Στην κηδεία

Δεν έχω κάτι να προσθέσω, ούτε κάτι καλύτερο να πω από αυτά που γράφονται από πολύ ευφραδέστερους και σχετικότερους εμού για τα γεγονότα στο Παρίσι και τη σημασία τους. Γράφω πιο πολύ για να εκφραστώ και για να μοιραστώ κάποιες σκέψεις με τους φίλους και τους γνωστούς μου, παρά για να πετάξω άλλη μια ψευδοβαθυστόχαστη άποψη στη διαδικτυακή αρένα.

Η τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι είναι η 11η Σεπτεμβρίου της Ευρώπης. Δεν είναι τα θύματά της περισσότερα από αυτά του Λονδίνου, ούτε ο τρόμος λιγότερος από αυτόν της Μαδρίτης. Είναι ο συμβολισμός του στόχου, η επιλογή του χρόνου και οι κοινωνικοπολιτικές συγκυρίες που την κάνουν τέτοια. Και είναι ακόμη, ίσως, η σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι.

Προσπερνώντας την ανάλυση επιλογών, θα ήθελα απλώς να σταθώ σε κάποιες βασικές αρχές που —τουλάχιστον προσωπικά— με βοηθούν να καταλάβω τι συμβαίνει και να πάρω θέση στα γεγονότα:

Η ψυχραιμία δεν είναι συνώνυμη της αναποφασιστικότητας ούτε της αδυναμίας. Δεν είναι ψυχρότητα, ούτε αποστασιοποίηση από τα γεγονότα. Είναι η απαραίτητη συνθήκη ώστε η αποφασιστική δράση που θα αναλάβουμε να περνάει από τις αρχές και τις αξίες μας, όχι από τις ορμές και το στομάχι μας.

Οι συμψηφισμοί δεν έχουν θέση σε μια σοβαρή συζήτηση. Αν συμβαίνουν και άλλα κακά στον κόσμο, δεν εξισορροπεί το ένα το άλλο. Αθροίζονται. Επίσης, το ότι αισθανόμαστε πιο έντονα για κάτι που συμβαίνει στη γειτονιά μας, ή σε ανθρώπους που θεωρούμε εγγύτερα σε μας πολιτισμικά (άρα, δυνητικά, σε «εμάς»), απ’ ό,τι για κάτι που συμβαίνει αλλού, είναι μια εύκολα εξηγήσιμη ψυχολογική διαδικασία και δεν θα έπρεπε να εκπλήσσει κανέναν.

Η γενίκευση και το τσουβάλιασμα είναι το ψωμοτύρι των άκρων και, άρα, καθαυτό επικίνδυνα. Υποχρεούμαστε να διακρίνουμε μεταξύ των μετριοπαθών —αλλά αποφασιστικών— φωνών και των φανατικών, που απλώς χρησιμοποιούν και εκμεταλλεύονται τραγικά περιστατικά ως δήθεν επιβεβαίωση των ακράδαντων πεποιθήσεών τους.

Η Δικαιοσύνη, η αμείλικτη αλλά βασισμένη σε αξίες Δικαιοσύνη, είναι υψηλότερη έννοια από την εκδίκηση. Δεν θα το αναλύσω παραπάνω.

Θεωρώ εαυτόν ανεπαρκή να εκφράσω τι θεωρώ ως «λύση» στο Μεσανατολικό, κι ας έχω άποψη. Εκπλήσσομαι δυσάρεστα με την ευκολία που οι αναλυτές του καναπέ τολμούν να πλησιάζουν τέτοια δύσκολα και πολυσύνθετα ζητήματα.

Κάτι τελευταίο. Σε μια κηδεία, οι μόνοι που δικαιολογούνται να ουρλιάζουν για τον χαμό του ανθρώπου τους είναι οι άμεσοι συγγενείς. Οι υπόλοιποι καλό είναι να παρευρισκόμαστε, εφόσον το επιθυμούμε, χωρίς κραυγές και υστερίες. Ο σεβασμός στον πόνο του άμεσα πληττόμενου επιβάλλει αυτή τη συνθήκη.

Μετά το πένθος, θα έρθει και η ώρα του λογαριασμού.

Solidarité. Nous sommes tous Parisiens.