Τουρκία: ξανά στις κάλπες

Από τον Ιανουάριο του 2013 που βρίσκομαι εδώ, μετράω ήδη τρεις εκλογικές αναμετρήσεις — με την τέταρτη σήμερα Κυριακή. Η πρώτη ήταν οι αυτοδιοικητικές εκλογές της Τουρκίας, που λίγο διαφέρουν από τις βουλευτικές και προσφέρονται ως ένα μέσο για να μετρήσουν τη δύναμή τους τα κόμματα· η δεύτερη ήταν οι προεδρικές εκλογές, οπότε και για πρώτη φορά είχαμε την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας απευθείας από το εκλογικό σώμα· και η τρίτη ήταν οι βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου, που δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα για το πλειοψηφικό κόμμα του ΑΚΡ. Έτσι, η Τουρκία οδηγείται για μία ακόμη φορά στις κάλπες σε μια —απέλπιδα;— προσπάθεια του κυρίαρχου κόμματος τα τελευταία χρόνια να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή, να σχηματίσει κυβέρνηση αποτελούμενη μονάχα από μέλη του ΑΚΡ και —ίσως, αν τα καταφέρει— να έχει τόση δύναμη ώστε να αλλάξει το Σύνταγμα και να το μετατρέψει σε Προεδρική Δημοκρατία, κάτι που ο Ταγίπ Ερντογάν επιθυμεί διακαώς.

Οι δημοσκοπήσεις όμως δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για τον Νταβούτογλου και τους συνεργάτες του. Τα ευρήματα δείχνουν ότι τα αποτελέσματα δεν θα είναι πολύ διαφορετικά σε σχέση με τον Ιούνιο και θα πρέπει επιτέλους να σχηματιστεί μία κυβέρνηση συνασπισμού. Με άλλα λόγια, το HDP του Ντέμιρτας και της Γιούκσενταγ θα κερδίσει την είσοδό του στη Βουλή. Εδώ, να θυμίσω ότι το εκλογικό μέτρο για να εισέλθει ένα κόμμα στη Βουλή είναι το 10% (!) και ότι στις προηγούμενες εκλογές το HDP είχε πάρει πάνω από 13%. Οι δημοσκοπήσεις επίσης δείχνουν μια ελαφρά αύξηση των ποσοστών όλων των κομμάτων που εισέρχονται στη Βουλή (προφανώς εις βάρος εκείνων που μένουν εκτός). Έτσι, οι συσχετισμοί δυνάμεων θα παραμείνουν πάνω-κάτω ίδιοι.

Τι έχει συμβεί όμως από τις προηγούμενες εκλογές μέχρι σήμερα; Καταρχάς, στη χώρα δεν υπάρχει ουσιαστικά Βουλή και οι αποφάσεις παίρνονται από μία υπηρεσιακή κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον… Νταβούτογλου! Κατά τη διάρκεια αυτών των μηνών έχει αποφασιστεί, ανάμεσα σε πολλά άλλα, η έναρξη βομβαρδισμών εναντίων του ISIS, οι οποίoi όμως γρήγορα επεκτάθηκαν σε πολεμικές επιχειρήσεις εναντίων του PKK — με αιματηρό αποτέλεσμα. Οι κακές γλώσσες, μάλιστα, λένε ότι οι επιχειρήσεις εναντίον του ISIS έχουν τεράστια ποσοστά «αποτυχίας» και «αστοχίας» — αλλά αυτά είναι φήμες…

