Τα πρώτα 10 χρόνια είναι δύσκολα…

Με την ψυχρή ματιά των αριθμών, η Φιλελεύθερη Συμμαχία έπρεπε να έχει σταματήσει να υπάρχει εδώ και χρόνια. Μετά από τις δύο ισχνές παρουσίες στις εκλογές του 2007 και τις Ευρωεκλογές του 2009, κάποιοι θα περίμεναν “να κλείσει το μαγαζί”. Μόνο που, όταν οι φιλελεύθερες ιδέες φωλιάζουν κάπου, δεν παραιτούνται εύκολα. Η παράδοση του Φιλελευθερισμού είναι τεράστια, η διανόηση είναι ζωντανή, αν και ταραχώδης πολλές φορές.

Ξεκινήσαμε με πολλά εμπόδια. Ο Φιλελευθερισμός της Ελλάδας του 20ού αιώνα ήταν το ένα. Ενώ ο Φιλελευθερισμός στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα είχε νωπές επιρροές από την Αμερικανική Επανάσταση και τον Ελληνικό Διαφωτισμό, ο Φιλελευθερισμός στον 20ό αιώνα ως επωνυμία χρησιμοποιήθηκε από προσωποπαγείς κινήσεις, πιστές στον “ηγέτη”. Το κόμμα Φιλελεύθερων ήταν ένα κόμμα πρωτίστως βενιζελικό. Το κόμμα Νεοφιλελεύθερων ήταν ένα κόμμα του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, των Ταύρων του Στέφανου Μάνου, η Δημοκρατική Συμμαχία της Ντόρας Μπακογιάννη. Από τη μία ο Φιλελευθερισμός μιλούσε για το πρωτείο του ατόμου, και στην πράξη οι φιλελεύθεροι “καλούσαν” να ακολουθήσουμε τον “ηγέτη”. Ο Φιλελευθερισμός έγινε έτσι μια ακόμα έκφραση της ελίτ.

Η “φιλελεύθερη στροφή” της ΝΔ ήταν ένα ακόμη εμπόδιο στον Φιλελευθερισμό. Η ΝΔ επικεντρώθηκε μόνο στην απελευθέρωση της οικονομίας, χωρίς να πιάσει καθόλου το πολιτικό και το κοινωνικό κομμάτι, όπου παραμένει συντηρητική. Θέματα όπως η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και η κατάργηση των διακρίσεων παρέμειναν στην Αριστερά, με αποτέλεσμα ο κόσμος να πιστεύει πως Φιλελευθερισμός σημαίνει ένα σύνολο οικονομικών προτάσεων μόνο και πως οι φιλελεύθεροι είναι κατά βάση κοινωνικά συντηρητικοί.

Επίσης δεν υπήρξε –πλην ελάχιστων βραχυχρόνιων εξαιρέσεων– σοβαρό πολιτικό οικοσύστημα στον φιλελεύθερο χώρο. Όταν μιλώ για πολιτικό οικοσύστημα, εννοώ κόμματα, ομίλους σκέψης, δίκτυα ψηφοφόρων, τρόπους κατάρτισης στελεχών που θα βγουν μέσα από τον ίδιο τον χώρο με ιδεολογική κατάρτιση και πολιτική ικανότητα. Το πολιτικό προσωπικό που στελέχωσε τις διάφορες φιλελεύθερες κινήσεις τον προηγούμενο αιώνα ήταν οι “περί τον αρχηγό” που στην πρώτη αναποδιά ή στο πρώτο αρνητικό εκλογικό αποτέλεσμα γυρνούσαν στη μεγάλη συντηρητική παράταξη. Γιατί είχαμε και αυτό το εμπόδιο. Όλοι οι φιλελεύθεροι “ταγοί” προέρχονταν από έναν άλλο πολιτικό χώρο. Κάποια στιγμή διαφωνούσαν με την εκάστοτε ηγεσία του συντηρητικού χώρου και έκαναν δική τους κίνηση. Φυσικά όταν “τελείωνε” αυτή η κίνηση, επέστρεφαν και αυτοί και το επιτελείο τους στη μεγάλη συντηρητική παράταξη.

Αν προσθέσουμε σε όλα αυτά το γεγονός πως τα περισσότερα μέλη της Φιλελεύθερης Συμμαχίας ήταν νέοι στην πολιτική, αρχάριοι στα θέματα κομματικής οργάνωσης και ιδεολόγοι που όχι μόνο είχαν ριζοσπαστικές προτάσεις αλλά ήθελαν να πάρουν τη λέξη “Φιλελευθερισμός” και να την κάνουν σημαία τους, τότε η Φιλελεύθερη Συμμαχία δεν είχε ποτέ εύκολο έργο.

Υπήρχε και το έτοιμο αφήγημα του “νεοφιλελευθερισμού”: «Πινοσέτ-Φρίντμαν-Φτώχεια-Ανεργία-Ανασφάλεια-Εθνομηδενισμός-Νέα Τάξη Πραγμάτων». Εκεί συνέβη το εξής αξιοσημείωτο: Πολλά μέλη της νεοϊδρυθείσας Φιλελεύθερης Συμμαχίας είχαν ζήσει ή ζούσαν (και εξακολουθούν να ζουν) στο εξωτερικό. Άρα οι διάφοροι μύθοι του προστατευτισμού – «ελεύθερο ωράριο σημαίνει κλείσιμο των μικρών μαγαζιών», «ελεύθερες εργασιακές σχέσεις οδηγούν σε ανεργία και μεσαίωνα», «αποποινικοποίηση ουσιών οδηγεί σε πανδημία των ναρκωτικών ουσιών» – δεν πέρναγαν σε εμάς. Μπορούσαμε να αντικρούσουμε κάθε «κοινή άποψη» που είχε ριζώσει εδώ και δεκαετίες. Είχαμε ζήσει σε πιο φιλελεύθερες χώρες, ξέραμε πως αυτά δεν ίσχυαν.

