Δίχως τείχη

The City as a Classroom: αυτό είναι το μότο του δημοσίου σχολείου The School Without Walls. Πρόκειται για ένα πρότυπο, πειραματικό σχολείο που ιδρύθηκε το 1971 σύμφωνα με την πρωτοποριακή εκπαιδευτική μέθοδο του καθηγητή John Bremer, την Parkway Program, που βασίζεται στη σωκρατική μέθοδο και στο έργο De Magistro του Αγίου Αυγουστίνου.

Ο Αυγουστίνος αναλύει την ιερή σχέση δασκάλου-μαθητή και τη διαδικασία της διδασκαλίας, καταλήγοντας στο εξαιρετικό συμπέρασμα ότι, αν και η λειτουργία του δασκάλου είναι πιο περιορισμένη από ό,τι συχνά πιστεύεται, ωστόσο δεν παύει να αποτελεί σημαντική πτυχή της εκπαίδευσης. Παρόλο που ο δάσκαλος δεν δύναται ευθέως να μεταδώσει γνώση στους μαθητές, μπορεί να τους παρακινήσει να διδαχθούν από μόνοι τους, θέτοντάς τους μαθητές σε άμεση επαφή με τα πράγματα που επιθυμεί να γνωρίσουν. Με άλλα λόγια, η διδασκαλία επιτυγχάνεται όχι θεωρητικολογώντας αλλά δείχνοντας τα ίδια τα πράγματα — δηλαδή: στην πράξη. Εκφράζοντας με ευαίσθητο και ελκυστικό λόγο τις ιδέες που έχει κοινωνήσει, ύστερα από δική του προσωπική προσπάθεια κατανόησης, ο δάσκαλος μπορεί να αφυπνίσει το μαθητή να «διδάξει» τον ίδιο του τον εαυτό: αυτό από μόνο του είναι ένα σημαντικό αποτέλεσμα των προσπαθειών του δασκάλου. Εντούτοις, εάν ο μαθητής πράγματι κατανοήσει την αλήθεια, η αιτία της μάθησης δεν βρίσκεται στα λόγια του δασκάλου του αλλά στην επίμονη και κοπιώδη προσπάθεια της δικής του σκέψης.

Και όντως με αυτόν τον τρόπο διενεργείται η διδασκαλία στο συγκεκριμένο σχολείο. Οι μαθητές καθορίζουν μόνοι τους τα μαθήματα, αρκεί βεβαίως η ύλη να περιλαμβάνει και τα προαπαιτούμενα για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές στο μάθημα των καλλιτεχνικών ή της ιστορίας της τέχνης, αντί να δείχνουν στα παιδιά σλάιντς στον προτζέκτορα, κάνουν το μάθημα σε μουσεία, σε γκαλερί, με καλλιτέχνες που δημιουργούν εκείνη τη στιγμή, μπροστά στα παιδιά. Και αυτό ισχύει για όλα τα μαθήματα — εξάλλου, η ίδια η πόλη είναι η βασική αίθουσα διδασκαλίας.

Πόσο μακρινά φαίνονται όλα αυτά από την ελληνική πραγματικότητα, όπου ακόμη ο μαυροπίνακας θεωρείται βιωματικό στοιχείο της εκπαιδευτικής διαδικασίας…

Το School Without Walls, όπως λέει και το όνομά του, είναι ανοιχτό σε συνεργασίες με ιδρύματα, επιχειρήσεις, ακόμη και με διεθνείς οργανισμούς: είναι ανοιχτό στον κόσμο και όχι φοβικό. Και τα αποτελέσματα είναι θεαματικά — το 100% των αποφοίτων του εισάγονται σε πανεπιστημιακές σχολές και το 98% παίρνουν και μεταπτυχιακό δίπλωμα.

Τώρα, θα αναρωτηθείτε πώς έμαθα εγώ για το συγκεκριμένο σχολείο. Μα, βρίσκεται στο κάμπους του πανεπιστημίου μας — και μάλιστα το George Washington είναι ο βασικός επιστημονικός σύμβουλος και επόπτης του σχολείου. Επίσης, τις περισσότερες λεπτομέρειες τις έμαθα από τη γλυκύτατη Κέιτι. Η Κέιτι είναι υποψήφια διδάκτωρ από την Ιντιανάπολις που κάνει το διδακτορικό της πάνω στο δίκαιο της εκπαίδευσης, οπότε ασχολείται ενεργά και με το σχολείο. Υπέροχο και δοτικό πλάσμα η Κέιτι, χαμογελαστή και πρόθυμη να σε βοηθήσει και να σου λύσει κάθε απορία.

Πραγματικά, πολλές φορές σκέφτομαι πόσα παιδιά παρατούν το σχολείο στην Ελλάδα, επειδή είναι «ατίθασα». Κανείς, βέβαια, δεν σκέφτηκε ότι μπορεί να ασφυκτιούν μέσα σ’ αυτό το μονόχνοτο περιβάλλον — και σίγουρα όχι οι αρμόδιοι. Πολλά ελληνικά δημόσια σχολεία μοιάζουν πραγματικά με φυλακές. Είναι καταθλιπτικά και γκρίζα. Οπότε η αντίδραση της φυγής δεν είναι εντελώς παράλογη. Ποιος θέλει εξάλλου να ’ναι φυλακισμένος; Η παιδεία είναι και προσωπική υπόθεση· δεν επιβάλλεται με κανέναν τρόπο και σε κανέναν. Μόνο κοινωνείται.

The School Without Walls. Έτσι, δίχως τείχη! Επειδή η εκπαίδευση των παιδιών απαιτεί την αλληλεπίδρασή τους με τρίτους. Γιατί, αν δεν γνωρίσεις τους άλλους, πώς θα επιλέξεις πραγματικά ελεύθερα τον δικό σου δρόμο για την ευτυχία;