Επίσης, κατά το ίδιο διάστημα έχει γίνει «διαχείριση» του προσφυγικού προβλήματος από την Τουρκία, το οποίο φυσικά χρησιμοποιεί για να πιέσει την Ευρώπη, με στόχο να επιτύχει διάφορες συναινέσεις που σε άλλες εποχές δεν θα είχαν γίνει αποδεκτές. Τώρα όμως, η αποκαμωμένη Ευρώπη —που δεν είχε σκεφτεί ένα βιώσιμο σχέδιο— ευελπιστεί ότι η Τουρκία, σε πρώτη φάση, θα αποτελέσει το φράγμα ενάντια στη μετακίνηση όλων αυτών των ταλαιπωρημένων ανθρώπων στην Ευρώπη — λες και τα 2,5 εκατομμύρια Σύροι που βρίσκονται στην Τουρκία και ζουν στους δρόμους των πόλεων και κάτω από γέφυρες θα πλήξουν την ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Αντί η Ευρώπη να έχει εκπονήσει, σε συνεργασία με τη διεθνή κοινότητα, ένα βιώσιμο σχέδιο υποδοχής αυτών των ανθρώπων, προτιμά να ακούει για θανάτους στο Αιγαίο και για ταλαιπωρημένους ανθρώπους που αφήνουν τη ζωή τους στα χέρια δουλεμπόρων. Προτιμά να συνομιλεί μ’ εκείνους που διατηρούν την αυταρχικότητά τους σε πλείστα όσα θέματα (ελευθερία του Τύπου, αλόγιστη χρήση κρατικής βίας, ελλιπείς δημοκρατικές διαδικασίες) και να τους καθιστούν ισότιμους συνομιλητές, δίνοντας τα λάθος μηνύματα προς τα έξω.

Το άλλο που έχει συμβεί είναι φυσικά οι τρομοκρατικές επιθέσεις με πολλά θύματα στο Σουρούτς τον Ιούλιο και η πιο πρόσφατη στην Άγκυρα, κατά τη διάρκεια πορείας για την Ειρήνη. Είναι περιττό να πω το τι ακούστηκε, ειδικά για την τελευταία επίθεση, η οποία είχε ως θύματα κυρίως μέλη του ΗDP — κάθε λογής παλαβομάρα. Στέκομαι σε μια δήλωση ενός συντηρητικού δημοσιογράφου, του Μεχμέτ Μπαρλάς, ο οποίος αρθρογραφεί στη Σαμπάχ και, ούτε λίγο ούτε πολύ, είπε ότι αυτό που έγινε στην Άγκυρα είναι κάτι που συμβαίνει συχνά στη Μέση Ανατολή, συγκρίνοντας την Τουρκία με το Ιράκ. Πιστεύω ότι δεν υπάρχει πιο χυδαία εξομοίωση για να δικαιολογηθούν τα αδικαιολόγητα, όπως ας πούμε το γεγονός ότι, κατά τη διάρκεια της πορείας, δεν υπήρχε καθόλου αστυνόμευση ενός από τα κεντρικότερα σημεία της Άγκυρας, κι ενώ στη Πόλη η αστυνομία βγαίνει για ψύλλου πήδημα για να αστυνομεύσει συγκεντρώσεις δεκαπέντε ανθρώπων μπροστά στο Λύκειο του Γαλατασαράι.

Μέσα σε αυτό το κλίμα λοιπόν πηγαίνει η Τουρκία στην τέταρτη εκλογική αναμέτρηση τα τελευταία χρόνια. Μέσα σε ένα αβέβαιο οικονομικό μέλλον που την περιμένει, με τους κυβερνώντες να ρισκάρουν συνεχώς και πολλά, για να κερδίσουν βραχυπρόθεσμα οφέλη, και με αστυνόμευση των μέσων μαζικής δικτύωσης (Twitter, Facebook κ.λπ., που κλείνουν κάθε τόσο (λες και πλέον δεν ξέρουμε όλοι πώς να παρακάμψουμε τις απαγορεύσεις).

