Εκατό αγαπημένα μου βιβλία

«Αν κάποιο διεστραμμένο πνεύμα εμφανιζόταν μπροστά μου και με ανάγκαζε να διαλέξω έναν μόνο ανάμεσα στον Παπαδιαμάντη και τον Καρκαβίτσα, θα έσκυβα και θα φιλούσα το χέρι του Παπαδιαμάντη, αλλά θα διάλεγα τον Καρκαβίτσα». Δεν είναι αυτή ακριβώς η διατύπωση του Παλαμά, μα αυτό είναι το νόημα της φράσης του, όπως τη θυμάμαι αυτή τη στιγμή, από ένα άρθρο του περί Καρκαβίτσα που είχα διαβάσει προ αμνημονεύτων ετών και για ανεξήγητους λόγους δεν το έχω ξεχάσει. Ίσως επειδή η συνήθεια να επιλέγει κανείς ένα ή λίγα μόνο από τα βιβλία που αγαπάει και με πόνο καρδιάς να αφήνει στην άκρη άλλα τόσα που ενδεχομένως είναι εξίσου σημαντικά για τον ίδιο, η διαστροφή δηλαδή που περιγράφει ο Παλαμάς, είναι εξαιρετικά διαδεδομένη στους κύκλους των βιβλιοφίλων.

Εγώ, για παράδειγμα, συνηθίζω να φτιάχνω κάθε τόσο, στο μυαλό μου ή και στο χαρτί, καταλόγους με τα εκατό, με τα πενήντα, με τα δέκα (ή με το ένα!) πιο αγαπημένα μου βιβλία. Ή με τα βιβλία που θεωρώ πως είχαν την ισχυρότερη επίδραση στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς μου. Ή με εκείνα που θα ήθελα να έχουν μια τέτοια επίδραση στα παιδιά μου. Άλλοτε καταρτίζω λίστες με τα βιβλία που έχω διαβάσει περισσότερες από δύο φορές ή που τα έχω σε περισσότερα από ένα αντίτυπα στη βιβλιοθήκη μου. Κάποτε τα ξεφυλλίζω για να φτιάξω έναν κατάλογο με τα πιο σημειωμένα ή κακομεταχειρισμένα βιβλία από όσα έχω διαβάσει. Και βέβαια υπάρχουν και οι λίστες με τα βιβλία που δεν έχω διαβάσει και όλο προγραμματίζω να το κάνω, αλλά όλο κάτι άλλο προκύπτει. Και με τα βιβλία που σκοπεύω να αγοράσω. Και με εκείνα που είναι πολύ ακριβά για να τα αγοράσω. Ή τα άλλα που τα έχω αγοράσει και το έχω μετανιώσει (για να μη αποθαρρύνομαι, αυτή τη λίστα τη διατηρώ στο μυαλό μου μόνο και δεν τη μεταφέρω στο χαρτί ή στον υπολογιστή μου).

Ακολουθεί, μετά φόβου Κυρίου πάντα, μία από αυτές τις λίστες, τα εκατό πιο αγαπημένα μου βιβλία. Ή, πιο σωστά, τα εκατό πιο αγαπημένα μου βιβλία αυτών των ημερών. Γιατί, εννοείται, σε ένα μήνα ή σε ένα χρόνο αρκετά από αυτά θα έχουν αλλάξει. Όχι όλα, σίγουρα. Πιστεύω πως τουλάχιστον εξήντα από αυτά τα βιβλία θα εμφανίζονται σταθερά σε κάθε παρόμοια καταγραφή. Δεν είμαι βέβαιος για τα υπόλοιπα.

