως κάτοικος Κροατίας, ήρθε και η ώρα της «αναμέτρησης» Χαλκιδικής-Ιστρίας, που εδώ και καιρό ήθελα να παρουσιάσω. Η σύγκριση, που αναδεικνύει αρκετές —και σχετικά άγνωστες— ομοιότητες, δεν οδηγεί σε κάποιο συμπέρασμα για την υπεροχή της μιας έναντι της άλλης χερσονήσου. Όποια κι αν διαλέξει κανείς (και σας το λέει κάποιος που είχε την τύχη να επισκεφθεί και τις δύο), το πιθανότερο είναι ότι δεν θα το μετανιώσει.

ΦΥΣΗ

Αν εξαιρέσουμε τον Άθω, που δίνει στη Χαλκιδική μεγαλύτερη έκταση, ακτογραμμή και υψόμετρο, οι δύο χερσόνησοι έχουν όμοια μεγέθη, παρόμοια πλούσια βλάστηση, κλίμα μεσογειακό (και ελαφρύ ηπειρωτικό στην ενδοχώρα) και κάποια σπήλαια/κοιλότητες στις ασβεστολιθικές τους ζώνες. Διαφορά υπάρχει στις αμμουδιές, που στην Ιστρία (όπως και σε όλη την κροατική ακτή) είναι λιγότερες.

Σαν τι μοιάζει; Χαλκιδική: Τρία πόδια (ή τρία δάχτυλα). Ιστρία: Καρδιά (ή σπάλα)

Μέγεθος (μετράει!): Χαλκιδική: 3400 τ.χλμ., ακτές 660 χλμ. Ιστρία: 2800 τ.χλμ., ακτές 540 χλμ.

Ψηλά βουνά: Χαλκιδική: Άθως, 2.000 μ. Ιστρία: Ούτσκα, 1.400 μ.

«Κοίλη γη»; Χαλκιδική: Σπήλαιο Πετραλώνων. Ιστρία: Καρστικές σπηλιές «φόιμπα»

Θερμοκρασίες Αυγούστου: Χαλκιδική: 22-32 αέρας, 24 θάλασσα. Ιστρία: 17-29 αέρας, 25 θάλασσα

Αγαπημένη παραλία: Χαλκιδική: Άγιος Μάμας. Ιστρία: Μεντουλίν/Μεντολίνο

ΑΝΘΡΩΠΟΙ

Η Ιστρία είναι σημαντικά πολυπληθέστερη, έχοντας ως ντε φάκτο πρωτεύουσα τη μεσαίου μεγέθους Πούλα/Πόλα, έδρα ναυπηγείου και παλιού ναυστάθμου Αυστριακών, Ιταλών και Γιουγκοσλάβων. Στη Χαλκιδική, η δυτική πλευρά χαρακτηρίζεται από σειρά προσφυγικών οικισμών όπως η Νέα Καλλικράτεια. Η μοναδική «Νέα» κωμόπολη της Ιστρίας (καθόλου προσφυγική όμως) είναι το Νόβιγκραντ/Τσιτανόβα, στη δυτική πλευρά επίσης.

Μόνιμοι κάτοικοι: Χαλκιδική: 110 χιλ. Ιστρία: 210 χιλ.

Πρωτεύουσα στην ενδοχώρα: Χαλκιδική: Πολύγυρος. Ιστρία: Πάζιν/Πιζίνο

Παραθαλάσσιος πόλος: Χαλκιδική: Νέα Μουδανιά. Ιστρία: Πούλα/Πόλα

Γειτονική μητρόπολη: Χαλκιδική: Θεσσαλονίκη. Ιστρία: Τεργέστη

Πληθυσμιακές αλλοιώσεις: Xαλκιδική: Ελληνοτουρκική ανταλλαγή 1924. Ιστρία: Μεταπολεμική φυγή Ιταλών

Νεκροί Covid-19 έως και Μάιο 2020: Χαλκιδική: 0. Ιστρία: 2

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Οι δύο χερσόνησοι ξεχώριζαν από τη γύρω τους περιοχή: η μεν Χαλκιδική ήταν ένα σύνολο αποικιών νοτίων Ελλήνων περιστοιχισμένο από μια «σκληρή» μακεδονική ενδοχώρα, η δε Ιστρία μια ακριτική ρωμαϊκή επαρχία που αργά και σταδιακά εποικίστηκε από Σλάβους. Στο μυθιστόρημα Ματίας Σάντορφ ο Ιούλιος Βερν περιγράφει το ποτάμι του Πάζιν/Πιζίνο που γίνεται υπόγειο — φυσικό φαινόμενο που είχε παρατηρήσει αλλού, και περιγράψει, ο —γόνος της Χαλκιδικής— Αριστοτέλης.