Ταυτόχρονα, σε πολλά μέσα της Ευρώπης υπάρχουν δημοσιεύματα που στοχοποιούν την Τουρκία ως ένα από τα κέντρα στρατολόγησης του ISIS. Αυτό μπορεί να είναι αλήθεια, αλλά από την άλλη πολλές φορές προβάλλεται για να κρύψει κάτω από το χαλάκι το τραγικό γεγονός ότι άνθρωποι που έχουν μεγαλώσει, για παράδειγμα, στη Βρετανία ή στη Γαλλία, που έχουν πάει εκεί σχολείο, που έχουν ζήσει δηλαδή σε ένα, υποτίθεται, φιλελεύθερο ευρωπαϊκό περιβάλλον, επιλέγουν να στρατολογηθούν στο ISIS και να γίνουν οι επόμενοι Τζιχάντι Τζο της υπόθεσης…

Στις σημερινές εκλογές, οι πολίτες θα επιλέξουν ως πρώτο κόμμα το ΑΚΡ — αλλά θεωρώ ότι δεν θα κερδίσει την αυτοδυναμία. Το Κεμαλικό κόμμα θα πατήσει πάνω σε υποσχέσεις —που φυσικά δεν θα μπορεί να υλοποιήσει—, ενώ το Εθνικιστικό ίσως ενισχυθεί λίγο και πιθανώς να αποτελέσει τον κυβερνητικό εταίρο του κόμματος του Ερντογάν την επόμενη μέρα. Ένα σενάριο που δεν ακούγεται καλό. Το HDP πιστεύω ότι θα μπει στη Βουλή με άνεση. Αν αποτύχει, θα είναι μεγάλη έκπληξη και θα ακουστούν και θα υπονοηθούν πάρα πολλά (που πάντα φυσικά υπονοούνται —ενίοτε μερικά αποδεικνύονται κιόλας). Το HDP το ψηφίζει ένα ετερόκλητο πλήθος ψηφοφόρων, το οποίο είναι κάπως απρόβλεπτο. Το να θεωρούμε, ας πούμε, ότι το ψηφίζουν όλοι οι Κούρδοι της Τουρκίας είναι προφανές λάθος, καθώς τα ποσοστά που λαμβάνει δεν ανταποκρίνονται στον αριθμό των Κούρδων ψηφοφόρων, μιας και πολλοί από αυτούς —που έχουν ευνοηθεί τα τελευταία χρόνια από την οικονομική πολιτική του ΑΚΡ— επιλέγουν το κόμμα στο οποίο ηγείται ο Νταβούτογλου. Από την άλλη, το HDP, ένα ουσιαστικά κομουνιστικού προσανατολισμού κόμμα, το ψηφίζουν κι εκείνοι που δεν είναι αριστεροί: το ψηφίζουν φιλελεύθεροι που πιστεύουν ότι πρέπει να τερματιστεί η παντοκρατορία του ΑΚΡ, που πιστεύουν ότι πρέπει το κουρδικό να λυθεί σύντομα, που πιστεύουν ότι η πολυφωνία βοηθάει τη δημοκρατία. Δεν πιστεύουν στα οικονομικά προγράμματα του HDP φυσικά, αλλά έτσι κι αλλιώς δεν υπάρχει περίπτωση ποτέ να βρεθεί το κόμμα σε θέση να εφαρμόσει το πρόγραμμά του. Γι’ αυτό το λόγο, επιλέγουν να το στηρίξουν μέσω μιας στρατηγικής ψήφου που θα πιέσει προς μια κυβέρνηση συνασπισμού, όπου η επιρροή Ερντογάν θα είναι περιορισμένη.

Γύρω στις 21:00 το βράδυ θα έχουμε μια ξεκάθαρη εικόνα για το προς τα πού πηγαίνει το πράγμα. Ελπίζω μονάχα να μην πάει προς τα εκεί που περιγράφουν διάφοροι λογαριασμοί στο Twitter (οι οποίοι έχουν πέσει μέσα πολλές φορές) και αναγκάσουν εμάς όλους που είμαστε εδώ, τους ξένους, να πάρουμε ένα βράδυ τον δρόμο προς το προξενείο του ο καθένας.

Αν όλα πάνε καλά, την άλλη εβδομάδα θα λέμε πάλι για τα στραβά και τα ωραία της Πόλης. Αν πάλι όχι… καληνύχτα και καλή τύχη.