Οι κόμποι

Το κομπολόι είναι από τα πιο παρεξηγημένα πράγματα, πάει και τελείωσε. Ξέρω πολλούς, και κυρίως πολλές, που το έχουν συνδέσει με καταγώγια, μαφίες, ενοχλητικές συνήθειες αργόσχολων, εκνευριστικό ήχο από τις χάντρες και τόσες άλλες δοξασίες. Αγαπητοί και αγαπητές, ήρθε η ώρα να διαλυθεί η παρεξήγηση. Τίποτε από αυτά δεν συμβολίζει το κομπολόι. Ο δε κακός ήχος οφείλεται στα κομπολόγια της συμφοράς που πουλάνε τα περίπτερα, κομπολόγια που δεν είναι κομπολόγια, αλλά και στην άγνοια του πώς πρέπει να παίζεται, πώς να γυρίζει πάνω στο χέρι και πώς να χτυπάει η κάθε χάντρα — ή, όπως λέγεται κανονικά, ο κάθε κόμπος.

Το κομπολόι έχει ευεργετικές ιδιότητες, αν ξέρεις να το χρησιμοποιείς. Το κομπολόι δεν το παίζεις στον δρόμο, το παίζεις στο ραχάτι σου. Το κρατάς στο χέρι σου για να σκεφτείς και να αναπολήσεις — γιατί το κομπολόι πρέπει να έχει μια ιστορία από πίσω: αν δεν έχει, τότε δεν είναι κομπολόι, είναι ένα σχοινάκι ή ένα αλυσιδάκι που έχει πάνω του χάντρες. Αλλά κομπολόι δεν είναι.

Οι Τούρκοι το λένε tespih και είναι ένα κατεξοχήν θρησκευτικό σύμβολο. Διαφέρει από το δικό μας στο μήκος του σπάγκου που κρατά τις χάντρες, καθώς το τούρκικο δεν έχει καθόλου χώρο για να μετακινούνται οι κόμποι. Πάντα όταν κάποιος βλέπει το δικό μου κομπολόι σπεύδει να μου πει ότι χάλασε και ότι πρέπει να πάω να το δέσω πιο σφιχτά. Το tespih το χρησιμοποιούν για να προσεύχονται. Περνάνε τα δάχτυλά τους πάνω από τις χάντρες και λένε συλλαβές ή και ολόκληρες προσευχές — ομολογώ πως δεν ξέρω ακριβώς τι, για να είμαι ειλικρινής.

Το tespih έχει συνήθως μικρές χάντρες, ενώ το κομπολόι μπορεί να έχει μέχρι και πολύ μεγάλες, αν κι εγώ προτιμώ αυτές που βλέπετε στη φωτογραφία. Κάνουν έναν γλυκό, κελαριστό ήχο όταν χτυπάει η μία την άλλη, σαν από μικρά φουντούκια που πέφτουν πάνω σε δρύινο τραπέζι. Το χρώμα από τους κόμπους πρέπει να αλλάζει με τα χρόνια, δεν γίνεται να παραμένει το ίδιο, εκτός αν αγόρασες το κομπολόι σου από τα περίπτερα της Ομόνοιας.

Φυσικά, δεν παραγνωρίζω το γεγονός ότι και το κομπολόι μάλλον από θρησκευτική πρακτική προέρχεται, από όλα αυτά τα κομποσκοίνια που μετράνε οι καλόγεροι όταν λένε προσευχές. Δεν το έχω ψάξει ιδιαίτερα γιατί δεν με νοιάζει, άλλωστε εμένα μου αρέσουν τα κομπολόγια κι όχι τα κομποσκοίνια.

Το πρώτο βλέμμα που εισπράττεις από τους ημεδαπούς αν βγάλεις το κομπολόι σου από την τσέπη, είναι αυτό της απορίας. Κάτι τους μπερδεύει στην εικόνα. Το έχουν συνδέσει με τους πιστούς μουσουλμάνους και σίγουρα θα σε ρωτήσουν γιατί και πώς. Δεν θυμάμαι πόσες φορές έχω πει τι είναι αυτό που κρατάω και τι κάνει για μένα. Πόσο με βοηθά να συγκεντρωθώ και να ξεκουραστώ για να μπορέσω μετά να συνεχίσω να κοιτάζω μία οθόνη και μαύρους χαρακτήρες πάνω σε λευκό φόντο, χαρακτήρες αραδιασμένους στη σειρά που πασχίζουν να γίνουν λέξεις και φράσεις και παράγραφοι στο μυαλό μου.

Αυτό όμως που κάνει για μένα το κομπολόι είναι ότι μου θυμίζει πρόσωπα, καταστάσεις, λεπτά και ώρες που κρατώντας το στο χέρι τις πέρασα δημιουργικά, με ανθρώπους που αγαπώ και που με κάνουν να αισθάνομαι πλήρης. Φυσικά, το κομπολόι δεν είναι μόνο μακρινές αναμνήσεις μπορεί να είναι και εκείνες οι στιγμές που πέρασες προχθές, ή όταν είχες εκείνη την τρομερή ιδέα που ύστερα τη δούλεψες στο μυαλό και στο χαρτί για δύο ώρες και τελικά κάτι κατάφερες.

Τόσα και τόσα τραγούδια έχουν γραφτεί, δεν μπορεί να κάνουν όλα λάθος. Ένα είναι το σίγουρο, και το λένε και οι Τούρκοι αυτό συνοδεία αινιγματικού χαμόγελου: «Αν είναι από χέρι… τότε…»

Ε, πώς αλλιώς να είναι δηλαδή;