Προσπάθησα να συμπεριλάβω βιβλία μόνο και όχι συγγραφείς ή επιλογές από το έργο συγγραφέων που εγώ θα ήθελα να κυκλοφορούν, αλλά κανένας εκδότης δεν μου έχει αναθέσει να τις ετοιμάσω. Εξαίρεση αποτελεί ο Παπαδιαμάντης του οποίου αναφέρω τα διηγήματα, που δεν υπάρχουν βέβαια όλα σε ένα βιβλίο — και ούτε θα τα ήθελα εξάλλου όλα. Εκείνα όμως τα δέκα-δεκαπέντε που οπωσδήποτε θα διάλεγα δεν βρίσκονται σε έναν τόμο. Τα ποιήματα του Νίκου Εγγονόπουλου κυκλοφορούν τα περισσότερα σε ένα βιβλίο, από το οποίο λείπει όμως η «Κοιλάδα με τους ροδώνες». Κι αυτή θα την ήθελα μαζί. Όπως και τους δύο τόμους των ποιημάτων του Νίκου Καρούζου, που τους αναφέρω σαν να είναι ένα βιβλίο. Υποθέτω θα υπάρχει, σε κάποια γλώσσα, μια έκδοση που να περιλαμβάνει και τα δύο μέρη του «Δον Κιχώτη» ή και τους τρεις τόμους των «Δοκιμίων» του Μοντέν, οπότε δικαιούμαι αυτά να τα υπολογίζω για ένα βιβλίο. Ο συγγραφέας πάντως που με δυσκόλεψε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο ήταν ο Γιάννης Ρίτσος. Πώς να διαλέξω ένα μόνο βιβλίο, ή έστω δύο, από τα δεκάδες που έχει γράψει; Ποιο είναι αυτό που έχει τα περισσότερα αγαπημένα μου ποιήματα;…

Ας μην πω όμως άλλα. Ιδού η λίστα:

