Αργεί το πραξικόπημα;

Εθισμένοι, καιρό τώρα, σε επαναστατικές διαδικασίες και με ένα μεγάλο τμήμα του κυβερνώντος κόμματος να κοιμάται με την διά της εφόδου κατάληψη των χειμερινών ανακτόρων αλλά να ξυπνάει, κάθιδρο, με τα ελληνοχριστιανικά ιδεώδη, ο στρατός των επαναστατημένων ατάκτων των social media στην Ελλάδα βρίσκεται διαρκώς με το όπλο παρά πόδα, έτοιμος να αντισταθεί στις επιθέσεις του νεοφιλελευθερισμού στην Ευρώπη. Τι κι αν δεν υπάρχουν οι επιθυμητές εχθροπραξίες; Τις δημιουργούν.

Εξ ου και η τρολιά του #PortugalCoup. Η συνταγματικά νόμιμη απόφαση του προέδρου της Πορτογαλίας, Άνιμπαλ Καβάκο Σίλβα, να δώσει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον όμορο ιδεολογικά Πέντρο Πάσος Κοέλιο, που, αν και πρώτος στις πρόσφατες εκλογές, ο συνασπισμός του δεν συγκεντρώνει απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή, χαρακτηρίστηκε με συνοπτικές διαδικασίες «πραξικόπημα» και το πανηγύρι των οργισμένων αναρτήσεων άρχισε. Των ελληνικών εννοείται. Γιατί στην Πορτογαλία, όπου οι πολιτικές θερμοκρασίες ήταν πάντοτε πολύ χαμηλότερες από τις ελληνικές, διαπίστωσαν με έκπληξη ότι ένα hashtag που αναφέρεται σε κάποιο πορτογαλικό «πραξικόπημα» είναι πολύ δημοφιλές στην Ελλάδα αλλά, παραδόξως, εντελώς άγνωστο στην ίδια την Πορτογαλία! Μέχρι και ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Στέλιος Κούλογλου, δημοσιογράφος μάλιστα, έστελνε σε τουίτ την αλληλεγγύη του ζητώντας αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Πορτογαλία!

Στο μεταξύ, χαμπάρι δεν έπαιρναν οι Πορτογάλοι απ’ όλα αυτά…

Και θυμήθηκα δύο πράγματα, αντιφατικά:

Τις αφηγήσεις του πατέρα μου για το μοναδικό πραγματικό πραξικόπημα που έγινε στην πρόσφατη ιστορία της Πορτογαλίας, την «Επανάσταση των Γαρυφάλλων» στις 25 Απριλίου του 1974 στη Λισσαβόνα, όπου είχε πάει λίγες μέρες νωρίτερα, ως ρεπόρτερ, για να καλύψει τις εξελίξεις. Σε αυτές, το στρατιωτικό πραξικόπημα, με πρωταγωνιστή τον χαμηλόβαθμο αξιωματικό Οτέλο ντε Καρβάλιο, η ανατροπή της χούντας του Αντόνιο Ολιβέιρα Σαλαζάρ και του Μαρσέλο Καετάνο, έμοιαζε με κυριακάτικη βόλτα στο πάρκο. Ούτε οδομαχίες, ούτε μαζικές συγκεντρώσεις, ούτε διακοπή της κυκλοφορίας, τίποτα. Μονάχα μικρές ομάδες στρατιωτών και πολιτών σε διάφορα κτίρια της πόλης και ένας διάχυτος ηλεκτρισμός στην ατμόσφαιρα. Το διαπίστωσα και στα δικά μου ταξίδια ότι οι Πορτογάλοι αντιμετωπίζουν την πραγματικότητα με ράθυμη στωικότητα. Η ένταση τους βγαίνει όπως και στα τραγούδια τους, με ένα εσωτερικό ξέσπασμα, σαν δραματικός μονόλογος. Κι ύστερα επιστροφή στην ησυχία, σε μια μαγκούφικη σιωπή. Δηλαδή, μπορεί και να μην είχαν πάρει είδηση το Portugal Coup, σε αντίθεση με τα δικά μας λαγωνικά…