Είχαμε και τις σειρήνες της απορρόφησης. Τόσο «καταρτισμένοι» και άξιοι που είμαστε, θα πάμε σε ένα μεγαλύτερο κόμμα και θα το κάνουμε φιλελεύθερο. Το πρόβλημα με αυτή τη λογική ήταν πως αυτό είχε ξαναγίνει – και το αποτέλεσμα δεν ήταν το επιθυμητό... Για να έχει ο εισοδισμός κάποια ελπίδα να πετύχει, θα πρέπει να υπάρχει κάπου ένα καθαρό στίγμα. Υπάρχει αυτή η λογική σε κάποιους φιλελεύθερους που προσπαθούν να προωθήσουν τις ιδέες τους μέσα σε ένα μεγάλο κόμμα. Από την άλλη, υπάρχουμε και εμείς που δεν έχουμε τη διάθεση να χανόμαστε σε πολυσυλλεκτικά κόμματα και να πρέπει να μαχόμαστε για να καταλήξουμε εκεί όπου θα έπρεπε να είμαστε προκειμένου να βγάλουμε ένα μήνυμα προς στην κοινωνία.

Εντέλει πρέπει να υπάρχει και μια καθαρά φιλελεύθερη φωνή στη χώρα!

Μετά ήρθαν οι συνεργασίες. Είχαμε καλές και κακές συνεργασίες. Μια συνεργασία μπορεί να φέρει περισσότερο από το άθροισμα των μερών της – ή λιγότερο. Σε μια συνεργασία ίσως μεγαλύτερη σημασία έχει η κουλτούρα των ανθρώπων που συνεργάζονται παρά οι διαφορές στις ιδέες.

Είχαμε μια εξαιρετική συνεργασία με τη Δράση το 2012 και αυτό φάνηκε στο εκλογικό αποτέλεσμα του Μαΐου. Είχαμε μια πιο προβληματική συνεργασία με τη Δημιουργία Ξανά και τη Δράση τον Ιούνιο του 2012, πράγμα που επίσης φάνηκε στο εκλογικό αποτέλεσμα…

Εδώ και 10 χρόνια προωθούμε πρωτίστως την ελευθερία. Οι προτάσεις μας είναι εκεί, αλλά πριν από τις προτάσεις μάς ενδιαφέρει να προβληθεί η ελευθερία ως ιδανικό, ως ηθική επιταγή, ως φιλοσοφία και στάση ζωής. Το νέο μας πρόγραμμα είναι πιο συνοπτικό αλλά με έμφαση στην ηθική της ελευθερίας.

Η όσμωση ανάμεσα στη Φιλελεύθερη Συμμαχία και τους ομίλους σκέψης όπως το ΚΕΦΙΜ και νέους οργανισμούς όπως οι Φοιτητές για την Ελευθερία συνεχίζεται και τα πρώτα εμβρυικά δίκτυα των φιλελεύθερων αρχίζουν να δημιουργούνται.

Ίσως ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της Φιλελεύθερης Συμμαχίας ήταν πως αποσυντηρητικοποιήσαμε τον Φιλελευθερισμό. Όχι μόνο με τον λόγο μας, όχι μόνο με την εκλογή του Γρηγόρη Βαλλιανάτου στην προεδρία της Συντονιστικής Επιτροπής, αλλά και με τις δράσεις μας. Έχουμε πετύχει να επανενώσουμε την ατομική, πολιτική και κοινωνική ελευθερία.

Υπήρξαν πάρα πολλοί σύμμαχοι που απογοητεύτηκαν, αλλά υπήρξαν και αυτοί που πίστεψαν και παρέμειναν. Υπήρξαν άλλοι που πέρασαν σε άλλους πολιτικούς χώρους, στα δεξιά και αριστερά της Φιλελεύθερης Συμμαχίας. Αλλά ήρθαν νέοι και νέες σύμμαχοι. Στη Φιλελεύθερη Συμμαχία εφαρμόζουμε αυστηρά πολιτική “καλής καρδιάς”. Όποιοι και όποιες έχουν αποχωρήσει είναι φίλοι και φίλες μας και είμαστε πάντα κοντά τους και είναι κοντά μας.

Δεν είχα και δεν έχω καμιά αμφιβολία πως η Φιλελεύθερη Συμμαχία είναι ταξίδι γενεών. Είναι ένα όχημα που από μέσα του μπορεί να ξεπηδήσουν τα φιλελεύθερα στελέχη τού αύριο. “Αυτοφυή” και όχι εισαγόμενα ταλέντα, που θα φέρουν το μήνυμα του Φιλελευθερισμού σε περισσότερους πολίτες.

Φυσικά, αυτό για να γίνει θέλει χρόνο. Θέλει να εμπεδωθεί η παρουσία της στη σκέψη περισσότερων ανθρώπων. Και κάποια στιγμή πρέπει να πείσει πως μπορεί να συμμετέχει ενεργά στην πολιτική.

Τα πρώτα 10 χρόνια είναι δύσκολα. Ψυχρές ή όχι οι ματιές που μας βλέπουν, εμείς προχωράμε.

[ Η Φιλελεύθερη Συμμαχία θα γιορτάσει τα 10 χρόνια της στο Charlie, Κολοκοτρώνη 8, στις 6 Μαΐου στις 6 το απόγευμα ].