Οι «άλλοι» πρόσφυγες

Ένα από τα κορυφαία θέματα που απασχολεί όχι μόνο τα πολιτικά πράγματα της χώρας μας αλλά συνολικά την Ευρώπη είναι το προσφυγικό: οι αθρόες ροές ανθρώπων στη Λέσβο, κυρίως, αλλά και σε άλλα νησιά της Ελλάδας — οι καθημερινές σκηνές πνιγμών, απόγνωσης και μαρτυρίου των προσφύγων. Και ξέρουμε όλοι πολύ καλά ότι, αν δεν δράσουμε ταχύτατα, τόσο ως χώρα όσο και ως Ευρώπη, κινδυνεύουμε να συνηθίσουμε αυτή την τραγωδία, κινδυνεύουμε να συνηθίσουμε τους πνιγμούς μικρών παιδιών. Πρόκειται σαφώς για ένα πρόβλημα που δεν θα λυθεί εύκολα. Και οι λύσεις που θα προκριθούν, όποτε δοθούν, μόνο επαρκείς δεν θα είναι. Θα προσκρούουν άλλωστε στις αντιλήψεις πολλών, τόσο εδώ όσο και στο εξωτερικό, που θέλουν μία Ευρώπη-«φρούριο» — αλλά και στο υποκριτικό, αν όχι ανύπαρκτο, ενδιαφέρον των πολλών για τις χαμένες ζωές.

Εκτός όμως από τους πρόσφυγες που προέρχονται από τις εμπόλεμες ζώνες στη Μέση Ανατολή ή την Αφρική, Σύροι οι περισσότεροι πλέον που προσπαθούν να φύγουν από τη φρίκη του πολέμου, υπάρχουν και κάποιοι «άλλοι» πρόσφυγες. Αυτοί που αποσιωπούνται, οι «παραλειπόμενοι». Που κανείς δεν θα μιλήσει γι’ αυτούς.

Έτος 2007. Ήμουν τότε Γενική Γραμματέας της Ελληνικής Ομοφυλοφιλικής Κοινότητας. Επικοινωνεί μαζί μας ένας Ιρανός γκέι πρόσφυγας. Στο Ιράν τότε ήταν ο Αχμαντινετζάντ — και οι μουλάδες στα ντουζένια τους. Κλείνεται το ραντεβού. Μου διηγείται μια ιστορία, που μου σηκώνεται η τρίχα. Η σύλληψή του, η φυλάκιση επί αρκετούς μήνες, τα βάρβαρα βασανιστήρια που υπέστη για έναν και μόνο λόγο: γιατί ήταν γκέι. Σηκώνει την μπλούζα του για να με πείσει και το κορμί του ήταν οργωμένο, χαρακωμένο βαθιά. Από το στέρνο έως χαμηλά στα γεννητικά όργανα, σαν να τον είχε σκάψει γεωργικό μηχάνημα. Η πλάτη του επίσης γεμάτη βαθιές χαρακιές. Καταφέρνει να το σκάσει απ’ τη φυλακή και ακολουθεί τη γνωστή οδό μέσω Τουρκίας. Από τον Έβρο, η περιπλάνηση τον φέρνει εδώ. Ζητά άσυλο. Μαζί του, ο Έλληνας σύντροφός του που τον φροντίζει και που μας λέει, «Κάντε κάτι. Απορρίφθηκε στον πρώτο βαθμό το αίτημά του, απορρίφθηκε στον δεύτερο, κινδυνεύει με απέλαση — τώρα είναι η τελευταία ευκαιρία». Κινητοποιούμαστε άμεσα, σε Ελλάδα και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, και καταφέρνουμε να διαμαρτυρηθούν πολλοί Ευρωβουλευτές και να πιέσουν την ελληνική πολιτεία να δώσει λύση ασύλου. Με τα πολλά, ήρθε το αποτέλεσμα που θέλαμε…

Έτος 2012. Ιρακινή Κούρδισσα τρανς γυναίκα. Η ιστορία παρόμοια. Σχεδόν η μισή της οδοντοστοιχία έλειπε απ’ τα βασανιστήρια που είχε υποστεί, τόσο από το επίσημο κράτος όσο και από παραστρατιωτικές ομάδες που δρούσαν σε αγαστή συνεργασία μαζί του ώστε να εξαφανίσουν τους διαφορετικούς, τους γκέι, τις λεσβίες, τις/τους τρανς. Το τραγικό; Κινδύνεψε να τη σκοτώσει ο ίδιος της ο αδερφός, γιατί αισθανόταν ντροπή που η αδερφή του ήταν τρανς. Καταφέρνει να δραπετεύσει την τελευταία στιγμή όταν την πιάνει με τον σύντροφό της, τον οποίο και εκτελεί μπροστά στα μάτια της — εν ψυχρώ. Καταφέρνει να πάρει άσυλο, όχι για λόγους ταυτότητας φύλου, αλλά λόγω της κουρδικής καταγωγής της. Πλέον όμως ασφαλής.

Έτος 2014. Πακιστανή τρανς γυναίκα, στη μετάβασή της ακόμη, με αρκετά χαρακτηριστικά του φύλου που της αποδόθηκε κατά τη γέννηση. Θύμα βιασμών και βασανιστηρίων στη χώρα της. Δεν ξέρει λέξη ελληνικά, σε αντίθεση με τους δύο προηγούμενους που με τα σπαστά τους ελληνικά κατάφερναν κάπως να συνεννοηθούν. Έρχεται στο γραφείο του ΣΥΔ, κάποιες φορές χωρίς παρουσία μεταφραστή, και, παρόλο που δεν καταλαβαίνει κανείς λέξη, η γλώσσα του σώματος αρκεί. Η ανάγκη να μιλήσει όπως μπορεί, να επικοινωνήσει, να βρει λύσεις για τη μετάβασή της, αλλά και να ζει πλέον σε ένα ασφαλές, προστατευμένο περιβάλλον, ήταν κάτι παραπάνω από απλώς συγκινητική…

Και πολλές, πάρα πολλές ακόμη ιστορίες προσφύγων, των «άλλων» προσφύγων, αυτών που δεν βγαίνουν ποτέ στο φως της δημοσιότητας. Κοινό στοιχείο: όλοι αυτοί οι άνθρωποι προέρχονταν από χώρες στις οποίες η σωματική τους ακεραιότητα, η ασφάλεια, η ελευθερία, ακόμη και η ζωή τους κινδύνευαν άμεσα. Και όλοι τους αποτελούν τον ορισμό της έννοιας του ανθρώπου που χρήζει ασύλου.

Πλέον, υπάρχουν κατευθυντήριες γραμμές ώστε να δίνεται καθεστώς διεθνούς προστασίας για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου. Υπάρχουν, επίσης, και Ψηφίσματα, τόσο του Συμβουλίου της Ευρώπης, όσο και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Είναι όμως απαραίτητο αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές να συμπεριληφθούν στην ελληνική νομοθεσία και να είναι απολύτως σαφές προς όλους τους εμπλεκομένους πως στα άτομα που, λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου, κινδυνεύουν στη χώρα καταγωγής τους θα πρέπει να παρέχεται αμέσως άσυλο, ώστε να μην αντιμετωπίζεται ξεχωριστά κάθε περίπτωση, αλλά σαν παράδειγμα ενός προβλεπόμενου από τον νομοθέτη κανόνας που δεν θα χωρεί εξαιρέσεις.