«Βάρτζακ Πο» (2 τόμοι) του SF Said

Η νεανική λογοτεχνία, η πεζογραφία για παιδιά και εφήβους, είναι αχανής, και κανείς δυσκολεύεται να επιλέξει τι να αγοράσει μπαίνοντας σε ένα βιβλιοπωλείο: είτε είναι παιδί, είτε έφηβος, είτε ενήλικας που θέλει να κάνει ένα δώρο ή, όπως εγώ, ενήλικας που απλώς θέλει να διαβάσει ένα τέτοιο βιβλίο ο ίδιος. Υπάρχουν βέβαια διάφορα κριτήρια επιλογής, αλλά, πέραν του προσωπικού γούστου, που αφορά κάπως μεγαλύτερους σε ηλικία αναγνώστες, δηλαδή με ανεπτυγμένο λόγω πείρας αισθητήριο, το πιο σίγουρο με διαφορά είναι η εμπορικότητα: τόσο πολλοί ευχαριστημένοι αναγνώστες —γιατί πολλοί αναγνώστες = ευχαριστημένοι αναγνώστες: αυτός ο κανόνας δεν σπάει— αποκλείεται να λαθεύουν όλοι μαζί. (Και, συνήθως, γιατί αυτά πάνε δικαίως χέρι-χέρι: και τόσο πολλά βραβεία και έπαινοι). Εξ ου και από τα κριτήρια επιλογής των ελληνικών οίκων για μεταφράσεις βιβλίων που ανήκουν σε αυτές τις ηλικιακές κατηγορίες συνήθως δεν λείπει και αυτό, ή, θα έλεγα, δεν πρέπει ποτέ να λείπει και αυτό: η προτεραία επιτυχία ενός τίτλου, ή προηγούμενων τίτλων του ίδιου συγγραφέα, στο εξωτερικό — ασχέτως τού αν πιάσουν στην ελληνική αγορά οι τίτλοι που πέτυχαν έξω, και βασικά στις ΗΠΑ, είναι σίγουρα καλοί. Εκατό τοις εκατό.

Τα δύο βιβλία με τον Βάρτζακ, τον γάτο που μυείται στις πολεμικές τέχνες και γίνεται ένας άλλος χωρίς να χάσει σε κανένα σημείο τον εαυτό του, έκαναν μεγάλη επιτυχία όταν πρωτοδημοσιεύτηκαν στην Αγγλία, μεταφράστηκαν πολύ, διασκευάστηκαν για το θέατρο, αποτέλεσαν διδακτικό υλικό σε σχολεία κλπ. κλπ.: όταν τα διαβάσει κανείς, θα καταλάβει γιατί. Ο Βάρτζακ είναι ένας από μας, ενταγμένος στην οικογένειά του, στον στενό κύκλο του, μέσα σε μία παράδοση που τον αγχώνει και τον γεμίζει ενοχές: επειδή δεν χωράει εκεί μέσα, επειδή νιώθει διαφορετικός, και επειδή νιώθει πως είναι ένα λάθος — όπως εμείς· όπως όλα τα παιδιά. Θα «επαναστατήσει», αλλά με έναν τρόπο σχεδόν μαγικό, και σίγουρα ονειρικό. Και δεν θα τα βάλει κάτω ποτέ, ακόμη και όταν βρεθεί αντιμέτωπος με τη μοναξιά, το κρύο, τον απόλυτο τρόμο, τη βία και, ακόμη-ακόμη, και τον θάνατο. Ο Βάρτζακ είναι ο εαυτός που έχουμε μέσα μας: μια γάτα με χάρη, εξυπνάδα, αγάπη, δύναμη, αίσθηση συντροφικότητας, μαχητική, ονειροπόλα, αγαπησιάρα — και είναι και φοβερή και τρομερή στις πολεμικές τέχνες, και μάλιστα στις πολεμικές τέχνες που έχουν να κάνουν με το μέσα-μέσα κομμάτι του εαυτού μας: όχι μόνο με νύχια και με δόντια, αλλά και με την προσέγγιση μιας καινούριας αίσθησης του κόσμου.

Από τα δύο βιβλία παρελαύνουν σπουδαίοι ήρωες, αρχετυπικοί και εκ των προτέρων «αγαπημένοι» μας: ο γέρος δάσκαλος των εσωτερικών πολεμικών τεχνών, η όμορφη, πεισματάρα και ευφυής θηλυκή γάτα, η αφελής και ναζιάρα φίλη της, οι πολύ πιο αφελείς πλην χεροδύναμοι μαχητές των σκουπιδιών, οι αδύναμοι και οι αγύρτες, οι villain — όλοι. Και θα δώσουν πολλές και δυνατές μάχες.

Δεν άφησα το καλύτερο για το τέλος, γιατί δεν έχουμε να κάνουμε με graphic novel εδώ αλλά με μυθιστορήματα: ο Dave McKean, που ανέλαβε την εικονογράφηση εδώ, κάνει ό,τι θέλει στα βιβλία: παίζει, οργιάζει, διασκεδάζει, μας τρομάζει. Είναι, αν όχι ο καλύτερος, ένας από τους πέντε-έξι σημαντικότερους εικονογράφους στον κόσμο αυτή τη στιγμή — κι εδώ και πολύ καιρό, εδώ που τα λέμε. Η δουλειά του στον Βάρτζακ είναι εκπληκτική. Θα αγόραζα τα βιβλία και μόνο για τον σπουδαίο αυτό καλλιτέχνη.

(Τα βιβλία κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Κέδρος).