Νοσηρά εκτυπωμένη σάρκα

Δεν μπορώ να σκεφτώ στην αγορά κάτι ανάλογο με τους «Αναλωμένους». Το αποκλείω να υπάρχει. Είναι ένα ξεκάθαρα one of a kind μυθιστόρημα, όπως ένας και μοναδικός υπήρξε ο Κρόνενμπεργκ από το ντεμπούτο του κιόλας στον κινηματογράφο, κάπου σαράντα χρόνια πριν —όταν τον μάθαμε εμείς δηλαδή— μέχρι και (σχεδόν) τώρα. Συναρπαστική είναι και η εξίσου ξεκάθαρη, αταλάντευτη, μνημειώδης εμμονή του σε πέντε-δέκα ποιότητες της ζωής και της σύγχρονης κουλτούρας που τον απασχολούσαν και τον απασχολούν με πάθος από τότε έως σήμερα, από τις μεταμορφώσεις του ανθρώπινου σώματος και την παραισθητική διείσδυση της αγίας τεχνολογίας στα πάντα μέχρι το σεξ όπως μόνο αυτός μπορεί να το προσεγγίσει (αποδεδειγμένα, και μάλιστα εξακολουθητικά), δηλαδή σαν ενατένιση του ανθρωπίνως Θείου, και από μία απολύτως ξεκάθαρη ατομική επανάσταση μέχρι μία τυφλή απόδραση από μία κοινωνία εντόμων. Ο Κρόνενμπεργκ είναι ένας ελευθεριακός καλλιτέχνης υψηλών επιδόσεων, ένας σύγχρονος Ντε Σαντ, και ο κύριος εκφραστής του genre που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε τεχνοσαρκικός τρόμος.

Και, ξαφνικά, με κλεισμένα τα εβδομήντα, αποφασίζει να γράψει ένα μυθιστόρημα. Προσοχή: δεν χρειάζεται ανάλυση αυτό, δεν είναι παράδοξο ή τυχαίο. Απλώς τώρα βρήκε τον χρόνο, την όρεξη και την ευκαιρία. Απλώς το έκανε (είμαι περισσότερο από σίγουρος πως από μικρός φλέρταρε με την ιδέα, και, επιτέλους, η λογοτεχνία εξ ορισμού δεν έχει όρια ηλικίας — προς Θεού) και έκλεισε τα στόματα όσων τυχόν θα στοιχημάτιζαν πως ήταν «αργά». Και ταυτόχρονα άφησε ανοιχτά τα στόματα των αναγνωστών του. Όπως το δικό μου. Ανοιχτά.

Πρόκειται για σπουδαίο βιβλίο. Και για το βιβλίο εκείνο που αποτυπώνει όσο ελάχιστα άλλα (δεν έχω κανένα παρόμοιο στο μυαλό μου, δεν έχω σφαιρική εποπτεία φυσικά, κανείς δεν έχει, απλώς θέλω να πιστεύω πως υπάρχουν κάποια ακόμη σαν κι αυτό), αποτυπώνει όσο ελάχιστα άλλα την εποχή μας, τα πάθη της, την αχόρταγη τρέλα της και την ομορφιά της. Έχουμε να κάνουμε με ένα αισιόδοξο βιβλίο μηδενισμού εδώ. Για έναν σκοτεινό ύμνο.

Ο Κρόνενμπεργκ μας θυμίζει πως είναι ωραίο να ταξιδεύεις με το αεροπλάνο σε όλο τον κόσμο, να μη ριζώνεις και να μην αγκυλώνεσαι, να αγοράζεις διαρκώς μαγικά γκάτζετ, να αποθεώνεις εμπράκτως τον καταναλωτισμό όταν αυτός ασκεί το πνεύμα σου, να ανακαλύπτεις μυθικούς ανθρώπους και να σκαλίζεις με χειρουργικά εργαλεία την παράδοξη ζωή τους, να τυπώνεις σε 3D εκτυπωτές γιατί οι 3D εκτυπωτές υπάρχουν, να γυρίζεις την πλάτη σου στον Μεσαίωνα, να υπερασπίζεις την ατομικότητά σου, να γίνεσαι κύριος της τεχνολογίας, να κάνεις ξεχωριστή δημοσιογραφία, να κάνεις και να γίνεσαι τέχνη, να βαδίζεις ένα βήμα (ή πολύ περισσότερα) μπροστά από τους άλλους, να βλέπεις καθαρά εκεί όπου δεν υπάρχουν, όπως σού λένε οι πολλοί, πράγματα για να δεις.

Η υπόθεση είναι προφανώς εύκολο, όπως σε όλα τα βιβλία, να συνοψιστεί σε λίγες αράδες (ζευγάρι υψηλού επιπέδου διεθνών δημοσιογράφων, που πουλάνε longreads με ιδιαίτερα θέματα για μεγάλα περιοδικά συνοδευόμενα από φωτογραφίες που βγάζουν οι ίδιοι, καλύπτουν δύο φαινομενικά εντελώς αταίριαστες και άσχετες μεταξύ τους υποθέσεις, αυτή του φόνου μίας Γαλλίδας φιλοσόφου από τον σύζυγο και συνάδελφό της, που συντάραξε το Παρίσι λόγω των κανιβαλικών στοιχείων που τον συνόδευαν, και εκείνη ενός χειρουργού παράνομων επεμβάσεων που γίνονται σε εξεζητημένα πλούσιους ανθρώπους σε μυστικές κλινικές· η αναζήτησή τους στην Ουγγαρία και στη Γαλλία —το ρεπορτάζ— θα τους οδηγήσει στον Καναδά και στην Ιαπωνία αντίστοιχα, και από εκεί στη… Βόρειο Κορέα, όπου, όπως θα μάθουμε στο μυστικιστικό φινάλε, κρύβονται πολλά καλά καμουφλαρισμένα μυστικά), ωστόσο αυτό που έχει πολύ μεγάλη σημασία εδώ είναι ο λόγος του Κρόνενμπεργκ: γεμάτος, μεστός, βαθύτατα λογοτεχνικός, όχι εύπεπτος, με κάθε λέξη να επιβάλλει τη σημασία της και τη δυναμική της — κορυφαίο και σπανιότατο επίτευγμα, που ευτυχώς υποστηρίζεται άψογα από τον Γιώργο Μπέτσο, τον μεταφραστή της ελληνικής έκδοσης που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Τόπος.

Ένα μυθιστόρημα-εμπειρία που, προσοχή, ήρθε για να ευφράνει, να προβληματίσει, αλλά και να ξενίσει. Και ένα μυθιστόρημα (πόσα μπορούν να παινευτούν κάτι τέτοιο;) που σε κάνει να θέλεις να φύγεις και να δημιουργήσεις.