Το άλλο που θυμήθηκα ήταν ότι, σε εκείνο το πραγματικό πραξικόπημα, ένα τραγούδι στο ραδιόφωνο ήταν που έδωσε το σύνθημα της επανάστασης. Για την ακρίβεια, ήταν δύο τα τραγούδια. Το πρώτο ήταν η συμμετοχή της Πορτογαλίας στον διαγωνισμό της Eurovision το 1974 — εκείνον που εκτόξευσε τους ABBA. Το «E depois do adeus» με τον Paulo de Carvalho δικαίως πάτωσε (ήρθε τελευταίο), η Ιστορία όμως είχε άλλα σχέδια γι’ αυτό το άχρωμο ερωτικό τραγουδάκι με τα μελωμένα έγχορδα. Η μετάδοσή του στις 11 παρά 5 το βράδυ από τη ραδιοφωνική συχνότητα της Emissores Associados de Lisboa ήταν το σύνθημα για τους συνωμότες να ξεκινήσουν το πραξικόπημα. Και, στις 12 και 20 μετά τα μεσάνυχτα, ο ιδιωτικός ραδιοφωνικός σταθμός Rádio Renascença, που ανήκε στην καθολική Εκκλησία (ακόμη της ανήκει και ήταν από τους ελάχιστους που απέφυγαν την κρατικοποίηση μετά την επικράτηση της επανάστασης), μετέδωσε ένα από τα ελάχιστα φολκ τραγούδια του τραγουδοποιού Jose “Zeca” Afonso που δεν είχαν απαγορευτεί, το «Grândola, Vila Morena». Ήταν το σύνθημα ότι οι επικεφαλής της Επανάστασης των Γαρυφάλλων έχουν πάρει υπό τον έλεγχό τους τα προβλεπόμενα στο σχέδιο στρατηγικά κέντρα. To τραγούδι μιλούσε για ένα «σκούρο» χωριό, το Γκράντολα, από την επαρχία του Αλεντέζο, στον Νότο, κοντά στα σύνορα με την Ισπανία. Για την αλληλεγγύη των ανθρώπων του χωριού και τις σχέσεις ισότητας μεταξύ τους — με τον προσφιλή στη λαϊκή παράδοση τρόπο της επανάληψης κάθε στροφής ανάποδα. Το Αλεντέζο είναι μία κατεξοχήν αγροτική περιοχή (φημισμένη για τα κρασιά της), από τις πιο φτωχές στην Πορτογαλία και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Μέχρι την πτώση της χούντας, το 1974, επιβίωνε ακόμη η φεουδαρχική οργάνωση, με σχέσεις υποταγής μεταξύ των αγροτών και των ιδιοκτητών της γης. Η μεταπολίτευση έβαλε τέλος σε μία παράδοση εκμετάλλευσης που κρατούσαν αιώνες, και αυτό, εν μέρει, εξηγεί γιατί το Αλεντέζο ήταν από τις πιο αριστερές περιοχές στην Πορτογαλία. Ο Zeca Afonso το έγραψε το 1972 και, όταν το πρωτοτραγούδησε μπροστά σε πορτογαλικό κοινό, στις 24 Μαρτίου 1974, ένα μήνα πριν την επανάσταση, το ακροατήριο σηκώθηκε όρθιο και τραγούδησε εν χορώ. Είναι το τραγούδι-σύμβολο της Δημοκρατίας στην Πορτογαλία και ξανακούστηκε από διαδηλωτές, γιά μαντέψτε, στις αντιμνημονιακές συγκεντρώσεις κατά της Τρόικας…

Ελλείψει νέων συμβόλων, όλοι βολευόμαστε με τα παλιά. Ε, το ίδιο και με τα πραξικοπήματα.

[ Εικονογράφηση: γκραφίτι στη Λισσαβόνα ].