Διάσημες αρχαιότητες: Χαλκιδική: Η ιπποδάμεια Όλυνθος. Ιστρία: Ρωμαϊκή αρένα στην Πούλα.

Μεσαιωνικό μνημείο: Χαλκιδική: Οι μονές του Άθω. Ιστρία: Ναός Ευφρασίου στο Πόρετς.

Όμορφος οικισμός παραλίας: Χαλκιδική: Άφυτος. Ιστρία: Ροβίνι(ο).

Παραδοσιακός οικισμός ενδοχώρας: Χαλκιδική: Αρναία. Ιστρία: Μότοβουν/Μοντόνα.

Γραπτός λόγος: Χαλκιδική: Αριστοτέλης (από Στάγειρα). Ιστρία: Ματίας Σάντορφ (Ιούλιος Βερν).

Τοπική ιδιαιτερότητα: Χαλκιδική: Αυτοδιοίκητο Άγιο Όρος. Ιστρία: Επίσημη ιταλική μειονότητα.

Έργα κατακτητών: Χαλκιδική: Η διώρυγα Ιερισσού του Ξέρξη. Ιστρία: Η πόλη Ράσα/Άρσια του Μουσολίνι.

Διάσημοι αοιδοί: Χαλκιδική: Πάολα (Φωκά). Ιστρία: Τόνι Τσετίνσκι.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η Ιστρία συνδέθηκε από νωρίς με τα οικονομικά κέντρα της κεντρικής Ευρώπης, ωστόσο και η Χαλκιδική δεν υστερούσε σε πλουτοπαραγωγικές πηγές, ιδίως στα γνωστά από την οθωμανική εποχή «μαντεμοχώρια» (χωριά μεταλλείων). Σήμερα, και οι δύο χερσόνησοι συνδυάζουν ζωηρή τουριστική κίνηση (σε μεγάλο βαθμό οδικά αφικνούμενη) με αυθεντικά αγροτικά προϊόντα, όπως τις ελιές χαλκιντικί που καταναλώνονται ευχάριστα σε σκηνή της ταινίας Λύκος της Γουόλ Στριτ.

Ορυκτός πλούτος: Χαλκιδική: Χρυσός. Ιστρία: Άνθρακας

Διάσημα αγροτικά προϊόντα: Χαλκιδική: Ελιές. Ιστρία: Τρούφες

Τοπ 3 προελεύσεις τουριστών: Χαλκιδική: Γερμανία, Βρετανία, Βόρεια Μακεδονία. Ιστρία: Γερμανία, Αυστρία, Σλοβενία

Χερσαίο δίκτυο μεταφορών: Χαλκιδική: Αυτοκινητόδρομος χωρίς διόδια. Ιστρία: Αυτοκινητόδρομοι με διόδια, και λίγα τρένα

Φανάρι που μποτιλιάρει: Χαλκιδική: Νικήτη. Ιστρία: Μάτουλι

Αγαπημένο κρασί: Χαλκιδική: Μαλαγουζιά (Πόρτο Καρράς, λευκό ξηρό). Ιστρία: Τεράν (Φραντς Αρμάν, κόκκινο ξηρό)

Αγαπημένο φαγητό: Χαλκιδική: Παϊδάκια στον Ταξιάρχη (sorry…). Ιστρία: Μοσχάρι «μπόσκαριν»

Σλόγκαν ή σύμβολο: Χαλκιδική: «Σαν τη Χαλκιδική, δεν έχει!» Ιστρία: Ο θυρεός με το κριάρι

[ Η φωτογραφία είναι από το Rovinj / Rovigno της Ιστρίας ]