Στα άκρα

Ο καταλανικός εθνικισμός είναι ένας ιδιότυπος εθνικισμός, καθώς, ενώ διατηρεί τα χαρακτηριστικά των εθνικιστικών κινημάτων —γλώσσα, αυτοπροσδιορισμός, ξεχωριστό εθνικό αφήγημα, πλαισίωση του από τις ελίτ κ.ο.κ.—, αναπτύσσεται από τα αριστερά του πολιτικού τόξου μια θεμελίωση που λαμβάνει και σημαντικότερη υπόσταση μετά την έντονη ρήξη του με το φρανκικό καθεστώς.

Ιδεολογικός πατέρας του στη σύγχρονη εποχή είναι ο Valenti Almirall I Llozer, αυτός ο πολύγλωσσος δικηγόρος —μιλούσε μεταξύ των άλλων και ελληνικά— που στο δεύτερο μισό του 19^ου αιώνα θεμελιώνει ιδεολογικά την ιδέα της Ομοσπονδίας αλλά και της ρήξης της περιοχής με το μοναρχικό καθεστώς της Μαδρίτης.

Ο σπόρος του θα πιάσει: το 1914 ιδρύεται η «Κοινοπολιτεία της Καταλονίας» αποτελούμενη από τις 4 επαρχίες της περιοχής, προσδίδοντάς της το καθεστώς της αυτονομίας. Πρώτος της Πρόεδρος ήταν ο δικηγόρος Enric Prat de la Riba i Sarrà, μια εμβληματική, ακόμα και στις μέρες μας, μορφή στην ιστορία της περιοχής, καθώς είναι αυτός που μαζί και με τον επόμενο Πρόεδρο της Κοινοπολιτείας, τον διάσημο αρχιτέκτονα Josep Puig i Cadafalch, θέτουν τις βάσεις για το οικονομικό, αρχιτεκτονικό και αναπτυξιακό όραμα του τόπου που όλοι σήμερα θαυμάζουμε.

Οι εργατικές κινητοποιήσεις της εποχής, η άνοδος του αναρχικού κινήματος στην περιοχή και η επιβολή της σκληρής δεξιάς δικτατορίας —πρόδρομος εκείνης του Φράνκο— του Miguel Primo de Rivera με κεντρικό σύνθημα «Πατρίς, Θρησκεία, Μοναρχία» θα προκαλέσει λίγα χρόνια αργότερα (1925) τη διάλυση της Καταλανικής Κοινοπολιτείας. Το κυριότερο είναι όμως ότι θα προσδώσει και επίσημα ένα αριστερό πρόσημα στον καταλονικό εθνικισμό, σε πλήρη ρήξη με το «δεξιό καθεστώς» της Μαδρίτης — κάτι ασφαλώς που θα κορυφωθεί στην 35χρονη φρανκική περίοδο, με απολήξεις που θα φτάσουν από την καταπίεση της καταλανικής γλώσσας έως την εύνοια στη Ρεάλ Μαδρίτης.

Ο θάνατος του Φράνκο το 1975 επέφερε μια αναβίωση του, όχι αιματηρού είναι αλήθεια, καταλανικού εθνικισμού, σε αντίθεση με εκείνων των Βάσκων — κάτι βέβαια που ίσως και να οφείλεται στην πολεμική παράδοση των τελευταίων.

Το 2005 υπήρξε ουσιαστικά μια επαναφορά στο καθεστώς της Κοινοπολιτείας με την παραχώρηση μεγάλου βαθμού ανεξαρτησίας στην περιοχή, μέχρι τελικά το σήμερα όπου οι ιστορικές αναλογίες, προσαρμοσμένες βέβαια, δείχνουν να οδηγούν τα πράγματα σε ακραίες καταστάσεις.