1. Αναγνωστάκης Μανόλης, ΥΓ.
2. Ανθολογία ιαπωνικής ποίησης (μτφρ. Γιάννης Λειβαδάς)
3. Αρχίλοχος, Αποσπάσματα
4. Βερν Ιούλιος, Είκοσι χιλιάδες λεύγες κάτω από τη θάλασσα
5. Βιζυηνός Γεώργιος, Διηγήματα
6. Βίτγκενσταϊν Λούντβιχ, Αφορισμοί και εξομολογήσεις
7. Βόνεγκατ Κερτ, Σφαγείο Νο 5
8. Γκολ Ιβάν, Μαλαισιανά τραγούδια
9. Γονατάς Ε. Χ., Το βάραθρο
10. Δάντης Αλιγκιέρι, Θεία Κωμωδία
11. Έκερμαν Γ. Χ., Συνομιλίες με τον Γκαίτε
12. Εγγονόπουλος Νίκος, Ποιήματα
13. Ελύτης Οδυσσέας, Ποίηση
14. Εμπειρίκος Ανδρέας, Οκτάνα
15. Ηράκλειτος, Περί φύσεως
16. Θερβάντες Μιγκέλ ντε, Δον Κιχώτης
17. Θέρκας Χαβιέρ, Στρατιώτες της Σαλαμίνας
18. Καζαντζάκης Νίκος, Αναφορά στον Γκρέκο
19. Κακούζο Οκάρουρα, Το βιβλίο του τσαγιού
20. Καραπάνου Μαργαρίτα, Η Κασσάνδρα και ο λύκος
21. Κάρολ Λούις, Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων & Μέσα από τον καθρέφτη
22. Καρούζος Νίκος, Ποιήματα
23. Κάφκα Φραντς, Η μεταμόρφωση
24. Καψάλης Διονύσης, Ο κρότος του χρόνου
25. Κόεν Λέναρντ, Το αγαπημένο παιχνίδι
26. Collins Billy, Aimless love
27. Κοντός Γιάννης, Τα ποιήματα
28. Κορνάρος Βιτσέντζος, Ερωτόκριτος
29. Κορτάσαρ Χούλιο, Το κουτσό
30. Κουίνσι Τόμας ντε, Εξομολογήσεις ενός Άγγλου οπιοφάγου
31. Λε Γκεν Ούρσουλα, Η λέξη για τον κόσμο είναι δάσος
32. Λεμ Στάνισλαβ, Σολάρις
33. Λόουρι Μάλκολμ, Κάτω από το ηφαίστειο
34. Μάγκρις Κλαούντιο, Δούναβης
35. Μακιαβέλι Νικολό, Διατριβές για την πρώτη δεκάδα του Τίτου Λίβιου
36. Μαλούφ Ντέιβιντ, Λύτρα
37. Μαν Τόμας, Το μαγικό βουνό
38. Markson David, Wittgenstein’s Mistress
39. Μέλβιλ Χέρμαν, Μόμπι Ντικ
40. Μίλερ Χένρι, Τροπικός του Καρκίνου
41. Μολιέρος, Δον Ζουάν
42. Μοντέν Μισέλ ντε, Δοκίμια
43. Μονταλμπάν Μανουέλ Βάθκεθ, Ο άντρας της ζωής μου
44. Μπαρνς Τζούλιαν, Ο παπαγάλος του Φλωμπέρ
45. Μπέρνχαρντ Τόμας, Μπετόν
46. Μποντλέρ Σαρλ, Η μελαγχολία του Παρισιού
47. Μπόρχες Χόρχε Λουίς, Ποιήματα
48. Μπόρχες Χόρχε Λουίς, Άπαντα πεζά
49. Bukowski Charles, The pleasures of the damned
50. Μπουνιουέλ Λουίς, Η τελευταία πνοή
51. Μπρεχτ Μπέρτολτ, Ποιήματα
52. Μπράντμπερι Ρέι, Τα χρονικά του Άρη
53. Ναμπόκοφ Βλαντιμίρ, Μίλησε, μνήμη
54. Ντεφόε Ντάνιελ, Ροβινσόν Κρούσο
55. Ντεμπόρ Γκυ, In girum imus nocte et consumimur igni
56. Όμηρος, Ιλιάδα
57. Όμηρος, Οδύσσεια
58. Οράτιος, Ωδές
59. Ουάιλντ Όσκαρ, Η σημασία να είσαι σοβαρός
60. Ουελμπέκ Μισέλ, Πλατφόρμα
61. Ουνγκαρέτι Τζιουζέπε, Ποιήματα
62. Ουράνης Κώστας, Ποιήματα
63. Παλαμάς Κωστής, Ασάλευτη ζωή
64. Παλατινή ανθολογία, Πέμπτο βιβλίο (ερωτικά)
65. Παλατινή ανθολογία, Έβδομο βιβλίο (επιτύμβια)
66. Πάουντ Έζρα, Κάντος
67. Παπαδιαμάντης Αλέξανδρος, Διηγήματα
68. Παπατσώνης Τ. Κ., Εκλογή Α΄, Ursa Minor, Εκλογή Β΄
69. Περέκ Ζορζ, Το υποσύνηθες
70. Πεσσόα Φερνάντο, Το βιβλίο της ανησυχίας
71. Πετρόπουλος Ηλίας, Ποιήματα
72. Πλάτων, Φαίδρος
73. Πρεβελάκης Παντελής, Ο νέος Ερωτόκριτος
74. Προυστ Μαρσέλ, Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο
75. Ρίτσος Γιάννης, Αργά, πολύ αργά μέσα στη νύχτα
76. Ροθ Φίλιπ, Ζούκερμαν Δεσμώτης
77. Ροΐδης Εμμανουήλ, Αφηγήματα
78. Ροστάν Εντμόντ, Συρανό ντε Μπερζεράκ
79. Σαίξπηρ Ουίλιαμ, Ρωμαίος και Ιουλιέτα
80. Σαπφώ, Αποσπάσματα
81. Σαραμάγκου Ζοζέ, Η χρονιά που πέθανε ο Ρικάρντο Ρέις
82. Σαχτούρης Μίλτος, Ποιήματα
83. Σταματάκος Ιωάννης, Λεξικόν της αρχαίας ελληνικής γλώσσης
84. Σελίν, Ταξίδι στην άκρη της νύχτας
85. Σικελιανός Άγγελος, Λυρικός βίος Β΄
86. Σικελιανός Άγγελος, Λυρικός βίος Ε΄
87. Σιοράν Εμίλ, Εξομολογήσεις και αναθεματισμοί
88. Σόναγκον Σέι, Το βιβλίο του μαξιλαριού
89. Σοπενχάουερ Άρθουρ, Τα πάθη του κόσμου
90. Σουλιώτης Μίμης, Παλιές Ηλικίες
91. Στάινερ Τζορτζ, Errata
92. Στερν Λόρενς, Η ζωή και οι απόψεις του Τρίστραμ Σάντι
93. Στήβενσον Ρόμπερτ Λούις, Δρ Τζέκιλ και Κος Χάιντ
94. Ταμπούκι Αντόνιο, Έτσι ισχυρίζεται ο Περέιρα
95. Τζέιμς Χένρι, Η δεύτερη ευκαιρία
96. Τζόις Τζέιμς, Οδυσσέας
97. Τουέιν Μαρκ, Οι περιπέτειες του Τομ Σόγερ
98. Τσάντλερ Ρέιμοντ, Ο μεγάλος αποχαιρετισμός
99. Τσάτσος Κωνσταντίνος, Η ζωή σε απόσταση
100. Τσβάιχ Στέφαν, Ο κόσμος τού χθες