Η αρετή της άγνοιας

Ο υπουργός παιδείας Κώστας Γαβρόγλου σε μια πρόσφατη συνεδρίαση της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής διαπίστωσε ότι οι εξωτερικοί αξιολογητές που επιστράτευσε η ανεξάρτητη Αρχή Διασφάλισης Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ) δεν ήταν κατάλληλοι ή κατάλληλα προετοιμασμένοι για το λειτούργημά τους επειδή «δεν γνώριζαν τις διαδικασίες, με τις οποίες εισάγονται οι φοιτητές, δεν γνώριζαν λεπτομέρειες των νόμων, που διέπουν τη λειτουργία των ΑΕΙ, και δεν γνώριζαν επίσης τίποτα από το ιστορικό τού κάθε πανεπιστημίου».

Ο κ. Γαβρόγλου χρησιμοποίησε όπως φαίνεται τη «διαπίστωση» αυτή ως ένα επιχείρημα (μεταξύ άλλων) για να καταδείξει την αδυναμία της ΑΔΙΠ να διαχειριστεί σωστά την αξιολόγηση των τμημάτων των ΑΕΙ και των ΤΕΙ, καθώς και των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων καθολικά, η οποία ολοκληρώθηκε τα τελευταία επτά χρόνια.

Δεν έχω ακριβή γνώση των δομών και της λειτουργίας της ΑΔΙΠ για να κρίνω τελεσίδικα την ικανότητά της να εκπληρώσει την διά νόμου καθορισμένη αποστολή της, αλλά ως πρόεδρος και μέλος πέντε επιτροπών αξιολόγησης τριών τμημάτων φιλοσοφίας και δύο ιδρυμάτων, του ΤΕΙ Αθηνών και του Παντείου Πανεπιστημίου, οι οποίες οργανώθηκαν από την ΑΔΙΠ, μπορώ να πω ότι τόσο η προετοιμασία όσο και επίβλεψη της διενέργειάς τους ήταν από την αρχή υποδειγματικές.

Όμως ο αντίλογός μου προς τον κ. υπουργό δεν αφορά την εν γένει ικανότητα της ΑΔΙΠ να εκτελέσει το έργο της. Αφορά τη διαπίστωσή του περί άγνοιας του νομικού και πρακτικού πλαισίου λειτουργίας των ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας από τους αξιολογητές, η οποία τους καθιστά –υποτίθεται– ανίκανους να διενεργήσουν έγκυρες αξιολογήσεις.

Καταρχάς θέλω να σημειώσω πως η πλειοψηφία των εξωτερικών αξιολογητών έχει γεννηθεί και μεγαλώσει στην Ελλάδα και έχει περάσει τουλάχιστον ένα μέρος της ακαδημαϊκής της εκπαίδευσης σε ελληνικά ΑΕΙ. Οπότε έχει εξ ιδίας εμπειρίας άμεση γνώση τόσο του νομικού πλαισίου που διέπει τη λειτουργία τους και την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, όσο και της φοιτητικής και εν μέρει της ερευνητικής και διδακτικής πραγματικότητας.

Όμως, και αυτό είναι το βασικό στοιχείο που παραβλέπει ο κ. υπουργός, η γνώση αυτών των παραμέτρων δεν ήταν ούτε είναι προϋπόθεση για την ορθή εκπλήρωση του έργου των αξιολογητών, διότι η παρουσίαση του νομικού πλαισίου εκ μέρους των αξιολογουμένων τμημάτων και ιδρυμάτων και η διερεύνηση της πραγματικότητας είναι μέρος της αξιολόγησης αυτής καθ’ εαυτής. Με άλλα λόγια, η διαφάνεια των δομών και των λειτουργιών των αξιολογουμένων δομών και η επίδειξη της συμβατότητάς τους με το ισχύον νομικό πλαίσιο ανήκαν στις υποχρεώσεις των ίδιων των δομών και όχι στις υποχρεώσεις των αξιολογητών. Αυτός ήταν και ο σκοπός των εσωτερικών αξιολογήσεων που διενεργήθηκαν (και πρέπει να διενεργούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα) από τις αρμόδιες εσωτερικές ομάδες αξιολόγησης των δομών (ΜΟΔΙΠ), οι οποίες παρουσιάστηκαν προς έλεγχο στις επιτροπές αξιολογήσεων. Όσον αφορά δε την αξιολόγηση της διδακτικής και ερευνητικής πραγματικότητας, αυτή έγινε με βάση ένα ερωτηματολόγιο που κατήρτισε η ΑΔΙΠ και στο οποίο οι επιτροπές απάντησαν σημείο προς σημείο.

Το πλαίσιο μέσα στο οποίο διενεργήθηκαν οι αξιολογήσεις ήταν πράγματι ηθελημένα ελαστικό για να καταστεί δυνατόν να διατυπωθούν γνώμες και προτάσεις που υπερβαίνουν τον ορίζοντα της εσωτερικής άποψης της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Αυτός ήταν και είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους σε όλες τις χώρες διενεργούνται αξιολογήσεις και από εξωτερικούς αξιολογητές. Και γι’ αυτόν τον λόγο είναι προφανές ότι μερικές από τις προτάσεις που έγιναν από τις επιτροπές δεν είναι άμεσα συμβατές με το ισχύον νομικό πλαίσιο και την πραγματικότητα των ελληνικών ΑΕΙ και ΤΕΙ. Γιατί η αξιολόγηση δεν αποσκοπεί μόνο στο να απονεμηθεί απλώς μια βαθμολογία συμβατότητας με τα ισχύοντα, αλλά και (κατά τη γνώμη μου κυρίως) στο να επωφεληθεί η ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση από τις εμπειρίες, τις γνώσεις αλλά και από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα συστήματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε άλλες χώρες.

Θα ήταν κοντόφθαλμο και καταστροφικό για τα ελληνικά ΑΕΙ και ΤΕΙ να περιοριστούν σε μια δομική ομφαλοσκόπηση.

 [ Φωτ.: © Καθημερινή ].