Ζωή, θρησκεία και επιστήμη

In memoriam Μαρία Τσάκος.

Η θεολογική μας παράδοση μας λέει ότι ο Θεός είναι όχι μόνο ο δημιουργός και προστάτης της ζωής· μας λέει ότι ο Θεός είναι ζωή.

Η θεολογική μας παράδοση μας λέει ότι ο Θεός έπλασε τον κόσμο για να φιλοξενήσει τη ζωή.

Η θεολογική μας παράδοση μας λέει ότι ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο για να κατανοήσει ο άνθρωπος τον κόσμο και τη ζωή και έτσι να κατανοήσει, μέσω του ανθρώπου, ο κόσμος την ύπαρξή του ως ζωή. Και ο άνθρωπος πλάστηκε από τον Θεό ως μέρος και από υλικά του κόσμου, επειδή η κατανόηση του κόσμου και της ζωής είναι ταυτόσημη με την κατανόηση της υλικής δομής του κόσμου.

Η θεολογική μας παράδοση μας λέει ότι ο άνθρωπος παρανόησε την αποστολή του και έτσι έφερε και τον θάνατο στον κόσμο και σε αυτόν, αλλά και τον χωρισμό του πνεύματος από το υλικό σώμα.

Η θεολογική μας παράδοση μας λέει ότι ο Θεός, αφήνοντας μια υπόστασή του να υποστεί τη διαδικασία του θανάτου και να την ξεπεράσει, διόρθωσε αυτό το λάθος, δείχνοντας στον άνθρωπο ότι ο θάνατος δεν είναι το απόλυτο, αλλά μόνο ένα σχετικό τέλος, και ότι ο χωρισμός πνεύματος και σώματος είναι μια πλάνη.

Με άλλα λόγια, η θεολογική μας παράδοση μας λέει ότι ο άνθρωπος έχει τα διανοητικά και τα υλικά μέσα ώστε να αντιμετωπίσει κάθε αιτία θανάτου, γιατί ο θάνατος δεν είναι δομικό στοιχείο, δεν είναι μέρος της ιδέας του κόσμου και της ζωής, αλλά μόνο η συνέπεια της άρνησης του ανθρώπου να κατανοήσει την αποστολή του. Να κατανοήσει δηλαδή ότι η σχέση του με τον κόσμο δεν είναι σχέση ανταγωνιστική, σχέση τυχαία, σχέση επικράτησης και επιβίωσης απέναντι σε ένα περιβάλλον εχθρικό ως προς τη ζωή του, αλλά μια σχέση συμβίωσης και τελειοποίησης. Και ο τρόπος με τον οποίο επιτυγχάνεται αυτός ο σκοπός είναι η επιστήμη.

Η επιστήμη δεν είναι λοιπόν όπλο ενάντια στη φύση, αλλά το χέρι συμφιλίωσης και βοήθειας που απλώνει ο άνθρωπος προς τον κόσμο και τη φύση. Είναι ο τρόπος με τον οποίο γίνεται πραγματικότητα η αρμονία που υπάρχει ως δυνατότητα μέσα στον κόσμο και που ο κόσμος χωρίς τον άνθρωπο δεν μπορεί να πραγματοποιήσει. Και αυτή η πραγματοποίηση είναι, όπως μας λέει η θεολογική μας παράδοση, το περιεχόμενο της εντολής που έδωσε ο Θεός στον άνθρωπο όταν τον έπλασε από τα υλικά του κόσμου.

Γι’ αυτό δεν υπάρχει ανταγωνισμός ανάμεσα στην πνευματική και κοινωνική σχέση που έχει ο άνθρωπος με τον Θεό, ανάμεσα δηλαδή σε αυτό που ονομάζουμε θρησκεία, και στην επιστημονική δραστηριότητα του ανθρώπου και τις πρακτικές συνέπειες που έχει αυτή για την καθημερινή του ζωή. Ανταγωνισμός μπορεί να υπάρχει μόνο ανάμεσα σε θεσμούς στα πλαίσια της πολιτικής οργάνωσης της ανθρώπινης ζωής, όπως η εκκλησία, οι επιστημονικοί θεσμοί και οι κρατικές δομές εξουσίας. Και η ύπαρξη αυτού του ανταγωνισμού δείχνει ότι οι άνθρωποι που συμμετέχουν σ’ αυτόν δεν έχουν κατανοήσει τον σκοπό της ανθρώπινης ύπαρξης. Συγχέουν την επιβίωση, που είναι η υπέρβαση του θανάτου, με την επικράτηση απέναντι στον αντίπαλο, που σημαίνει τον θάνατό του.

Και γι’ αυτό οι περιορισμοί που επιβάλλει η πολιτεία, καθοδηγούμενη από τη γνώση που παρέχει η επιστήμη, στον τρόπο με τον οποίο θα γιορτάσουμε και αυτή τη χρονιά τη νίκη της ζωής επί του θανάτου, δεν είναι ούτε δείγμα ασέβειας, ούτε απαξίωσης απέναντι στη θρησκεία. Αντίθετα, με αυτό τον τρόπο συμμετέχουμε στην εκπλήρωση της Θείας εντολής να συμφιλιώσουμε τον κόσμο με τον άνθρωπο και την ζωή.

* * *

Καλή Ανάσταση και Καλό Πάσχα!